Bất cập các dự án BOT
Trả lời câu hỏi của Đại biểu Quốc hội về những bất cập của trạm thu phí nói chung, trạm thu phí Bắc Thăng Long - Nội Bài nói riêng, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng cho biết, một số trạm thu phí thực hiện theo Nghị quyết 612, trên thực tế gặp nhiều vướng mắc. Trong đó, có các vướng mắc liên quan đến hợp đồng ký kết giữa cơ quan quản lý nhà nước với các nhà đầu tư.
Ông nói, doanh nghiệp và Nhà nước "rất bình đẳng" khi đã đặt bút ký hợp đồng. Chính vì vậy, trong quá trình xử lý, Bộ Giao thông Vận tải đã cố gắng, nỗ lực. Đến nay, cũng có những trạm BOT đã xử lý được, nhưng có những trạm phải tiếp tục đàm phán.
Theo ông, việc xử lý những bất cập đối với trạm thu phí cần phải thực hiện đa mục tiêu, trong đó vừa phải đàm phán với ngân hàng về việc giảm lãi suất, miễn lãi suất, vừa phải đàm phán với nhà đầu tư bỏ lợi nhuận vốn chủ sở hữu.
"Rất nhiều dự án BOT không phải lỗi của nhà đầu tư, cũng không phải lỗi của Nhà nước, mà do vấn đề kinh tế - xã hội phát triển, nhu cầu thực tiễn phát sinh khiến cần thiết phải mở các tuyến đường như vậy", ông nói.
Nói về phương án giải quyết các dự án đầu tư theo hình thức BOT đến nay không có khả năng hoàn vốn, mà nguyên nhân là do Bộ Giao thông Vận tải đầu tư bằng ngân sách nhà nước các tuyến song hành hoặc tuyến tránh, phá vỡ phương án tài chính của dự án, ông Nguyễn Văn Thắng thừa nhận trong quá trình phát triển hạ tầng giao thông "đôi khi không tính toán hết được".
Cách đây 10-15 năm, nhu cầu phát triển giao thông rất lớn trong khi nguồn lực có hạn, lúc đó Nhà nước tạo mọi điều kiện mời gọi nhà đầu tư. Khi kinh tế xã hội phát triển, các cơ quan rà soát lại thấy rằng cần tiếp tục đầu tư hạ tầng giao thông, nên nhiều dự án bị ảnh hưởng.
Sắp tới, toàn tuyến cao tốc Bắc Nam phía Đông hoàn thành sẽ có rất nhiều doanh nghiệp bị ảnh hưởng, chia sẻ lưu lượng. Tuyến Dầu Giây - Phan Thiết sau khi khánh thành thì tuyến BOT trên quốc lộ 1A giảm 83% doanh thu tại Bình Thuận trong tháng 5. Nguyên nhân là đi tuyến mới vừa nhanh, vừa không mất tiền.
Vì vậy, Luật Hợp tác công tư (PPP) đã tính toán, khi dự án đầu tư BOT của doanh nghiệp có doanh thu vượt quá 125% so với dự tính thì nhà đầu tư chia sẻ lại cho Nhà nước. Nếu doanh thu thấp hơn 75% so với dự kiến thì Nhà nước phải chia sẻ.
Với dự án đại biểu nêu, khi làm tuyến tránh Buôn Hồ thì tuyến BOT Quang Đức bị ảnh hưởng. Trước đây, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành giao Bộ Giao thông Vận tải nghiên cứu, mua lại dự án của nhà đầu tư, bởi khi có tuyến tránh không mất tiền mà đi nhanh hơn thì không ai đi tuyến chính.
"Chúng tôi sẽ tham mưu Chính phủ trình Quốc hội ban hành cơ chế thu hồi phần vốn nhà nước đầu tư trên các cao tốc. Đồng thời, Bộ sẽ tham mưu cơ chế xử lý các dự án BOT bị ảnh hưởng do Nhà nước làm các tuyến tránh, cao tốc", Bộ trưởng Giao thông Vận tải nói.
Việc đầu tư các trạm dừng nghỉ đang gây bất cập
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thừa nhận việc đầu tư các trạm dừng nghỉ đang gây bất cập. Một số tuyến trong đó có cao tốc Bắc - Nam phía Đông chưa có trạm dừng nghỉ. Bộ đã nhận diện vấn đề này từ đầu năm và chỉ đạo phải làm bù, xây dựng thông tư hướng dẫn, tổ chức đấu thầu xây dựng trạm dừng nghỉ.
Đối với dự án cao tốc Bắc - Nam, sắp tới Bộ sẽ tổ chức đấu thầu 8 trạm dừng nghỉ. Tuy nhiên việc này đang vướng mắc về quy chuẩn khi trước đây quy định trạm dừng nghỉ chỉ có quy mô một hecta, song thực tế hiện tại phải tối thiểu 3 hecta mới làm được.
Bộ Giao thông Vận tải đang rất quyết liệt xử lý nốt các vướng mắc và cam kết khi hoàn thành tuyến cao tốc sẽ có đầy đủ trạm dừng nghỉ theo đúng quy hoạch để khai thác.
Về thực trạng thiếu đường gom, đường dân sinh, Bộ trưởng lý giải do nhu cầu đi lại của người dân rất cao nên không thể chờ hoàn thành 100% và một số dự án còn khoảng 30%, 40% đường dân sinh chưa hoàn chỉnh.
"Khi triển khai, đơn vị thi công bị người dân ngăn chặn vì có trường hợp chưa đền bù thỏa đáng, chưa giải phóng mặt bằng", ông Thắng nói, cho biết sẽ yêu cầu nhà thầu phối hợp địa phương xử lý rốt ráo việc này, tập trung máy móc để hoàn thiện dự án, chậm nhất là 30.6.
