Theo Tổng cục Thủy sản, sản lượng xuất khẩu cá tra 4 tháng đầu năm 2023 của Việt Nam đạt 298 nghìn tấn, giảm 28,1% so với cùng kỳ năm trước. Kim ngạch xuất khẩu đạt 724 triệu USD, giảm sâu 40%. Nguyên nhân chủ yếu bắt nguồn từ những khó khăn trong tháng 1 như nhu cầu yếu, vận tải tắc nghẽn và chính sách Zero-COVID tại Trung Quốc chưa chấm dứt.
Song song với đó, sau giai đoạn giảm liên tục, giá cá tra ghi nhận xu hướng ổn định trong 2 tháng đầu năm ở hầu hết các thị trường chính như Mỹ, EU, Trung Quốc. Tới thời điểm tháng 3.2023, giá cá tra tăng nhẹ 6% so với tháng trước ở thị trường Trung Quốc và tăng 20% ở thị trường Mỹ. Tuy nhiên sang tháng 4, giá cá tra tiếp tục giảm 1 - 3% ở các thị trường chủ đạo.
Giới chuyên gia nhận định hậu quả của lạm phát kéo dài và lượng hàng tồn kho của các nhà bán lẻ đang là một trong những khó khăn với ngành thủy sản, trong đó có cá tra. Người nuôi và doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đang phải đối mặt với các thách thức gồm thị trường sụt giảm, chi phí nguyên liệu và các chi phí đầu vào khác tăng cao, lợi nhuận giảm mạnh, thiếu vốn để quay vòng sản xuất kinh doanh.
Chuyên gia từ Chứng khoán VCBS dự báo nhu cầu cá tra sẽ hồi phục ở thị trường Mỹ và Trung Quốc vào nửa cuối năm. Cụ thể tại Mỹ, lạm phát đang dần hạ nhiệt, tạo điều kiện kích thích tiêu dùng tại thị trường này. Bên cạnh đó, thời điểm cuối quý II là kỳ tích trữ kho của các nhà bán lẻ tại Mỹ để phục vụ cho mùa cao điểm lễ hội cuối năm. Đây là những động lực cho giá cá tra tăng tại khu vực Bắc Mỹ.
Phía Trung Quốc, trong tháng 2, thị trường có hiện tượng thiếu cung cá giống và cá tra nguyên liệu do các doanh nghiệp chế biến bắt đầu tăng công suất 15 - 30% so với đầu năm. Nhu cầu mua cá tra nguyên liệu chỉ hạ nhiệt nhẹ trong tháng 3 khi cầu phao tại Móng Cái sửa chữa trong 5 ngày khiến hoạt động vận chuyển bị đình trệ. Đến thời điểm 10.3, cầu phao đã được hoàn thiện. Do đó, nhiều khả năng thị trường cá tra sẽ phục hồi tiếp sau tháng 4.
Không những thế, tỉ lệ lấp đầy tại các cảng ở Bắc Mỹ và Bắc Âu duy trì ở mức 10 - 85%, không còn bị tắc nghẽn như đợt cuối năm 2022. Giá cước vận tải đường thủy vẫn đang duy trì ở vùng thấp so với đợt cao điểm mùa dịch. Với việc nguồn cung tàu và container đang ở trạng thái dư cung, chuyên gia dự báo việc xuất khẩu các mặt hàng thủy sản của Việt Nam sang các nước phương Tây sẽ được thuận lợi hơn trong năm 2023.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), với những biến động kinh tế, chính trị hiện nay, khó có thể đưa ra những dự báo có tính cơ sở chắc chắn cho giai đoạn 2023 - 2024. Tuy nhiên do là mặt hàng thiết yếu, thủy sản vẫn có nhu cầu nhất định ở các thị trường.
Bối cảnh sau COVID-19 và lạm phát cao đã có nhiều thay đổi về xu hướng nhu cầu các sản phẩm thủy sản. Các sản phẩm thủy sản phân khúc giá cao đã và sẽ tiếp tục bị giảm nhu cầu trong ngắn hạn. Các mặt hàng giá phải chăng như cá khô, cá hộp, nước mắm, cá tra, chả cá có thể vẫn có cơ hội tốt hơn ở nhiều thị trường.
