Đường băng để kinh tế - du lịch cất cánh
Nhìn những đoàn xe di chuyển trên tuyến cao tốc Hạ Long – Vân Đồn - Móng Cái hay chứng kiến các chuyến bay hạ cánh xuống Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, nhiều người Quảng Ninh không khỏi bồi hồi nhớ về ký ức của một vùng đất xa xôi và cách trở ở phía Đông Bắc đất nước.
Hơn 10 năm trước, bức tranh hạ tầng của Quảng Ninh khi đó còn gắn với “3 không” - không đường cao tốc, không sân bay, không cảng tàu biển quốc tế. Tuy vậy, 1 thập kỷ qua, Quảng Ninh đã đột phá mạnh mẽ trong chiến lược phát triển hạ tầng giao thông. Đặc biệt, việc sở hữu sân bay sau nhiều năm ấp ủ là bước tiến khẳng định vị thế, tầm nhìn của Quảng Ninh. Theo các chuyên gia, sân bay là một trong số các hạ tầng quan trọng giúp thu hút đầu tư, đẩy mạnh xuất khẩu và du lịch.
Với sân bay Vân Đồn, Quảng Ninh không chỉ kích hoạt tiềm năng du lịch mà còn khai thác các lợi ích khác như cứu trợ thiên tai, dịch bệnh. Suốt năm 2020, bên cạnh những chuyến bay thương mại thông thường, sân bay Vân Đồn đã phục vụ gần 200 chuyến bay đặc biệt, với hơn 40.000 hành khách là người Việt mắc kẹt ở nước ngoài và chuyên gia đến làm việc, đảm bảo tuyệt đối an toàn. Năm 2021, Vân Đồn cũng là một trong những sân bay được sử dụng để đón khách du lịch theo chương trình hộ chiếu vắc xin.
Từ bệ phóng hạ tầng, trong 6 năm liên tiếp gần đây (2016 - 2021), Quảng Ninh gặt trái ngọt khi giữ đà tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) ở mức hơn hai con số, trở thành một cực tăng trưởng kinh tế toàn diện khu vực phía Bắc. Quy mô GRDP năm 2021 đạt hơn 238.000 tỷ đồng, đứng thứ 7 cả nước. Với du lịch, lượng khách liên tục tăng trưởng qua các năm để đạt trên 14 triệu lượt năm 2019, trong đó khách quốc tế đạt 5,7 triệu lượt.
Nói đến hạ tầng và đặc biệt là đóng góp của hàng không cho phát triển du lịch phải kể đến Phú Quốc (Kiên Giang) và Khánh Hòa. Đây là 2 địa phương sở hữu sân bay bận rộn bậc nhất cả nước với tốc độ tăng trưởng lượng khách vượt công suất thiết kế. Năm 2019, Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc đón 3,7 triệu lượt khách, trong khi quy hoạch dự kiến đến năm 2020 là 2,65 triệu hành khách/năm. Theo quy hoạch mới, đến năm 2030, sân bay này dự kiến có quy mô đạt cấp 4E; công suất thiết kế dự kiến 10 triệu hành khách/năm, đến năm 2050 đạt công suất 18 triệu hành khách/năm.
“Đi trước một bước” với hàng không
Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 2021-2030 xác định 1 trong 3 đột phá là “tiếp tục hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội đồng bộ, hiện đại, trọng tâm là ưu tiên phát triển hạ tầng trọng yếu về giao thông…”
Thực tế, hạ tầng giao thông có sứ mệnh đi trước mở đường để khai mở nền kinh tế và khai phóng tiềm lực, thu hút đầu tư. Trong đó, hạ tầng hàng không, cụ thể là việc xây dựng sân bay đặt ra rất bức thiết với các địa phương có sẵn tiềm năng lớn về du lịch.
Trong một thập kỷ qua, ngành hàng không Việt Nam tăng trưởng bình quân 18%/năm, là thị trường hàng không phát triển nhanh thứ 5 thế giới và số 1 Đông Nam Á. Việc tăng trưởng vận tải hàng không với tốc độ cao đã và đang tạo áp lực lớn lên kết cấu hạ tầng hàng không. Trong đó, cùng với việc nâng cấp, cải tạo các cảng hàng không trọng điểm, việc phát triển các sân bay mới tại các địa phương giàu tiềm năng và có nhu cầu thực là vô cùng cần thiết.
Sau Quảng Ninh, Lào Cai là địa phương thứ hai được Thủ tướng phê duyệt chủ trương đầu tư xây dựng cảng hàng không theo hình thức hợp tác công - tư (PPP). Ông Nguyễn Trọng Hài - Phó Chủ tịch UBND tỉnh cho biết, mục tiêu đầu tiên là phục vụ nhu cầu đi lại, công tác cứu nạn, cứu hộ; sau đó là phát triển kinh tế, đặc biệt là du lịch trên cơ sở các tiềm năng, lợi thế về thiên nhiên và bản sắc văn hóa.
Theo phê duyệt, cảng hàng không Sa Pa (Lào Cai) có tổng mức vốn đầu tư gần 7.000 tỷ đồng, là sân bay lưỡng dụng đáp ứng 3 triệu khách mỗi năm. Quy hoạch này được đánh giá phù hợp khi lượng khách đến Lào Cai tăng trưởng nhanh: Từ 800.000 lượt năm 2010 lên 5,2 triệu lượt năm 2019 khi chưa có dịch Covid-19.
Cùng là tỉnh miền núi địa hình hiểm trở, Kon Tum mới đây đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất bổ sung Cảng hàng không Măng Đen vào quy hoạch.
“Sân bay Măng Đen khi đi vào hoạt động sẽ trở thành một động lực quan trọng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, kết nối Kon Tum với khu vực, các vùng kinh tế trọng điểm của cả nước cũng như với thế giới. Đây sẽ là dự án động lực của Kon Tum trong giai đoạn 2021 – 2025”, ông Lê Ngọc Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum cho biết.
Các chuyên gia nhận định, hạ tầng hàng không có ý nghĩa quan trọng, thúc đẩy phát triển du lịch, kinh tế và quan trọng hơn là phát huy ưu thế đường không khi mạng lưới đường bộ chưa đáp ứng đủ yêu cầu. Mặt khác, sân bay tại mỗi địa phương khi cần có thể tham gia vào công tác đảm bảo an ninh quốc phòng của quốc gia, cứu trợ thiên tai, dịch bệnh...
Với tính toán các điều kiện phù hợp, mỗi sân bay có thể trở thành bệ phóng quan trọng cho kinh tế - xã hội địa phương, khu vực. Theo TS Trần Quang Châu - Chủ tịch Hội Khoa học và Công nghệ hàng không, ngành hàng không mang lại lợi ích cho nhiều ngành kinh tế khác. Sân bay mở ra sẽ mang lại nhiều lợi ích cho địa phương như: Thu hút đầu tư, thu hút khách du lịch, phát triển các khu đô thị, khu công nghiệp…
Có thể nói, chủ trương bổ sung vào quy hoạch các sân bay phù hợp, nhằm mở rộng mạng lưới sân bay, phát triển nhanh kết cấu hạ tầng giao thông với phương châm “đi trước một bước” là đòi hỏi bức thiết của thực tiễn, vừa nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn, vừa tạo điều kiện bứt phá nhanh cho các địa phương.
