“Tôi là người lạc quan”
Thực trạng sân khấu khó khăn như thế nào trong nhiều thập niên trở lại đây chúng ta đều đã rõ. Việc anh được bổ nhiệm vào vị trí Giám đốc Nhà hát Tuổi Trẻ đã là một “ván bài lật ngửa” về mặt thông tin, về những điều các nhà hát đang phải đối mặt. Những kế hoạch đầu tiên anh sẽ làm ở vị trí mới sẽ là gì?
- Tôi là người lạc quan và nhìn sân khấu với ánh nhìn lạc quan. Tôi muốn bắt đầu câu chuyện từ tình yêu với sân khấu. Tôi về nhà hát từ năm 1990 để học làm diễn viên, đến năm 1997, tôi trở thành phó đoàn Kịch II, đến giờ đã 32 năm. Tôi đã đi cùng nhà hát trong nhiều giai đoạn, khi sân khấu ở đỉnh cao huy hoàng và khi sân khấu rơi vào khó khăn nhất. Nhưng tôi chưa bao giờ mất niềm tin và tình yêu vào sân khấu.
Tôi lớn lên đã thấm nhuần trong tình yêu với sân khấu. Từ nhỏ, tôi và những người bạn đã mê xem các vở kịch nói, tuồng, chèo, cải lương. Thời đó, chúng tôi không có cơ hội được tiếp xúc với nhiều phương tiện giải trí như bây giờ, bởi vậy sân khấu có sức mê hoặc kinh khủng.
Với tôi, sân khấu còn ẩn chứa rất nhiều điều kỳ diệu. Sân khấu là tổng hòa, là sự tích hợp của rất nhiều bộ môn nghệ thuật. Chỉ với 2 tiếng của vở diễn, sân khấu là nghệ thuật sắp đặt của đạo diễn, biên kịch, là nghệ thuật diễn xuất của diễn viên, là sự trình diễn của âm thanh, ánh sáng, dàn dựng... Cảm xúc khi ngồi trước một vở diễn rất chân thực, khán giả cho thể khóc cười cùng diễn viên, có thể nghe thấy cả sự va vấp khi diễn viên quên một chi tiết thoại.
Tôi đã chứng kiến khán giả nán lại sau một vở diễn để bày tỏ với nghệ sĩ sự xúc động, “sởn da gà” của họ khi đến xem sân khấu.
Bởi thế, tôi luôn tin vào sự trỗi dậy của sân khấu.
Bằng cách nào, theo anh?
- Thực tế, ngay sau dịch COVID-19, rạp vừa mở cửa trở lại, chúng tôi đã đón lượng khán giả rất lớn. Có buổi diễn, khán giả xếp hàng trước rạp. Lượng vé bán online trên website của nhà hát rất khả quan. Hiện tại, nhà hát chúng tôi đã xếp lịch diễn kín đến tháng 7, tháng 8. Chúng tôi đang diễn rất nhiều vở cùng lúc. Trong đó, trước mắt trong 3 tháng hè tới, chúng tôi sẽ ưu tiên diễn kịch thiếu nhi.
Sau thời gian dài không đến trường, học online, ít tiếp xúc cộng đồng, thanh thiếu nhi đang rất thiếu nơi để giải trí có giá trị. Bởi vậy, suốt 3 tháng hè tới, Nhà hát Tuổi trẻ xếp lịch diễn dành cho thiếu nhi vào mỗi thứ 7 hằng tuần. Sân khấu ẩn chứa nhiều nghệ thuật sắp đặt, chân thực, và giàu giá trị, thông điệp nhân văn. Ngôn ngữ của sân khấu là ngôn ngữ đối thoại, kích thích trí tưởng tượng và sáng tạo.
Bởi vậy, tôi rất mong các bậc phụ huynh, có thể rời máy tính, bỏ điện thoại xuống, đưa các con đến rạp xem sân khấu vào hè này.
Anh tham vọng ươm mầm được tình yêu sân khấu vào thế hệ thanh thiếu nhi, khi mà anh và cả hệ thống sân khấu đã “bất lực” với thế hệ khán giả trưởng thành?
- (Cười), bạn nói cũng có phần đúng. Thế hệ khán giả trưởng thành đang quá bận với điện thoại thông minh, với mạng xã hội, với đủ các phương tiện giải trí bùng nổ. Chúng tôi sẽ bắt đầu với thế hệ khán giả thiếu nhi. Tôi tin vào sự nhân văn, tính giáo dục và tính thẩm mỹ của nghệ thuật sân khấu. Một vở diễn sân khấu sẽ mang đến cho các con bài học, khả năng thẩm thấu, cảm xúc hơn rất nhiều so với các cỗ máy công nghệ đang chiếm lĩnh đời sống hiện đại.
Tôi cũng yêu sân khấu từ khi còn nhỏ. Lớn lên, say mê theo đuổi sân khấu. Những em bé yêu và biết đến sân khấu khi còn nhỏ, sẽ mang theo tình yêu với sân khấu trong suốt hành trình còn lại ở tuổi trưởng thành. Họ sẽ tiếp tục đến với sân khấu, sẽ truyền cảm hứng tình yêu cho thế hệ tiếp theo. Tôi hy vọng và kỳ vọng như vậy.
Nhà hát Tuổi Trẻ hiện cũng là một trong 12 nhà hát trực thuộc Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch. Mỗi nhà hát có sứ mệnh riêng. Trong đó, với 2 đoàn diễn, gồm cả kịch nói và ca nhạc, phân khúc thị trường của nhà hát Tuổi trẻ chính là hướng đến khán giả thanh thiếu niên.
Cách ươm mầm tình yêu sân khấu mang tính dài hạn như vậy liệu có giúp được Nhà hát Tuổi trẻ giải quyết được bài toán “cơm áo gạo tiền”, khi mà, như tôi được biết, giá cát-sê cho mỗi vai chính rơi vào 150 nghìn đồng/đêm, vai phụ dao động từ 70-80 nghìn đồng?
- Giá cát-sê cho các nghệ sĩ sân khấu hiện đã tốt hơn thế một chút. Mọi chi phí, “cơm áo gạo tiền” muốn giải quyết, đều phụ thuộc vào phòng vé. Phải bán được vé, phải có doanh thu, mới có thể bàn đến chuyện tăng thu nhập.
Hiện chúng tôi có nhiều kế hoạch, vừa lên lịch diễn, cho thuê rạp... Chúng tôi cũng không cần phải tăng cường thật nhiều suất diễn, mà tập trung suất diễn nào cũng bán hết vé. Hiện kịch mục Nhà hát Tuổi trẻ rất phong phú đa dạng, từ kịch thiếu nhi, kịch Lưu Quang Vũ hay những vở diễn khác đang được dần dần giới thiệu với khán giả.
Sau khi tình hình dịch bệnh được kiểm soát, chúng tôi cũng sẽ lên kế hoạch đi diễn tỉnh. Nghề nào cũng có những khó khăn riêng, và tôi không muốn nói nhiều đến chuyện khó khăn.
Như tôi đã nói với bạn, tôi lạc quan. Tôi đã đi qua đủ thăng trầm, chứng kiến đủ hưng thịnh để có niềm tin vào sân khấu.
Tuổi trẻ của tôi ở đây. Tôi đã từng chứng kiến khán giả nô nức đến Nhà hát Tuổi Trẻ xem sân khấu. Có vở diễn đến 70-80 suất liên tục trong nhiều tháng. Nhà hát chúng tôi đi đến đâu, khán giả náo nức xem đến đó.
Tôi muốn được sống lại quãng thời gian huy hoàng đó của sân khấu. Tôi và các đồng nghiệp muốn tìm lại không khí ấy của sân khấu, mặc dù biết rằng... có muôn vàn khó khăn.
“Tôi không đi tìm sự nổi tiếng trong nghề diễn”
Anh từng là một diễn viên của Nhà hát Tuổi trẻ. Hiện nay, nhiều nghệ sĩ tuy thuộc biên chế ở nhà hát, nhưng lại nổi tiếng, đắt show nhờ phim truyền hình. Lý do gì khiến anh đi chệch khỏi quỹ đạo này?
- Tôi từng tham gia một số phim cuối những năm 1990. Sau này, tôi rút lui, vì nhiều lý do. Phần vì các đạo diễn hay mời tôi đóng vai phản diện. Ở sân khấu, tôi cũng thường đảm nhận dạng vai phản diện. Khi đóng quá nhiều một “chất liệu” vai diễn, tôi tự thấy nhàm, không có sự đổi mới.
Tôi cũng không đi tìm sự nổi tiếng trong nghề diễn. Thêm nữa, sau khi giữ vị trí phó đoàn Kịch II của nhà hát, tôi bận rất nhiều việc. Tôi cũng đi học đạo diễn sân khấu, thời điểm đó, tôi mê công tác dàn dựng cho các vở diễn.
Tôi tự thấy mình không thể tham lam, ôm đồm quá nhiều việc được. Các đoàn phim truyền hình hiện nay cũng thường quay dài tập, kéo dài 2-3 tháng ròng. Tôi không thể thu xếp được thời gian đi quay lâu như vậy, khi còn rất nhiều việc ở nhà hát.
Tôi hy vọng, sẽ có thời điểm thích hợp, và vai diễn thích hợp, sẽ thu xếp tham gia.
Bởi, đóng phim truyền hình bây giờ là một xu thế với nghệ sĩ sân khấu?. Từ NSƯT Chí Trung, Thanh Sơn, Lương Thu Trang, Thu Quỳnh... những quân số Nhà hát Tuổi Trẻ hiện đang là những gương mặt ăn khách của phim truyền hình.
- Họ đều là những nghệ sĩ có tài. Họ được quyền tỏa sáng, được quyền thể hiện tài năng của mình, có quyền xây dựng thương hiệu cá nhân. Các thế hệ giám đốc ở Nhà hát Tuổi Trẻ luôn tạo mọi điều kiện cho nghệ sĩ đi đóng phim, tôi chẳng có lý do gì để không tạo điều kiện.
Chưa kể, việc các bạn nổi tiếng từ phim truyền hình cũng mang đến những giá trị tích cực cho thương hiệu nhà hát.
Có điều, nếu bạn đã trò chuyện với họ, bạn sẽ thấy, dù đi đâu, làm gì, nổi tiếng đến mức nào, thu nhập cao ra sao, họ sẽ vẫn quay về sân khấu, được tỏa sáng dưới ánh đèn sân khấu.
Câu nói này nhắc tôi nhớ đến NSƯT Chí Trung. Anh ấy là một diễn viên tài năng, nổi tiếng, và còn là người được ngợi khen lăn xả, nhiệt huyết khi giữ vai trò quản lý ở Nhà hát Tuổi Trẻ. Chí Trung trong mắt anh?
- Từ năm 1997, tôi đã là cấp phó của anh Chí Trung. 25 năm gắn bó với nhau, chúng tôi từ những chàng trai trẻ đã cùng nhau trở thành những ông già. Nói thế nào nhỉ, giữa chúng tôi, hơn cả tình đồng nghiệp. Quãng thời gian tôi nói chuyện với anh Trung còn nhiều hơn với người thân trong gia đình.
Tuổi trẻ của tôi ở đây đã có anh Trung. Anh ấy giỏi nghề, lăn xả, nhiệt huyết, dám nghĩ dám làm, hết mình cho nhà hát. Cho dù thế nào, tôi vẫn luôn là người em, là cấp dưới của anh Trung. Anh ấy là người bạn lớn, người anh lớn.
Khi anh ấy là trưởng đoàn Kịch II, tôi là phó đoàn, chúng tôi chở nhau đi xe máy đến khắp các tỉnh thành, gõ cửa từng doanh nghiệp bán vé. Có lần, tôi còn đánh lạc hướng bảo vệ, để anh Trung tìm đường lên thẳng phòng giám đốc, nhờ người ta mua vé xem kịch.
Những năm sân khấu khó khăn, diễn viên nhà hát còn phải ra đứng giữa ngã tư đường phát tờ rơi. Đi diễn tỉnh, lưu lại ở mỗi tỉnh thành chỉ 1-2 ngày, chúng tôi chẳng có cách nào quảng bá vở diễn, ngoài việc xuống đường phát tờ rơi cho từng người dân.
Chúng tôi đã cùng nhau đi qua những năm tháng vinh quang nhất, khổ cực nhất của sân khấu.
Mới đây, khi anh Trung chào mọi người và rời khỏi các nhóm chat (trao đổi) công việc, tôi... (lặng đi).
Anh đang rất xúc động...
- Tôi chỉ biết nói rằng, chúng tôi dành cho nhau sự trân trọng, quý mến rất lớn. Có thể tính cách khác nhau, nhưng chúng tôi đã có cùng một ước mơ, hoài bão, là đưa Nhà hát Tuổi trẻ trở thành điểm đến yêu thương của khán giả.
Trong nhiều năm, tôi gần như không làm gì ngoài công việc ở nhà hát. Khi dịch bệnh bùng phát, nhà hát không có việc, tôi vẫn đến đây chỉ để uống trà và trò chuyện với mọi người.
Cuối cùng, tôi chỉ muốn nói rằng, tôi không ảo tưởng về vị trí của mình. Tôi ở đây cùng với những cộng sự tôi đã gắn bó trong suốt hơn 30 năm cuộc đời, để chúng tôi cùng nhau viết tiếp những ước mơ về sân khấu.
