Tình trạng nhà thầu "bỏ cọc" diễn ra ở nhiều nơi trên cả nước, không riêng Thái Bình
Như Lao Động đã thông tin, năm 2023, theo kế hoạch phân bổ từ Tổng cục DTNN (Bộ Tài chính), Cục DTNN khu vực Thái Bình tiến hành tổ chức đấu thầu 6 gói thầu thuộc dự án mua 7.500 tấn gạo nhập các kho dự trữ quốc gia.
Sau khi Cục DTNN khu vực Thái Bình tổ chức đấu thầu và lựa chọn được 6 nhà thầu ký hợp đồng cung cấp gạo nhập vào các kho của Chi cục DTNN trực thuộc, do giá gạo nửa cuối 2023 tăng cao kỷ lục và biến động liên tục, đã có 3 nhà thầu là Công ty TNHH Thương mại Quốc tế Khải Minh, Công ty TNHH Thương mại tổng hợp Đông Phương và Công ty TNHH Vạn Lợi cùng có văn bản từ chối thực hiện hợp đồng, đồng nghĩa với việc 3.700/7.500 tấn gạo (gần 50%) chưa thể mua để nhập kho theo đúng tiến độ kế hoạch đã đề ra.
Liên quan sự việc này, trao đổi với phóng viên Lao Động, ông Bùi Đình Toản - Phó Cục trưởng phụ trách Cục DTNN khu vực Thái Bình, cho biết: "Đây là tình trạng chung của ngành dự trữ năm 2023, lý do bởi giá gạo tăng cao, biến động thất thường. Có thời điểm trong khoảng 2 tuần giá gạo tăng tới mấy nghìn đồng/1kg. Các nhà thầu xác định nếu vẫn tiếp tục làm thì đương nhiên sẽ bị lỗ nên họ chấp nhận mất tiền cọc đảm bảo, vi phạm Luật Đấu thầu để từ chối thực hiện hợp đồng. Đối với 3 nhà thầu có văn bản từ chối thực hiện hợp đồng chúng tôi đã ra quyết định chấm dứt hợp đồng, tiến hành xử lý vi phạm theo quy định của Luật Đấu thầu và các nhà thầu đã bị tịch thu tiền bảo đảm nộp Ngân sách theo đúng quy định".
Theo ông Toản, đối với các nhà thầu còn lại vẫn tiếp tục thực hiện hợp đồng ký kết sau khi trúng thầu là Công ty Cổ phần Thương mại Minh Khai (trúng 2 gói thầu) và Công ty TNHH Thủy Long Hà Nam, đến nay các doanh nghiệp này đã hoàn thành 100% tiến độ nhập 3.800 tấn gạo vào các kho dự trữ quốc gia. Bên mời thầu cũng đã làm các thủ tục thanh toán tiền cho nhà thầu. Số còn lại 3.700 tấn gạo do 3 nhà thầu từ chối thực hiện hợp đồng phải thực hiện quy trình đấu thầu lại theo quy định của Luật Đấu thầu.
"Vì quy trình xây dựng giá, chủng loại, chất lượng gạo đủ điều kiện nhập kho dự trữ rất phức tạp, mất nhiều thời gian nên cuối năm 2023 gần như không thể mua được gạo. Do đó, số gạo chưa kịp đảm bảo tiến độ nhập kho năm 2023 sẽ phải chuyển sang kế hoạch của năm 2024. Tuy nhiên, mặc dù tiến độ nhập kho không đạt nhưng trữ lượng dự trữ hiện vẫn đảm bảo cân đối xuất cấp trong các trường hợp cấp bách. Lý do bởi trữ lượng gạo còn lại trong kho của các năm 2022, 2021 trước đó cộng thêm số lượng đã nhập kho 2023 vẫn đảm bảo, an ninh lương thực vẫn được kiểm soát", ông Toản cho biết thêm.
Theo tìm hiểu của phóng viên, tình trạng các nhà thầu "bỏ kèo" cung cấp gạo sau khi đã trúng thầu, ký hợp đồng cung cấp gạo đúng là không chỉ xảy ra ở Thái Bình. Số liệu từ Tổng cục DTNN (Bộ Tài chính) cho thấy, đến tháng 12.2023, 22 Cục DTNN trên cả nước đã tổ chức đấu thầu thành công và ký hợp đồng mua nhập kho 195.230 tấn/220.000 tấn gạo theo kế hoạch do Chính phủ, Bộ Tài chính phân bổ. Tuy vậy, các Cục DTNN khu vực mới nhập kho được khoảng 140.000 tấn gạo; số còn lại khoảng 80.000 tấn không đảm bảo tiến độ nhập kho do nhà thầu từ chối thực hiện hợp đồng.
Làm thì lỗ nặng, không làm thì mất điểm
Bà Ngô Thị Bích Tho - đại diện nhà thầu Công ty TNHH Thương mại tổng hợp Đông Phương (địa chỉ tại xã Vũ Lạc, thành phố Thái Bình) cho biết, do giá gạo thị trường tăng cao và chênh lệch so với giá gạo dự trữ nên doanh nghiệp không làm nổi, có thời điểm biết là sẽ lỗ nhưng vẫn phải làm để duy trì, "lấy chỗ đi lại".
"Lỗ triền miên, năm 2022 cũng lỗ, năm 2023 cũng lỗ. Năm 2023 chúng tôi không làm được ở Thái Bình nhưng một số tỉnh vẫn phải làm, mà làm thì lỗ. Ví dụ công ty mua gạo vào giá đã 15.000 đồng/kg nhưng giá gạo dự trữ chào thầu chỉ 12.500 đồng/kg, hoặc mua 16.000 đồng/kg mà giá chào thầu chỉ 13.100 đồng/kg chẳng hạn, nếu làm thì trên mỗi 1.000 tấn gạo doanh nghiệp đối mặt thực tế lỗ từ 2,5 tỉ đồng đến gần 3 tỉ đồng. Chúng tôi cũng đã có đơn đề nghị tháo gỡ, điều chỉnh giá gạo gửi Tổng cục DTNN rồi Bộ Tài chính nhưng sau cũng không thấy có kết quả", bà Tho nói.
Được biết, trước những khó khăn trong việc mua gạo nhập kho dự trữ quốc gia 2023 đối với cả phía ngành dự trữ và các doanh nghiệp, Tổng cục DTNN đã có các văn bản báo cáo gửi Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư để trình Chính phủ và các cơ quan liên quan có phương án điều chỉnh, tháo gỡ kịp thời.
Bởi, nếu năm 2024 vẫn tái diễn tình trạng tương tự chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến trữ lượng gạo dự trữ phục vụ công tác xuất cấp trong các tình huống cấp bách, xa hơn là ảnh hưởng đến an ninh lương thực quốc gia.
