Thống nhất vấn đề chiết khấu
Vấn đề cần bàn là làm gì để lập lại trật tự thị trường xăng dầu? Trao đổi với Lao Động, một doanh nghiệp xăng dầu đã bị đóng cửa 5/6 cửa hàng cho biết, việc cần bàn nhất bây giờ là làm sao để thống nhất vấn đề chiết khấu giữa nhà cung cấp với các cửa hàng bán lẻ.
Cụ thể, Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu quy định: Giá xăng dầu thế giới do Liên Bộ Tài chính - Công Thương xác định theo nguyên tắc tính bình quân theo số ngày có giá giữa hai kỳ công bố giá cơ sở căn cứ theo giá các sản phẩm xăng dầu được giao dịch trên thị trường quốc tế. Nghĩa là tính bình quân của khoảng 10 ngày sát gần ngày nhất công bố giá cơ sở.
Vị này cho rằng, cách tính này chưa hợp lý vì có nội dung "thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu và thương nhân đầu mối sản xuất xăng dầu có tổ chức hệ thống phân phối xăng dầu phải bảo đảm ổn định mức dự trữ xăng dầu bắt buộc tối thiểu bằng 20 ngày cung ứng…".
Điều này có nghĩa một doanh nghiệp mua xăng dầu phải chịu giá vốn của hàng tồn kho được tính trên giá xăng dầu thế giới từ 20 ngày trước đó. Vì vậy, nếu 10 ngày trước đó mua giá cao thì xem như doanh nghiệp lỗ trắng 10 ngày đó nếu chu kỳ điều hành kỳ này giá bán lẻ giảm.
Tương tự, nếu giá xăng dầu thế giới liên tục giảm và các kỳ điều hành giá bán lẻ liên tục giảm thì doanh nghiệp đầu mối liên tục bị lỗ, kéo theo chiết khấu liên tục bị bóp lại đến 0 đồng, thậm chí là âm khi công thêm phí vận chuyển. Chính vì vậy, trong cuộc họp bàn với Bộ Công Thương, Tài chính sáng nay, nhà quản lý cần thống nhất lại vấn đề chiết khấu để doanh nghiệp không phải "gồng" lỗ.
TS Nguyễn Quốc Việt - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách cho rằng, liên quan vấn đề chiết khấu, nghe qua tưởng như khúc mắc giữa doanh nghiệp đầu mối và thương nhân phân phối, rồi do độc quyền đầu mối, dẫn đến ép hoa hồng để tránh lỗ, lợi nhuận không đủ bù đắp chi phí.
Tuy nhiên, bản chất không phải như vậy, bởi hiện số doanh nghiệp đầu mối tạm ngưng nhập khẩu là có thật, sản lượng nhập giảm mạnh cũng có thật.
"Vì lẽ đó, cần xác thực được việc chiết khấu thỏa đáng trong khi toàn bộ định mức chi phí đầu vào cho đến giá bán lẻ đều do liên bộ quy định? Trách nhiệm ở đây là của 2 bộ quản lý. Trong đó, quản lý hệ thống doanh nghiệp đầu mối, điều tiết nguồn cung tự chủ và nhập khẩu thế nào hoàn toàn thuộc về Bộ Công Thương", ông Việt nói.
Nói hộ "tiếng lòng" cho 13.000 doanh nghiệp nhỏ và vừa bán lẻ xăng dầu hoạt động (trong tổng số 17.000 cửa hàng xăng dầu cả nước), đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam kiến nghị "cần tách riêng chi phí cho khâu bán lẻ xăng dầu, xác định tỷ trọng chi phí bán lẻ trên tổng số chi phí để dễ áp dụng và thực hiện các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa".
Cần mổ xẻ công tác điều hành
Theo các chuyên gia, bên cạnh việc giải quyết vấn đề về chiết khấu thì cần bàn nhiều về vấn đề điều hành. Chuyên gia kinh tế, TS. Lê Đăng Doanh đánh giá, để xảy ra những xáo trộn trên thị trường xăng dầu thời gian qua có nguyên nhân căn bản của việc cứng nhắc, thiếu linh hoạt trong điều hành và là bài học cần được rút ra cho các cơ quan quản lý trong thời gian tới.
"Tôi nghĩ rằng ở đây có nhiều bài học cần phải rút kinh nghiệm, tức là phải có phản ứng kịp thời, nhưng đồng thời cũng phải đối thoại với các doanh nghiệp, tính toán đầy đủ các chi phí của doanh nghiệp, và tạo động lực lành mạnh và cần thiết cho các doanh nghiệp.
Tôi rất mong là Bộ Công Thương và các doanh nghiệp sẽ đối thoại với nhau và tìm ra giải pháp để giải tỏa căn bản tình trạng ách tắc hiện nay....", TS. Lê Đăng Doanh nói.
Một điểm nữa mà các chuyên gia muốn Bộ Công Thương làm rõ là việc giảm nhập khẩu trong quý III tới 40% với xăng và 30% với dầu. Báo cáo từ Bộ Tài chính cũng nêu rõ, có tới 14 doanh nghiệp đầu mối không nhập khẩu, trong đó những doanh nghiệp đầu mối lớn không nhập khẩu cả quý III.
Vậy, vấn đề đặt ra là việc kiểm tra, kiểm soát nhập khẩu theo hạn ngạch của những doanh nghiệp này được Bộ Công Thương giám sát ra sao, trong bối cảnh nguồn cung trong nước thể hiện những bất thường...
