Hàng nghìn ý tưởng đổi mới công nghệ
Trao đổi với PV Lao Động, ông Nguyễn Đình Bình - Giám đốc Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia (NATIF) - cho biết, sau 5 năm (2015-2020) triển khai, Quỹ đã tập trung đẩy mạnh hoạt động tài trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, theo tinh thần phục vụ, lấy doanh nghiệp làm trung tâm và là chủ thể của hoạt động đổi mới công nghệ. Quỹ đã tiếp nhận trên 1.000 ý tưởng đổi mới công nghệ do các doanh nghiệp đề xuất. Các đối tượng được Quỹ xem xét, tài trợ là các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang hoạt động tại 35 tỉnh, thành phố, tập trung chủ yếu vào: Nông nghiệp (nông nghiệp công nghệ cao, tạo giống cây trồng, vật nuôi, sản xuất thức ăn cho vật nuôi và phân bón cho cây trồng, công nghệ chế biến,...); Công nghiệp (công nghiệp hỗ trợ, điện tử, tự động hóa, an toàn, an ninh mạng, công nghệ Internet vạn vật, phân tích và xử lý dữ liệu lớn, mã nguồn mở, thương mại điện tử, các sản phẩm chủ lực cho thị trường trong nước và xuất khẩu,..) và Y - dược (sản xuất vaccine, dược liệu, điều trị bệnh...).
Thông qua các hoạt động, Quỹ đã huy động được gần 783 tỉ đồng cho các dự án đang thực hiện. Với các nhiệm vụ đang xem xét đề xuất, dự kiến huy động được 4.083 tỉ đồng từ doanh nghiệp có dự án đổi mới công nghệ tham gia. Doanh thu của các doanh nghiệp hằng năm sau khi đổi mới công nghệ tăng thêm 4.000 tỉ đồng, lợi nhuận trước thuế đạt 800 tỉ đồng, nộp ngân sách nhà nước (NSNN) 300 tỉ đồng/năm (lớn hơn NSNN tài trợ).
Theo cả chu kỳ công nghệ (5-7 năm), doanh thu, lợi nhuận, thuế nộp ngân sách dự kiến sẽ lớn gấp nhiều lần phần NSNN tài trợ. Đổi mới, cải tiến và phát triển gần 50 công nghệ, giải pháp, dây chuyền và thiết bị được ứng dụng trực tiếp tại các doanh nghiệp, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Một điển hình là dự án “Hoàn thiện công nghệ chế biến các sản phẩm dừa tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long” do Công ty Chế biến dừa Lương Quới, tỉnh Bến Tre chủ trì. Công ty đã nghiên cứu ứng dụng công nghệ tách chiết ly tâm cao tốc để loại bỏ các axit béo không có lợi, công nghệ tiệt trùng không gia nhiệt để khử trùng nhưng không phá hủy các vitamin trong nước dừa.
Giám đốc Công ty Chế biến dừa Lương Quới - ông Cù Văn Thành cho biết, việc áp dụng công nghệ đóng hộp phi kim loại đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường đã giúp tăng sản lượng, chất lượng sản phẩm tại thị trường trong và ngoài nước. Hiện nay sản phẩm nước dừa giải khát đóng hộp đã đóng góp hơn 250 tỉ đồng vào doanh thu của doanh nghiệp với lợi nhuận trước thuế trên 85 tỉ đồng.
Nói về hiệu quả nhờ đổi mới công nghệ mang lại, ông Nguyễn Văn Dũng - Giám đốc Công ty CP Sơn Hải Phòng cho hay, thông qua dự án “Hoàn thiện công nghệ sản xuất sơn Alkyd dung môi - nước có hàm lượng VOC thấp với công suất 15.000 tấn/năm” do công ty chủ trì, công ty đã nghiên cứu hoàn thiện công nghệ sản xuất nhựa Alkyd thay thế sơn nhập ngoại và công nghệ sản xuất sơn Alkyd dung môi bằng công nghệ sản xuất sơn Alkyd dung môi - nước, lượng chất có hại giảm từ 50% xuống còn 15-25%. Nhờ đổi mới công nghệ, hiện Công ty có thể sản xuất 15.000 tấn sơn Alkyd dung môi - nước đem lại doanh số khoảng 225 tỉ đồng, lợi nhuận trước thuế trên 45 tỉ đồng và là doanh nghiệp đầu tiên làm chủ công nghệ mới này.
Thành công trong làm chủ các công nghệ hiện đại đối với lĩnh vực sản xuất tinh bò giống ngay tại vùng đồng bằng sông Hồng, ông Bùi Đại Phong - Giám đốc Công ty cổ phần Giống gia súc Hà Nội - cho biết, việc nhập nội giống bò chuyên thịt BBB và khai thác, sản xuất tinh trùng đông lạnh dạng cọng rạ của các cá thể đực giống này có chất lượng tương đương tinh bò BBB nhập ngoại đã tạo ra một bước đột phá trong việc nhân nhanh đàn bò thịt không những ở Hà Nội mà cả ở những tình thành khác của cả nước.
Với số lượng tinh bò BBB sản xuất ra của đề tài là 76.000 liều đã giảm chi phí so với phải nhập khẩu tinh từ nước ngoài 23 tỉ đồng. Trong 2 năm thực hiện đề tài, công ty đã sản xuất được 76.000 liều tinh bò thịt BBB thuần dạng cọng rạ, dự kiến khi phối giống sẽ tạo ra trên 50.000 bê lai F1 BBB chất lượng cao. Giá trị sản lượng do đàn bò F1 BBB nuôi đến 18 tháng tuổi ước đạt trên 2.000 tỉ đồng, giá trị gia tăng do đàn bò F1 BBB sản xuất ra so với các giống bò thịt khác cùng thời điểm trên 750 tỉ đồng. Việt Nam chủ động được nguồn tinh bò BBB chất lượng tốt đáp ứng nhu cầu người chăn nuôi, chứng tỏ khả năng làm chủ các công nghệ hiện đại trong lĩnh vực sản xuất tinh bò giống ngay tại vùng đồng bằng sông Hồng.
Vướng mắc vẫn ở việc vay vốn
Bên cạnh những thành công, hiệu quả từ các dự án, đề án mang lại, các doanh nghiệp đã cùng chia sẻ những câu chuyện, kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình đổi mới công nghệ, những khó khăn trong quá trình triển khai và đề xuất các kiến nghị, giải pháp phù hợp trong bối cảnh mới. Tuy nhiên, việc triển khai các hoạt động tín dụng (cho vay ưu đãi, hỗ trợ lại suất vay, bảo lãnh để vay vốn) của Quỹ vẫn còn nhiều hạn chế. Do đó, việc xây dựng quy trình, phương thức hoạt động tín dụng của Quỹ sao cho phù hợp với các quy định tín dụng, phù hợp với quy định quản lý sử dụng NSNN, đặc biệt là tính đặc thù của hoạt động đổi mới công nghệ của doanh nghiệp sẽ tạo hiệu ứng tích cực hơn nữa trong việc triển khai hoạt động của Quỹ trong thời gian tới.
Theo Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa - ông Nguyễn Văn Thân, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại Việt Nam đã bắt đầu phát triển tương đối rõ nét. Việt Nam có khoảng hơn 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, tổng số vốn được công bố đầu tư đạt xấp xỉ 1 tỉ USD liên tiếp trong 2 năm, tăng gấp 3 lần so với năm 2017, đưa Việt Nam trở thành một quốc gia năng động thứ 3 Đông Nam Á với khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Sự phát triển của KHCN và đổi mới sáng tạo hiện nay có đóng góp rất lớn của các tổ chức trung gian, trong đó có các Quỹ hỗ trợ tài chính như Quỹ NATIF và thực tế đã có tác động quan trọng tới việc tăng năng suất, chất lượng và nguồn thu nhập của cả doanh nghiệp lẫn người lao động.
Thứ trưởng Bộ KHCN - ông Trần Văn Tùng cho rằng, những kết quả hỗ trợ từ Quỹ thời gian qua cũng phần nào chứng minh tầm quan trọng và hiệu quả đầu tư. Do đó, việc Quỹ tiếp tục hỗ trợ đổi mới công nghệ tại doanh nghiệp là việc được Bộ KHCN, Chính phủ hết sức quan tâm. Đặc biệt, trước diễn biến phức tạp của đại dịch COVID-19, hoạt động này còn giúp doanh nghiệp tăng năng suất, khả năng chiếm lĩnh thị trường, doanh số, lợi nhuận.
