Vun đắp văn hóa gia đình và cộng đồng
Vừa đặt chân đến tại tổ dân phố 7, thị trấn Hưng Nguyên, chúng tôi đã cảm thấy không khí ấm cúng, hạnh phúc hiện rõ trên khuôn mặt từng thành viên trong gia đình ông Thái Huy Bích (77 tuổi) bà Nguyễn Thị Phòng (75 tuổi). Đây là một điển hình gia đình văn hóa tiêu biểu nhiều năm liền, được tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa tiêu biểu của tỉnh Nghệ An giai đoạn 2010 -2020”.
Rót chén nước trà mời khách, bà Phòng vui vẻ cho biết: “Gia đình tôi luôn động viên các con, các cháu cố gắng làm việc, học hành. Những thành công dù nhỏ bé nhất của con đều được chúng tôi trân trọng nâng niu. Dạy con cháu điều hay, lẽ phải, hiếu thảo là đạo lý thiết yếu nhất. Nhiều năm qua, thật vinh dự khi gia đình tôi trở thành một trong những gia đình văn hóa tiêu biểu, đây là động lực để mỗi thành viên tiếp tục giữ gìn và phát huy truyền thống gia đình, tiếp tục góp sức xây dựng quê hương”.
Trước khi nghỉ hưu, ông Bích từng là thầy giáo rồi giữ cương vị Phó Chủ tịch UBND huyện, bà Phòng là giáo viên. Gia đình ông bà luôn duy trì nếp sinh hoạt của ba thế hệ cùng sống dưới một mái nhà hòa thuận, ấm êm. Hiện tại các con của gia đình ông đều đã thành đạt. Anh con cả Thái Huy Anh hiện đang là Kiến trúc sư tại Hà Nội, con trai thứ là Thái Huy Dũng hiện công tác tại UBND huyện Hưng Nguyên, con gái út chị Thái Thị Dịu là giáo viên trường THPT Phạm Hồng Thái, huyện Hưng Nguyên.
Ông Bích có 11 năm tham gia quân đội, từng chiến đấu tại chiến trường Trị Thiên ác liệt. Sau ngày đất nước thống nhất, ông học tại trường Đại học Sư phạm Huế, ra trường làm giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục, rồi được tín nhiệm giữ chức vụ Phó chủ tịch UBND huyện, năm 2005 ông nghỉ hưu. Có lẽ vì thế mà khi về hưu trên cương vị là Phó Chủ tịch UBND huyện nhưng tất cả mọi người khi gặp ông vẫn luôn gọi ông bằng tất cả sự trìu mến trân trọng là “thầy Bích”.
Bước đầu khi mới lập gia đình riêng, ông bà gặp rất nhiều khó khăn vì sống chủ yếu nhờ vào đồng lương giáo viên lại nuôi con nhỏ. Có thời điểm cuộc sống của nhà giáo thiếu thốn vất vả, nhưng vì lòng yêu nghề, mến trẻ vợ chồng ông đã không nản lòng, vượt qua mọi thử thách, hết lòng giảng dạy và giáo dục học sinh bằng tình thương yêu và trách nhiệm của nhà giáo tâm huyết với nghề.
Miệt mài “ôn cố tri tân”
Không chỉ được nhiều người biết đến là 1 gia đình mẫu mực, các con thành đạt mà gia đình ông Bích còn được người dân địa phương quý mến vì luôn nhiệt tình, giúp đỡ mọi người, đặc biệt là những đóng góp của ông đối với lĩnh vực văn hóa xã hội của địa phương.
Gần 20 năm nghỉ hưu nhưng ông Bích không ngừng học tập, nghiên cứu khoa học và hoạt động xã hội. Mặc dù, tuổi đã cao nhưng ông đã tự học, nghiên cứu và thông thạo Hán Nôm. Ông hiện là Chủ tịch Hội Cựu giáo chức huyện, tham gia Câu lạc bộ Hán Nôm tỉnh, Hội Văn nghệ Dân gian Nghệ An. Từ hiểu biết về chữ Hán Nôm, ông luôn đau đáu làm sao để vận dụng khai thác di sản Hán Nôm phục vụ nhân dân; góp phần giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống cha ông để lại.
Xuất phát từ suy nghĩ đó, ông đã cùng Hội Cựu giáo chức Hưng Nguyên triển khai 4 đề tài nghiên cứu ứng dụng. Trong đó có Đề tài “Sưu tầm di sản Hán Nôm trên địa bàn huyện Hưng Nguyên”. Từ thành công đề tài này, Phòng Văn hoá - Thông tin huyện đăng ký Đề tài khoa học cấp tỉnh “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Hán Nôm ở huyện Hưng Nguyên” và đã áp dụng thành công.
Trong thời gian 10 năm tìm hiểu nghiêm cứu di sản Hán Nôm, ông đã lưu trữ và dịch 19 văn bia, 360 sắc phong, 90 bằng cấp, hàng trăm câu đối, đại tự, bài vị, hàng chục gia phả dòng họ.
Cùng với khai thác tư liệu Hán Nôm, ông còn viết hơn 30 bài báo, phổ biến trong tỉnh và toàn quốc, được bạn đọc quan tâm, tiêu biểu như: “Quê tổ Vua Quang Trung”, “Song thân bà ngoại Bác Hồ”, “Cội nguồn cụ Phan Bội Châu”, “Thân phụ Tổng Bí thư Lê Hồng Phong”, “Phủ Hưng Nguyên”, “Bia Kênh Sắt”... Năm 2019, ông Thái Huy Bích tập hợp một số bài báo tiêu biểu, xuất bản cuốn sách “Trầm tích văn hóa huyện Hưng Nguyên” phát hành 300 cuốn, lưu hành toàn quốc.
Việc sưu tầm nghiên cứu di sản Hán Nôm đã giúp tìm ra được nhiều di sản Hán Nôm chưa từng được công bố đang cất giữ trong các gia đình, dòng họ, giúp làm sáng tỏ nhiều vấn đề lịch sử địa phương; giúp tìm lại các con cháu và tổ tiên các dòng họ đã bị thất lạc; cũng như giúp con cháu hiểu được công lao của các bậc tiền nhân. Một đề tài có ý nghĩa khác của ông Bích là “Giáo dục sớm để phát huy tiềm năng của trẻ”. Mục tiêu là trang bị kiến thức và kỹ năng giáo dục trẻ từ 0 tuổi đến dưới 5 tuổi theo các tiêu chí sau: Khoẻ mạnh cả thể chất lẫn tâm hồn; tự lực trong sinh hoạt hàng ngày; có tính sáng tạo; có ý thức xã hội. Ngoài ra ông còn có đề tài “Góp phần cải tiến việc tang ở huyện Hưng Nguyên”, với mục tiêu trang bị kiến thức cách tiến hành việc tang theo hướng trang nghiêm, bài bản, có tính giáo dục, tiết kiệm, kế thừa truyền thống. Đề tài này đã được Hội đồng khoa học huyện Hưng Nguyên nghiệm thu và cho phép tác giả xuất bản thành cuốn sách “Cẩm nang việc tang ở huyện”. Hiện ông Bích đang cùng với Hội Cựu giáo chức huyện triển khai đề tài “Cúng bằng tiếng Việt”.
Năm 2015, ông Thái Huy Bích còn được mời tham gia nghiên cứu di sản Hán Nôm họ Nguyễn Huy - Trường Lưu, Hà Tĩnh, đọc mộc bản, dịch gia phả và viết 3 bài tham luận tại hội thảo trong nước và quốc tế. Năm 2019 di sản này được UNESCO công nhận “Di sản tư liệu thuộc Chương trình ký ức Thế giới”. Từ những đóng góp trong công tác xã hội, sống gương mẫu, chan hòa đoàn kết, nuôi dạy con cái trưởng thành, gia đình ông Bích là tấm gương sáng về gia đình văn hóa tiêu biểu; góp phần thực hiện tốt phong trào “Toàn dân đoàn kết, xây dựng đời sống văn hóa” ở khu dân cư.
Ngày nay, dù cuộc sống có nhiều xáo trộn do nhu cầu phát triển tất yếu về kinh tế - xã hội, song nét đẹp văn hóa gia đình ông Bích, bà Phòng vẫn lan tỏa, vừa phù hợp với những giá trị truyền thống, vừa thích ứng với đời sống hiện tại.
