Tan nát từ một tàn lửa nhỏ
Cháy nhà, cháy chợ, cháy rừng - câu chuyện cháy dường như không mới nữa, nhưng nhắc tới ai cũng rùng mình. Cách đây mười bốn năm, vào đêm 21.1.1999 khi tôi đang còn ngồi ở bàn hì hục viết bài, bỗng dưng nghe tiếng gào tiếng thét, rồi tiếng nổ lép bép ở ngoài chợ Thị xã Hà Tĩnh. Tiếng kẻng báo động dồn dập, dòng người mọi ngã đổ dồn về phía chợ. Tôi cũng cao chân chạy ra xem cơ sự gì.
Trời ơi không thể tin vào mắt mình nữa, nhiều quầy trong chợ đều phút chốc biến thành tro. Nhiều thương nhân khóc tru tréo, dãy dụa vì bao nhiêu vốn liếng đầu tư kinh doanh, nguồn sống của cả gia đình giờ đây bị lửa “gặm” mất. Tôi nghe rõ tiếng chị Hà, người hàng xóm kinh doanh sạp vải hôm đó than thở với đứa em trai mình: “Ngồi bán khi mô cho lại được năm chục triệu cậu ơi”.
Chắc hẳn ai đã có dịp vào chợ đều hiểu chợ thị xã hồi ấy vẫn thuộc diện lớn nhất tỉnh: Kinh doanh đa dạng các mặt hàng, từ hàng thực phẩm đến đến hàng nhôm hàng sắt, điện tử, điện lạnh... nên có hộ mất tới 70 - 100 triệu. Trong sự thất kinh của trận cháy, hàng trăm chiến sĩ cảnh sát PCCC xông vào từ cánh hữu tới cánh tả.
Tất cả các phương tiện xe cứu hỏa hôm đó chạy như bay, xuống hết hồ này, ao nọ đi tìm nước. Vòi rồng nước lia ngang, quét dọc trong ngọn lửa cao vời, nồng nặc mùi khét đắng và khói ngạt. Một số gia đình gần khu chợ đã khẩn trương mang nước sinh hoạt của mình ra hỗ trợ nhưng gặp phải lúc trời đang nổi gió, các chất liệu dễ cháy khiến ngọn lửa càng được dịp bốc cao.
Hàng trăm chiến sĩ cảnh sát cơ động, bộ đội đến mọi gian hàng, tìm mọi cách tháo dỡ đồ đạc, sơ tán hàng hóa. Nhiều đồ mỹ phẩm, nhiều bao gạo, cả những bình nước mắm đựng đầy trong thùng cũng được di chuyển đi chỗ khác. Chốc chốc tiếng còi cảnh sát lại nổi lên dẹp trật tự. Một số nhóm lưu manh côn đồ giở trò “hôi của” bị dân phát hiện đã được công an kịp thời còng tay.
Bữa ấy ông Nguyễn Văn Mạo chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh đã thức trắng đêm tại hiện trường, bao nhiêu rối ren từ vụ cháy làm tâm trạng ông còn nóng hơn lửa. Chợ chưa thu dọn hết tàn tro, lãnh đạo tỉnh đã triệu tập một phiên họp khẩn bàn về giải pháp khắc phục chợ. Cơ quan luật pháp nghiêm túc khởi tố 7 nhân viên bảo vệ vì tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Lực lượng điều tra công an tỉnh và thị xã cũng hăng hái vào cuộc. Công tác điều tra đã mất khá nhiều thời gian và cuối cùng tìm ra “thủ phạm” là một bà lão chủ kinh doanh hàng tạp hóa, nhân ngày rằm đưa hương hoa quả cúng thần linh tại quầy mình. Khi bà lão thắp hương khấn vái, hương chưa cháy hết bà đã vội vã ra về. Tàn hương rơi xuống vào một vật dễ cháy trong quầy bà, thế là lửa bùng phát và loang ra các quầy khác.
Sau vụ cháy chợ lịch sử ở thị xã Hà Tĩnh, ai đã vào đăng ký kinh doanh tại chợ này đều phải học và nắm bắt được kiến thức phòng cháy. Hệ thống loa truyền thanh của chợ từ sớm đến chiều thường xuyên nhắc nhở mọi người cảnh tỉnh với lửa.
Đầu tư xây dựng trong khu vực chợ ba bể nước 2.000m3, ba máy bơm chữa cháy công công suất lớn. Hành lang lối ra lối vào tầng trên tầng dưới đều lắp đặt các bình chữa cháy từ 5kg - 8kg. Lắp đặt đầy đủ hệ thống báo cháy tự động, chữa cháy vách tường. Bây giờ ai vào chợ, không chấp hành nội quy phòng cháy đội bảo vệ phát hiện được sẽ xử phạt rất nghiêm.
Vẫn còn hiểm họa rập rình
Một lần tại cửa hàng kinh doanh xăng dầu ở thị trấn Gia Lách - Nghi Xuân, cô nhân viên đang vui vẻ bơm xăng cho tôi thì một chiếc xe tải cũng tới nạp “năng lượng”. Người lái xe giọng miền Nam nói “Đổ dô xe bự này cho đầy vào nè”, rồi thản nhiên đưa bật lửa châm thuốc. Cô nhân viên sợ quá vội thổi tắt ngay và bực bội: “Sao bác đoảng thế, định thiêu cháy cửa hàng này à?”. Ông lái xe nọ cũng nổi cáu, giận dỗi vù xe đi luôn.
Tôi đưa câu chuyện của gã lái xe đó kể lại cho Đại tá Lương Hữu Phùng, trưởng phòng cảnh sát PCCC Hà Tĩnh nghe. Nghe xong anh Phùng nhận xét: “Phong cách bán hàng phải có bản lĩnh như cô nhân viên đó là đúng. Vì trong hoạt động kinh doanh xăng dầu nếu lơ là, bất cẩn với lửa thì phá tan cả doanh nghiệp luôn”.
Anh Phùng chùng giọng: “Bây giờ nhiều thông tin nhưng ý thức phòng hỏa của con người vẫn kém. Chưa nói tới dân chỉ nói tới công nhân và cán bộ thôi không ít các cơ quan, chẳng bao giờ tuyên truyền ý thức phòng cháy cho mọi người, kiến thức về chữa cháy mơ hồ đã đành nhưng các thiết bị phòng cháy cũng không lắp đặt đầy đủ, thành thử nếu xảy ra sự cố rất lúng túng".
Anh Phùng giải nghĩa thêm: “Phòng cháy và chữa cháy thì việc “phòng” mới yếu tố quan trọng nhất, còn chữa là chuyện bất đắc dĩ. Dầu chữa tốt mấy cũng tránh làm sao khỏi thiệt hại khi lửa đã bén vào”.
Rồi anh thuật lại khá chi tiết hai vụ bị lửa thiêu sém cả người dẫn tới tử vong năm 2014, các nạn nhân đều là những người dân hiền lành lam lũ, nhưng kém hiểu biết như ông Chu Văn Tố (55 tuổi quê ở xã Cẩm Hưng, Cẩm Xuyên), ông Dương Mại (53 tuổi xã Bắc Sơn, Thạch Hà).
Một trung tá cảnh sát đứng cạnh anh Phùng, chắc chưa quên khi tiếp xúc với các nạn nhân hôm đó nên xuýt xoa: “Chết cháy thương lắm bác ơi, cả người đen như hòn than, khi khâm liệm phải rửa nhiều nước mới sạch”.
Chỉ tính riêng trong năm 2015 này, trên địa bàn Hà Tĩnh đã xảy ra 17 vụ cháy, làm 2 người chết, 4 người bị thương, thiệt hại 720 triệu đồng. Điều khiến nhiều công nhân rùng mình nhất trong 2 ngày 5 và 6.4.2015 trên địa bàn Kỳ Anh xảy ra hai vụ cháy: Cháy giàn giáo tại lò luyện cốc Công ty MCC20 (thi công dự án Formosa) và cháy bãi chứa gỗ của Công ty cổ phần Hữu Lương.
Trong “phận rủi” vẫn còn có “duyên may” nhờ lực lượng CSPCCC Hà Tĩnh và nhân dân Kỳ Anh đã tiếp cận sớm cứu chữa kịp thời, nếu không vùng đất Kỳ Anh hôm đó sẽ trở thành “biển lửa” gieo không biết bao nhiêu tang thương cho những địa điểm cận kề.
Những người lính dám chịu xông vào lửa
Tôi vừa bước vào trụ sở cơ quan cảnh sát PCCC Hà Tĩnh, đã bắt gặp ngay không khí sôi nổi diễn tập của hàng chục chiến sĩ cảnh sát đang say sưa diễn tập trên sân. Trong sắc phục màu rằn ri nhìn chiến sĩ nào cũng nhễ nhại mồ hôi, những tiếng hô, tiếng chạy, tiếng lăn lê bò toài đang dâng đầy không gian trong cơn nắng oi nồng.
Thượng tá Hoàng Văn Long cho tôi biết: “Đơn vị hiện nay có 120 cán bộ và chiến sĩ. Những năm gần đây các trang thiết bị phục vụ cho công tác PCCC được trang bị khá hiện đại. Nhưng điều quan trọng nhất vẫn là yếu tố con người. Đối với nghề này phải đảm bảo hai nguyên tắc: Không ngừng học tập và rèn luyện để nâng cao nghiệp vụ. Mặt khác phải thường xuyên tôn trọng ý thức tổ chức kỷ luật”.
Qua anh Long tâm sự tôi hiểu thêm, mỗi năm cán bộ và chiến sĩ tổ chức hai lần huấn luyện, mỗi đợt thời gian 20 ngày, mỗi tháng huấn luyện 5 ngày về chữa cháy. Mỗi ngày dành 30 phút khởi động, kiểm tra các phương tiện như lăng, vòi, các thiết bị banh cắt, thủy lực, mặt nạ phòng độc, các máy bơm phun nước, bổ sung xăng dầu, mỡ bôi trơn cho các xe cứu hỏa. Nghề nghiệp đã tạo nên ý thức đi cũng “lo lửa bén”, đang ngồi ăn cũng “lo lửa bén”, ngủ cũng “lo lửa bén”.
Chính vì vậy, mọi người trong cơ quan không bao giờ được phép tắt điện thoại di động, luôn sẵn sàng lên đường làm nhiệm vụ. Anh Long kể: Bữa ấy đúng 22 giờ ngày 30 tết năm 2009, cán bộ trực của cơ quan PCCC Hà Tĩnh nhận được nguồn tin nóng: Nhà anh Nguyễn Đăng Khoa chủ nhân một hiệu kinh doanh săm lốp và thiết bị phụ tùng ôtô (trú tại khu phố 3 thị xã Kỳ Anh).
Chẳng hiểu bàn thờ anh Khoa bày biện thờ cúng đêm ba mươi thế nào tại tầng hai để tàn hương bén lửa. Lửa bén xuống chăn màn giường chiếu rồi leo qua cửa sổ vượt lên đỉnh nóc, cả gia đình vợ chồng con cái vẫn đang đi chơi nên chẳng hay biết gì. Mãi đến khi hàng xóm phát hiện nhà ông Khoa bị cháy, lúc đó cả thôn mới tá hỏa. Con đường từ trụ sở cảnh sát phòng cháy tới nhà ông Khoa hơn 60km.
Khi lực lượng đưa xe cứu hỏa, đưa vòi rồng phun dập thì ngọn lửa đã bốc lên ngút trời, kèm theo tiếng nổ lép bép, mùi săm lốp ôtô bị cháy bay loang ra khét lẹt. Rất may mắn nhờ xe cứu hỏa hiện đại, lực lượng cảnh sát ngồi trên xe lướt nhanh như gió mới tìm được hồ nước đủ sức phun liên tục, nên ba tiếng đồng hồ sau lửa được dập tắt. Bữa ấy tuy các anh không được vui tết cùng vợ con trong đêm giao thừa, nhưng tâm hồn vẫn lộng gió xuân.
10 giờ trưa ngày mồng Một năm (Ất Mùi 2015) khi cả quê hương đang tận hưởng không khí đầm ấm linh thiêng cái tết cổ truyền dân tộc thì lực lượng cảnh sát PCCC tỉnh lại vận hành xe cứu hỏa, lại mặc sắc phục, lại đeo mặt nạ, cầm vòi rồng để cứu nguy cho bà Nguyễn Thị Bình chủ kinh doanh hàng thiết bị vật tư nông nghiệp (Phường Nam Hồng, Thị xã Hồng Lĩnh) bị lửa bao vây.
Có lẽ thần linh thổ địa phạt bà vì tội “đãng trí” khi thắp hương khấn vái. Nóng bỏng với chuyện nghề, đại tá Lương Hữu Phùng chép miệng: “Cha ông mình nói rồi “nhất thủy nhì hỏa”. Một que hương thắp lên ai tin nó sẽ phát lửa, nhưng nếu như tàn rơi xuống vật dễ cháy thì nó bùng phát ngay. Chớ nên xem thường lửa”.
