Bởi việc này vừa góp phần chia sẻ bớt gánh nặng chi phí cho học sinh, vừa góp phần giúp phụ huynh hạn chế việc đưa đón con bằng xe cá nhân, tiến tới giảm thiểu ùn tắc, tai nạn giao thông.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, trước hết, thành phố cần phải cải tổ lại chất lượng dịch vụ để khuyến khích học sinh đi xe buýt.
Chưa mặn mà với xe buýt vì bất tiện
Khi đề cập đến việc miễn giá vé để thu hút học sinh đi xe buýt, nhiều chuyên gia giao thông và phụ huynh tỏ ra rất đồng tình. Bởi lẽ, về yếu tố kinh tế thì phía gia đình các học sinh sẽ giảm được chi phí đi lại đưa đón con bằng xe cá nhân hoặc chi phí phải chi trả giá vé xe buýt như hiện nay.
Còn về mặt xã hội, khi thu hút được học sinh đi xe buýt ngày càng nhiều (hiện TPHCM có khoảng hơn 1 triệu học sinh) thì không chỉ giảm lượng phương tiện cá nhân lưu thông (do cha mẹ đưa đón con), góp phần giảm ùn tắc giao thông, mà quan trọng hơn là hình thành thói quen sử dụng phương tiện công cộng cho các em ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường. Điều đó sẽ đóng góp rất nhiều vào thành công của bài toán phát triển giao thông công cộng trong tương lai.
Được biết, thời gian qua, TPHCM cũng đã có nhiều nỗ lực thu hút học sinh đi học bằng xe buýt. Cụ thể hiện nay, học sinh tại TPHCM đi lại bằng xe buýt có 2 phương thức: Đi lại trên 105 tuyến xe buýt có trợ giá với giá vé 2.000 đồng/lượt, học sinh có chiều cao từ 1,3m trở xuống thì được miễn vé xe buýt. Loại hình thứ 2 là xe buýt chuyên đưa rước học sinh đến tận nhà, Nhà nước trợ giá 2.830 đồng lượt/học sinh (riêng Cần Giờ được trợ giá 3.537 đồng lượt học sinh), còn lại do phụ huynh học sinh đóng góp.
Dù có nhiều nỗ lực thu hút học sinh đi học bằng xe buýt, song thực tế phải nhìn nhận rằng, số lượng học sinh sử dụng phương tiện này hiện vẫn rất thấp, chỉ khoảng 3% số lượng học sinh trên toàn địa bàn TPHCM. Trong đó, chỉ có 14/24 quận-huyện có trường học tham gia đưa rước học sinh bằng xe buýt và phần lớn ở các huyện ngoại thành.
Tại một số quận nội thành, các trường tiểu học, THCS không mặn mà trong việc cho học sinh đi lại bằng xe buýt. Theo phản ánh của các bậc phụ huynh thì sở dĩ lâu nay chưa mặn mà với xe buýt là do xe buýt chưa có sự kết nối thuận tiện. Chẳng hạn, hiện nay, nhiều trường học nằm trên những tuyến đường chưa có xe buýt đi qua; hơn nữa, nhiều gia đình nằm trong hẻm cũng không có xe buýt qua nên phụ huynh có muốn cũng không thể cho con đi học bằng xe buýt được.
Bên cạnh đó, chất lượng dịch vụ hoạt động vận tải bằng xe buýt hiện cũng chưa được cải thiện nhiều, như: Thái độ phục vụ của nhân viên hay cáu gắt, xe buýt thường chạy không đúng giờ... cũng là những lý do quan trọng mà các học sinh trên địa bàn TPHCM lâu nay chưa mặn mà với xe buýt.
Cần nâng cao chất lượng và sự tiện lợi của xe buýt
Tại chương trình “Lắng nghe và trao đổi” về trợ giá xe buýt - hiệu quả và giải pháp, do HĐND TPHCM tổ chức mới đây, Phó Giám đốc Sở GDĐT TPHCM Bùi Thị Diễm Thu đề xuất TPHCM miễn phí cho học sinh đi xe buýt để động viên, tập thói quen đi xe buýt. Chủ tịch HĐND TPHCM Nguyễn Thị Quyết Tâm nhận xét, đề xuất miễn phí xe buýt cho học sinh của Sở GDĐT rất hay và trong khả năng của TPHCM có thể đáp ứng được. Bà Tâm đề nghị Sở Tài chính và Sở GTVT TPHCM nghiên cứu về đề xuất này.
Theo mục tiêu đến năm 2020, TPHCM sẽ tăng số lượng học sinh sử dụng xe buýt lên 15-20%. Để đạt mục tiêu này, thì việc miễn vé thu hút học sinh đi xe buýt lại càng cần thiết hơn lúc nào hết. Tuy nhiên, để đề xuất trên thành hiện thực và phát huy hiệu quả cao cho bài toán giao thông đô thị thì thành phố cần phải làm rất nhiều điều để nâng chất lượng cũng như sự tiện lợi của xe buýt.
Theo thạc sĩ Lê Trung Tính - nguyên Trưởng phòng Vận tải Sở GTVT, để thu hút học sinh đi xe buýt cần rất nhiều điều kiện, trong đó điều kiện đầu tiên là phải có hệ thống xe buýt mang tính thống nhất cho cả khu vực ngoại thành lẫn nội thành. Từ trước đến nay, xe buýt tại TPHCM hoạt động khá riêng lẻ và không mang tính kết nối. Vì vậy, ông Lê Trung Tính cho rằng phải nắm được vị trí của các trường để trên cơ sở đó uốn nắn luồng xe buýt hiện hữu đi ngang qua để cho học sinh đi. Đặc biệt, phải đảm bảo cho xe buýt chạy đúng giờ, nhưng tình hình giao thông thành phố hiện nay, việc xe buýt chạy đúng giờ rất khó.
Đồng quan điểm này, luật sư Trần Quốc Minh (Đoàn Luật sư TPHCM) cho rằng, nếu thành phố không cải tạo lại luồng tuyến cho phù hợp, tạo sự tiện lợi cho người dân khi đi xe buýt (đúng giờ giấc, có thể tiếp cận các điểm trường, những hẻm, khu dân cư...), thì cho dù có miễn phí học sinh cũng chưa chắc đi xe buýt, mà thực tế lâu nay đã chứng minh.
Đề cập đến việc chi phí đâu để miễn giá vé cho học sinh, thạc sĩ kinh tế Nguyễn Văn Hùng (TPHCM) cho rằng, hiện nay, mỗi năm, thành phố đã có chính sách giảm giá vé khoảng 50% cho học sinh rồi nên việc tiến tới miễn phí là điều thành phố có thể thực hiện được. Một trong những nguồn thu mà thành phố có bù đắp chi phí khi miễn phí cho học sinh là tăng cường quảng cáo trên xe buýt cũng như hạ tầng giao thông phục vụ cho xe buýt (trạm dừng, nhà chờ...).
Đại diện Sở GTVT TPHCM cho biết, sở này đang xây dựng chuẩn nhận diện thương hiệu riêng cho xe buýt trường học, theo kiểu xe School Bus ở nước ngoài để thuận tiện hơn trong lưu thông. Ngoài ra, xe buýt trường học cũng sẽ có thêm một số ưu tiên: Ra vào trạm, được các phương tiện khác nhường đường, tăng sự an toàn khi trẻ em tiếp cận hệ thống này… Sở và các ngành có liên quan cũng đang tính toán để thay đổi cách tính trợ giá vốn đã tồn tại từ năm 2006 và đến nay, không còn phù hợp.
Hà Nội: Học sinh đi xe buýt được ưu đãi trợ giá
Theo ông Vũ Hà - Phó Giám đốc Sở GTVT Hà Nội, việc hỗ trợ phí đối với xe buýt tại thành phố đã được tiến hành trong nhiều năm nay. Học sinh, sinh viên cũng là một trong những đối tượng được ưu tiên trong việc sử dụng dịch vụ này.
Trao đổi với PV Báo Lao Động chiều 11.9, ông Nguyễn Hoàng Hải - Giám đốc Trung tâm Quản lý và điều hành giao thông đô thị Hà Nội - cho biết: Từ nhiều năm trở lại đây, Hà Nội đã tiến hành việc trợ giá, hỗ trợ với đối tượng là học sinh, sinh viên, người cao tuổi, người khuyết tật…
“Với học sinh, sinh viên, hiện nay giá vé xe buýt tháng đang được giảm 50% so với bình thường. Đặc biệt, việc này được thực hiện ở cả loại vé liên tuyến (sử dụng nhiều tuyến). Do đó, học sinh, sinh viên sẽ thuận tiện hơn trong việc di chuyển và đi lại. Đây cũng là đối tượng lớn sử dụng dịch vụ xe buýt tại thủ đô. Tại nhiều khu vực các trường học, địa điểm công cộng cũng được bố trí các điểm dừng đỗ. Việc này tạo nhiều thuận tiện cho việc đi lại của học sinh, sinh viên” - ông Nguyễn Hoàng Hải nói.
Nói về việc, TP.Hồ Chí Minh có đề xuất miễn phí xe buýt cho học sinh, còn tại Hà Nội thì sao, ông Hải cho biết, hiện nay thành phố đang tiếp tục chính sách hỗ trợ ưu tiên đối với đối tượng này theo hình thức giảm giá vé tháng tuyến và liên tuyến. Còn việc miễn phí hoàn toàn còn phụ thuộc vào đặc điểm tình hình của từng địa phương. Việc này phải được cân nhắc và tính toán một cách kỹ lưỡng.
Cũng theo Giám đốc Trung tâm Quản lý và điều hành xe buýt Hà Nội, hiện nay các đơn vị đang tiếp tục nỗ lực nâng cao tính hấp dẫn của loại hình xe buýt bằng cách đầu tư xe mới, xe nhiên liệu sạch giảm ô nhiễm môi trường. Tăng cường nâng cao chất lượng phục vụ, tăng tính đúng giờ để phục vụ người dân. VƯƠNG TRẦN
