Nhiều địa phương muốn xây sân bay: Huy động nguồn vốn xã hội như thế nào?

Nguyễn Hùng | 04/11/2022 18:55

Quảng Ninh - Chiều 4.11, tại Hạ Long, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) tổ chức Tọa đàm “Huy động nguồn lực xã hội đầu tư cảng hàng không và những bài học kinh nghiệm". Các đại biểu thuộc các cơ quan của Bộ GTVT, các bộ ngành liên quan và lãnh đạo một số địa phương có mong muốn xây dựng sân bay chia sẻ thông tin, kinh nghiệm thu hút đầu tư, khai thác cảng hàng không.

Cần trên 403.000 tỉ, chỉ cân đối được khoảng 275.000 tỉ

Việt Nam đang khai thác hệ thống 22 cảng hàng không, trong đó 9 cảng hàng không quốc tế và 12 cảng hàng không nội địa.

Trong những năm vừa qua, ngành hàng không Việt Nam ghi nhận sự tăng trưởng vượt bậc, đã góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước.

Tăng trưởng bình quân 10 năm gần đây của ngành hàng không Việt Nam khoảng 18%. Theo Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế (IATA), thị trường hàng không Việt Nam được đánh giá phát triển nhanh thứ 5 thế giới và nhanh nhất trong khu vực Đông Nam Á .

Việc tăng trưởng vận tải hàng không với tốc độ cao thời gian qua đã và đang tạo áp lực lớn lên kết cấu hạ tầng hàng không, trong đó một số cảng hàng không quá tải.

Thứ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải Lê Anh Tuấn phát biểu khai mạc tọa đàm. Ảnh: Nguyễn Hùng — Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Lê Anh Tuấn phát biểu khai mạc tọa đàm. Ảnh: Nguyễn Hùng

Thời gian vừa qua, rất nhiều địa phương mong muốn và đề nghị Bộ GTVT, Tổng công ty Cảng hàng không VN (ACV) ưu tiên dành nguồn vốn đầu tư phát triển các cảng hàng không tại các địa phương.

Tuy nhiên, hiện nguồn vốn đầu tư từ DN nhà nước và ngân sách nhà nước Trung ương cho lĩnh vực giao thông chỉ đáp ứng khoảng 65,8% nhu cầu.

Theo báo cáo của ACV và Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, do ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19, nguồn thu và lợi nhuận dự kiến giai đoạn 2020-2025 của ACV giảm sút nghiêm trọng.

Do đó, ACV không cân đối đủ nguồn lực đầu tư phát triển toàn bộ 21 cảng hàng không do ACV đang quản lý, khai thác. Trong giai đoạn 2021-2025, ACV sẽ tập trung ưu tiên nguồn lực đầu tư Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 và các cảng hàng không như Tân Sơn Nhất, Nội Bài, Phú Bài, Điện Biên, Cát Bi, Côn Đảo…

Trong bối cảnh đó, việc huy động nguồn vốn xã hội để đầu tư kết cấu hạ tầng cảng hàng không là rất cần thiết.

Theo ông Nguyễn Anh Dũng - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch đầu tư (Bộ GTVT), nhu cầu vốn đầu tư các cảng hàng không giai đoạn 2021-2030 theo quy hoạch là trên 403.000 tỉ đồng. Trong khi đó, ACV cân đối được khoảng 265.000 tỉ đồng; Bộ GTVT cân đối được hơn 9.840 tỉ đồng.

Số còn lại – trên 128.000 tỉ đồng sẽ tính toán huy động từ các nguồn khác.

Hình mẫu Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn

Cũng theo ông Dũng, hiện, trên thế giới, hầu hết chính phủ các nước vẫn nắm giữ, quản lý, khai thác 100% hoặc nắm giữ cổ phần chi phối đối với các cảng hàng không lớn, quan trọng.

Đối với các cảng hàng không vừa và nhỏ, mang tính chất phát triển kinh tế - xã hội của địa phương thường được xã hội hóa.

Từ các mô hình trên thế giới và thực tiễn tại Việt Nam, theo đại diện Vụ Kế hoạch – Đầu tư, Bộ GTVT, hình thức đầu tư PPP phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn - Cảng hàng không tư nhân duy nhất của cả nước hiện nay. Ảnh: Nguyễn Hùng

Trong đó, cho tư nhân đầu tư toàn bộ đối với cảng hàng không, hoặc đầu tư từng công trình riêng lẻ như nhà ga hành khách, nhà ga hàng hóa…đối với với cảng hàng không nhà nước cần nắm giữ.

Tuy nhiên, phương án tài chính các dự án thường có thời gian hoàn vốn kéo dài (trung bình từ 40-50 năm) nên cần sự tham gia hỗ trợ rất lớn từ địa phương.

Phạm Ngọc Sáu – Giám đốc Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, cảng hàng không tư nhân đầu tiên và duy nhất cả nước hiện nay – cho biết, đầu tư vào sân bay sẽ không thể có lãi trong thời gian trước mắt, nhưng sẽ góp phần kéo theo các ngành khác phát triển.

Theo ông Sáu, sự có mặt của Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn đã góp phần thay đổi diện mạo của huyện Vân Đồn. Cụ thể, ngân sách huyện Vân Đồn năm 2015 là 130 tỉ đồng thì từ năm 2020, vượt 1.000 tỉ mỗi năm.

Giám đốc Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn - ông Phạm Ngọc Sáu - chia sẻ kinh nghiệm quản lý, khai thác sân bay. Ảnh: Nguyễn Hùng

“Có sân bay Vân Đồn, nhiều du khách quốc tế đến, nhiều nhà đầu tư vào. Một điều quan trọng là đã góp phần tạo nên một cuộc cách mạng về thu hút đầu tư tư nhân vào làm sân bay" – ông Sáu chia sẻ.

Từ thực tiễn của Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, ông Sáu kiến nghị cần phải có chính sách, hành lang pháp lý cụ thể, rõ ràng để thu hút đầu tư tư nhân vào xây dựng cảng hàng không.

Là địa phương đề xuất bổ sung sân bay vào mạng lưới quy hoạch hàng không quốc gia, ông Nguyễn Thanh Ngọc - Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh - chia sẻ: “Không phải thấy mọi người có sân bay thì mình đăng ký đâu. Chúng ta phải có tư duy quốc gia chứ không phải tư duy cục bộ địa phương. Với Tây Ninh, chúng tôi thấy hội đủ yếu tố cần và đủ”.

Theo ông Ngọc, dư địa phát triển của Tây Ninh về du lịch rất lớn. Việc hình thành sân bay Tây Ninh không chỉ chia sẻ áp lực vận chuyển hàng không với sân bay Tân Sơn Nhất mà còn giúp Tây Ninh kết nối với các điểm du lịch trong và ngoài nước; đồng thời góp phần bảo đảm an ninh quốc phòng và đối ngoại quốc gia.

Nguyễn Hùng