Trước đó, khoản 3 Điều 146 Luật các tổ chức tín dụng 2010 quy định Ngân hàng Nhà nước (NHNN) xem xét, đặt tổ chức tín dụng vào tình trạng kiểm soát đặc biệt khi thuộc các trường hợp sau đây:
Hai năm liên tục bị xếp loại yếu kém theo quy định của NHNN.
Có nguy cơ mất khả năng chi trả.
Nợ không có khả năng thu hồi có nguy cơ dẫn đến mất khả năng thanh toán.
Khi số lỗ lũy kế của tổ chức tín dụng lớn hơn 50% giá trị thực của vốn điều lệ và các quỹ dự trữ ghi trong báo cáo tài chính đã được kiểm toán gần nhất.
Không duy trì được tỉ lệ an toàn vốn tối thiểu quy định (8% trong thời hạn một năm liên tục hoặc 4% trong thời hạn 06 tháng liên tục.)
Luật Các tổ chức tín dụng 2010 hết hiệu lực kể từ ngày 1.7.2024, trừ quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4, 8, 9, 12 và 14 Điều 210 Luật Các tổ chức tín dụng 2024.
Theo khoản 19 điều 4 Luật Các tổ chức tín dụng mới sửa đổi năm 2024, kiểm soát đặc biệt là việc NHNN quyết định đặt tổ chức tín dụng dưới sự kiểm soát trực tiếp NHNN. Theo đó, căn cứ khoản 1 Điều 162, NHNN sẽ xem xét kiểm soát đặc biệt các tổ chức tín dụng, áp dụng từ ngày 1.7.2024, khi thuộc các trường hợp sau:
Tổ chức tín dụng được can thiệp sớm không có phương án khắc phục gửi NHNN hoặc không điều chỉnh phương án khắc phục theo yêu cầu bằng văn bản NHNN.
Trong thời hạn thực hiện phương án khắc phục, tổ chức tín dụng được can thiệp sớm không có khả năng thực hiện phương án khắc phục.
Hết thời hạn thực hiện phương án khắc phục mà tổ chức tín dụng không khắc phục được tình trạng dẫn đến thực hiện can thiệp sớm.
Bị rút tiền hàng loạt và có nguy cơ gây mất an toàn hệ thống tổ chức tín dụng.
Tỉ lệ an toàn vốn của tổ chức tín dụng thấp hơn 04% trong thời gian 06 tháng liên tục.
Tổ chức tín dụng bị giải thể không có khả năng thanh toán đầy đủ các khoản nợ trong quá trình thanh lý tài sản.
Việc đưa các tổ chức tín dụng vào kiểm soát đặc biệt bởi NHNN nhằm đảm bảo an toàn hệ thống tổ chức tín dụng, đảm bảo trật tự và an toàn xã hội.
Theo khoản 2, 3 và 4 Điều 162 Luật Các tổ chức tín dụng mới sửa đổi, các chủ sở hữu, thành viên góp vốn, cổ đông của các tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt phải báo cáo việc sử dụng cổ phần, phần vốn góp; không được chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp; không được sử dụng cổ phần, phần vốn góp để làm tài sản bảo đảm, trừ trường hợp thực hiện theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Đồng thời, với các tổ chức tín dụng được đặt vào kiểm soát đặc biệt, dư nợ gốc, lãi của khoản vay tái cấp vốn của tổ chức tín dụng đó tại NHNN được chuyển thành dư nợ gốc, lãi của khoản vay đặc biệt và tiếp tục thực hiện theo cơ chế vay tái cấp vốn của các khoản vay tái cấp vốn này; dư nợ gốc, lãi của khoản vay của quỹ tín dụng nhân dân tại ngân hàng hợp tác xã được chuyển thành dư nợ gốc, lãi của khoản vay đặc biệt và tiếp tục thực hiện theo cơ chế cho vay của ngân hàng hợp tác xã đối với quỹ tín dụng nhân dân.
