Euro 2024, từ bóng đá đến văn hóa Đức

Munich vẫn rất... lạnh

Tôi đến Munich ba ngày trước khi EURO 2024 khai cuộc với trận đấu giữa chủ nhà Đức và Scotland tại Allianz Arena - sân nhà của Câu lạc bộ Bayern Munich nổi tiếng. Ở tất cả các địa điểm công cộng như: Nhà ga, bến tàu, trạm xe bus hay sân bay, mọi thứ gần như không có gì thay đổi.

Họa hoằn lắm mới trông thấy có một vài tấm pa-nô, biển quảng cáo liên quan đến ngày hội bóng đá lớn nhất châu Âu. Tôi cũng không ngạc nhiên nhiều vì đã chứng kiến điều này ở EURO 2010, chỉ có điều, ngay cả khi sát giờ bóng lăn, không khí vẫn trầm lắng hơn mức tưởng tượng.

Có thể người dân Đức nói riêng và châu Âu nói chung, đang đổ dồn sự chú vào sự kiện chính trị quan trọng là cuộc bầu cử vừa diễn ra vào cuối tuần trước. Người Đức vốn lạnh lùng, kỷ luật và lý tính, cho nên họ biết cần phải quan tâm đến việc gì trước. Chính vì thế, không phải ở nơi đâu trên nước Đức, bầu không khí bóng đá cũng rực cháy.

Trên sân ga Munich HBF (tương tự như Gare de Lyon hay ga Paris L’Est ở Paris), thỉnh thoảng tôi bắt gặp một vài cổ động viên Scotland sang Đức cổ vũ cho đội chủ nhà. Tuy nhiên, nhìn những cổ động viên này giống như những du khách hơn là các fan bóng đá.

Khi được hỏi về “đồ nghề” mang theo, những chàng trai Scotland thân thiện cho biết, họ trong nhóm những cổ động viên đầu tiên có mặt ở Đức. Lý do cho việc sang sớm rất đơn giản: muốn có thời gian để đi ăn xúc xích Đức và uống bia tươi ngon nhất ở Munich. Đa phần cổ động viên Scotland khác sẽ sang sau, khi trận khai mạc sắp diễn ra.

Vào thời điểm đầu tháng 6, thời tiết ở Munich vẫn còn khá lạnh. Do nạn lũ lụt ở miền Nam nước Đức mới diễn ra cách đây không lâu đã ảnh hưởng nhiều đến khí hậu tương đối bất thường nơi đây. Giữa mùa hè, nhưng người Đức và các du khách hầu như vẫn phải mặc áo khoác, thậm chí là măng-tô dày để giữ ấm.

Ngay cả dưới trời nắng chói chang, cái lạnh “lạ lùng giữa mùa hè” vẫn ùa về, khiến ai cũng cảm giác rất rõ rệt. Đặc biệt, với những người như tôi, mới ghé Munich, mới đặt chân tới Đức sẽ thấy hanh khô như mùa đông ở Việt Nam vậy. Mấy hôm trước, thi thoảng Munich lại có những cơn mưa rào bất chợt, “sáng nắng, chiều mưa, giữa trưa sương mù” là đặc trưng của khí hậu nơi đây.

Khi di chuyển sát vào trung tâm thành phố Munich, tôi hy vọng sẽ cảm nhận được bầu không khí nóng bỏng, cuồng nhiệt hơn. Thế nhưng, tất cả những điều đó đã không xuất hiện. Hầu như không có gì cho thấy nơi đây sắp sửa nhấn nút khởi động cho một ngày hội cuồng nhiệt sẽ kéo dài 30 ngày liên tiếp.

Sự bình thản đến ngạc nhiên của người Đức

Ở quảng trường trung tâm thành phố Munich, mọi sinh hoạt vẫn diễn ra như bình thường, không có gì đặc biệt. Tôi cố gắng đi tìm sự khác biệt giữa ngày thường và những ngày sắp diễn ra EURO 2024. Nhưng thực sự tôi không hoặc chưa tìm thấy. Cùng lắm vẫn chỉ là lác đác vài tấm áp phích và vài lá cờ của EURO 2024.

Sát giờ bóng lăn mà không khí vẫn trầm, bình thản như tính cách đặc trưng vốn có của người Đức. Tôi nỗ lực làm quen và gợi chuyện một vài người dân nơi đây để hỏi về cảm xúc của họ về EURO 2024, nhưng ai cũng đều lắc đầu từ chối đưa ra câu trả lời.

Người Đức, từ thanh niên cho đến người trung tuổi, từ nam tới nữ, đều không muốn người khác sử dụng hình ảnh hay câu trả lời của mình để “công khai” trên báo chí, truyền thông hay các nền tảng mạng xã hội.

Ngay cả đến những người nước ngoài từ muôn phương đến đây học tập và làm việc, cũng bị nhiễm phong cách đó. Rất lạnh và khép kín như thép vậy. Tất cả đều bị ảnh hưởng bởi tính cách Đức, nên gần như không ai trả lời cho câu hỏi rất đơn giản của tôi: Cảm giác của bạn về EURO 2024?

Trả lời trò chuyện hay phỏng vấn đã khó, chụp ảnh, quay phim họ lại càng khó hơn. Thậm chí, đây là điều cấm kỵ tuyệt đối. Nếu bạn muốn quay phim chụp hình làm tư liệu, tốt nhất bạn không nên lia máy về phía họ.

Bởi, chỉ cần vô tình lọt vào ống kính của bạn (rõ khuôn mặt), ảnh được đăng lên, mà họ biết được, họ có thể kiện bạn vì tội “xâm phạm quyền riêng tư” và bạn có thể sẽ phải bồi thường tới 50.000 Euro. Do đó, nếu không muốn gặp rắc rối, bạn nên loại trừ họ ngay khỏi ống kính của mình.

Người Đức “đối xử” với EURO 2024 hay bất cứ sự kiện thể thao nào cũng như vậy bởi đơn giản họ không thích bị làm phiền. Với họ, quyền tự do cá nhân, quyền được tôn trọng tối đa cuộc sống riêng tư luôn là ưu tiên số 1. Điều này khác biệt hoàn toàn với bên Pháp.

Khi tác nghiệp ở đây 8 năm trước, bất cứ khi nào tôi đề nghị được chụp ảnh các cổ động viên, người đi đường, thì đều nhận được những nụ cười tươi rói và sẵn sàng làm mẫu cho mình. Người Pháp cũng thoải mái chia sẻ cảm xúc, dự đoán đội vô địch, vua phá lưới, những bất ngờ của giải...

Đây là những thứ bạn không bao giờ có được khi tác nghiệp tại Munich những ngày trước khi EURO 2024 khai mạc. Bóng đá với người Đức nói chung và dân Munich nói riêng chỉ gói gọn sự kiện ngay trong sân bóng, kể cả là cấp câu lạc bộ hay đội tuyển quốc gia, dù là Bundesliga hay EURO.

Vào ngày có trận đấu, các quán nhậu, cửa hàng bia, nhà hàng cũng sẽ có nhiều người tụ tập để xem bóng, cổ vũ cho đội bóng mà họ yêu mến. Tuy nhiên, không có cảnh lao ra đường ăn mừng, hò reo, quá khích khi đội bóng con cưng giành chiến thắng.

“Người Đức vốn thế anh ạ! Họ sống vô cùng nguyên tắc. Nếu bên Pháp hay Tây Ban Nha muốn công nhân làm thêm giờ thì có thể trả gấp đôi tiền lương, nhưng ở Đức thì cao hơn gấp ba cũng ít có người muốn làm. Họ chỉ muốn làm đủ giờ quy định, tan làm về nhà và dành thời gian cho cuộc sống cá nhân.

EURO hay một sự kiện gì đó đại loại tương tự, người ta cũng không bận tâm nhiều đâu. Thậm chí có người Đức còn ngơ ngác hỏi: Ủa, vậy chừng nào có EURO? Anh đừng có ngạc nhiên về điều đó”, Thục Trinh, một lao động người Việt Nam vốn là bạn Facebook của tôi đang sống tại Đức, cho biết.

Trinh đã sống tại Đức 6 năm. Khi tôi ngỏ ý muốn chụp ảnh em cho bài viết của mình, em cũng nhất mực từ chối, dù tôi có thuyết phục đến thế nào. Trinh bị ảnh hưởng rất nhiều từ tính cách Đức, mà điển hình là nguyên tắc, kỷ luật và khá thờ ơ với những sự kiện nổi bật như EURO hay World Cup.

Có lẽ, phải đến sau trận khai mạc giữa đội chủ nhà Đức và Scotland khép lại, khi cổ động viên khắp châu Âu kéo về các thành phố chủ nhà, không khí EURO sẽ nóng bỏng, cuồng nhiệt và rực rỡ hơn. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn rằng, người Đức vẫn đón nhận EURO 2024 một cách bình thản như vậy, không khác được.