Phía sau những trang sách
Theo lộ trình cuốn chiếu, đến năm học 2024-2025, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 sẽ áp dụng đồng bộ ở 12 lớp học. Thời điểm này, đội ngũ biên soạn SGK Cánh Diều đang tất bật giới thiệu những điểm mới của SGK các lớp 5, 9 và 12 đến với học sinh, giáo viên. Họ đã bền bỉ trong suốt hơn 5 năm qua, dành trọn tâm – trí – lực cho sự nghiệp đổi mới căn bản toàn diện giáo dục phổ thông.
Cầm trên tay cuốn SGK Tiếng Việt 5, lật giở từng trang sách, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết – Tổng Chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Tổng Chủ biên SGK Tiếng Việt Tiểu học và Ngữ văn THCS bộ sách Cánh Diều nói: “Viết SGK đã khó, viết SGK Tiểu học lại càng khó hơn. Vì kiến thức chuyên môn không nhiều, nhưng đòi hỏi phông văn hoá rộng và cách diễn đạt giản dị, chính xác, hợp với đối tượng người học dưới 11 tuổi. Tính cả bản thảo sách và các báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của Hội đồng thẩm định và hàng chục địa phương, để có một cuốn sách ra đời, số trang viết phải lên đến vài nghìn, vì đâu có phải viết một, hai lần là được thông qua ngay”.
GS.TS Thuyết kể lại những lần ông cùng đồng nghiệp “trắng đêm” chạy đua cùng thời gian, chỉnh sửa bản thảo SGK cho kịp tiến độ. Mặc dù làm việc với cường độ cao, áp lực lớn, nhưng ông cùng đội ngũ tác giả không biết mệt mỏi.
“Thời điểm viết sách lớp 2, lớp 3, trong chuyến đi công tác tại miền Trung, tôi phải làm việc với các biên tập viên và họa sĩ qua mạng để kịp có sách nộp cho Hội đồng thẩm định. Ở Hà Nội, chúng tôi có những buổi làm việc xuyên đêm, từ 19h hôm trước đến 4h sáng hôm sau, chỉnh sửa xong sách mới về nhà. Đây là kỷ niệm mà tôi không bao giờ quên” – GS.TS Nguyễn Minh Thuyết chia sẻ.
Để có thành phẩm là cuốn sách giáo khoa mới đẹp về hình thức, phong phú về nội dung, đảm bảo chất lượng đến tay học sinh là hành trình gian nan của đội ngũ tác giả viết sách, công việc này không mang lại nhiều tiền bạc, nhưng đòi hỏi thời gian, sức lực và trí tuệ.
Trong trí nhớ của Nhà giáo Nhân dân, GS.TS Đỗ Thanh Bình - đồng Tổng Chủ biên SGK Lịch sử và Địa lí Cánh Diều, viết SGK chưa bao giờ là việc dễ dàng. Ông đã từng viết rất nhiều loại sách và giáo trình. Song, chưa có loại nào khó viết như viết SGK.
“Có những thời điểm, Bộ Giáo dục và Đào tạo liên tục gửi lại những phần nội dung cần chỉnh sửa và cho thời hạn chỉ 1 - 2 ngày. Khi đó, anh em phải mua cơm về ăn tại chỗ để tiết kiệm thời gian. Dù mệt mỏi và căng thẳng nhưng chúng tôi vẫn cố gắng để hoàn thành công việc một cách tốt nhất. Khi sản phẩm của mình được giáo viên và học sinh đón nhận tích cực, đấy là động lực để chúng tôi tiếp tục cố gắng” - GS Bình không khỏi xúc động.
Bền bỉ, kiên định vì mục tiêu đổi mới
Nhớ lại lí do chấp nhận lời mời tham gia biên soạn bộ SGK Tiếng Việt và Ngữ văn Cánh Diều cách đây 5 năm, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết cười và nói rằng, ở độ tuổi “cổ lai hy” ông vốn không muốn tham gia vào công việc này, mà muốn dành thời gian nghỉ ngơi và thực hiện các đề tài nghiên cứu của riêng mình. Cơ duyên tham gia biên soạn SGK đến từ lời mời của Nhà giáo ưu tú Ngô Trần Ái – Chủ tịch Hội đồng quản trị, khi đó kiêm Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư Xuất bản – Thiết bị giáo dục Việt Nam (VEPIC).
“Khi ngỏ lời mời, anh Ngô Trần Ái nói với tôi là anh cũng đã lớn tuổi rồi nhưng cái nghiệp làm SGK vẫn đeo đẳng. Hơn nữa, nếu những người có kinh nghiệm buông tay thì khó mà thực hiện được chủ trương xã hội hoá việc biên soạn SGK, thực hiện đổi mới giáo dục.
“Tôi cũng là người từng viết nhiều bộ SGK nên rút được ra cho mình nhiều bài học kinh nghiệm. Khi nhận lời tham gia, tôi hi vọng bộ SGK mới sẽ tốt hơn sách hiện hành và thành công của bộ SGK này sẽ góp phần triển khai được Nghị quyết 29-NQ/TW” – GS Nguyễn Minh Thuyết chia sẻ.
Nhận lời tham gia biên soạn SGK Cánh Diều, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết nói rằng, ông đã lường trước những khó khăn về chuyên môn, nhưng không hình dung hết việc cạnh tranh giữa các bộ SGK lại phức tạp đến như vậy.
“Có những người phê bình khi đã đọc kỹ cuốn sách nhưng cũng có những người phê bình mà chưa hề cầm cuốn sách đó lên đọc bao giờ. Thậm chí, có người còn sử dụng thông tin sai lệch để gán cho sách của tôi,… Đây chính là những điều mà tôi không lường hết được” – GS.TS Nguyễn Minh Thuyết chia sẻ.
Song, ông nói rằng, mình chưa bao giờ nghĩ đến việc từ bỏ, bởi có niềm tin mãnh liệt vào công cuộc đổi mới giáo dục và tin vào những gì mình đã làm.
“Trong quá trình viết sách, có một số góp ý chúng tôi thấy đúng và đã tiến hành chỉnh sửa. Còn một số góp ý chưa đúng, chúng tôi cũng đã bảo lưu. Đến thời điểm hiện tại, tôi có thể tự hào nói rằng, SGK Cánh Diều được đông đảo thầy cô, học sinh đón nhận, đánh giá là có nội dung chính xác, dễ hiểu, dễ dạy, hiệu quả cao” – GS.TS Nguyễn Minh Thuyết tự hào chia sẻ.
Bên cạnh đội ngũ tác giả tâm huyết là hàng trăm biên tập viên, họa sĩ, cán bộ, nhân viên hành chính, quản trị, tài chính, truyền thông,… cũng ngày đêm miệt mài, làm việc với tinh thần đoàn kết, quyết tâm, sẵn sàng vượt qua khó khăn, vất vả để hoàn thành nhiệm vụ, mang đến những sản phẩm chất lượng đến tay người học.
Mang đến làn gió mới cho giáo dục
Tinh giản, thiết thực, hiện đại, khơi nguồn sáng tạo – đó là những từ khoá mà GS.TSKH Đỗ Đức Thái - Chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 môn Toán, Tổng Chủ biên SGK Toán Cánh Diều nhắc đến khi được hỏi về SGK Toán Cánh Diều. Ông quan niệm, Toán học phải dành cho tất cả mọi người. Học sinh trên mọi vùng miền đất nước đều đáp ứng được yêu cầu cần đạt của môn Toán. Đó mới là thành công của người viết sách.
"Đội ngũ biên tập SGK Toán Cánh Diều dùng lối viết sách cho học sinh, vì học sinh, bắt đầu từ học sinh và hiểu học sinh. Những nhà viết sách mong muốn học sinh có cơ hội tự học, tự sáng tạo kiến thức để phát triển năng lực. Dù cách này rất gian khổ nhưng chúng tôi luôn động viên, cố gắng bảo nhau viết theo kiểu này. Tôi hay nói với các tác giả khác là nếu không làm được thì đừng làm nữa, bỏ đi làm việc khác" - ông thẳng thắn chia sẻ.
Theo đánh giá của GS.TS Đỗ Thanh Bình, bộ sách Cánh Diều có ưu điểm hơn các bộ SGK khác là có sự kết hợp giữa khoa học cơ bản và khoa học phương pháp. Nếu như trước đây chủ yếu tập trung về nội dung thì hiện tại tác giả phải viết làm sao để vừa thể hiện được nội dung, vừa đưa ra được phương pháp học hiệu quả. Tức là phải làm sao để học sinh có thể tự học và thể hiện được năng lực bản thân. Đây là một trong những khó khăn lớn đặt ra đối với tác giả.
“SGK mới được thầy cô, học sinh tích cực đón nhận tôi rất vui và phấn khởi. Chúng tôi sẽ đồng hành cùng với thầy cô và học sinh trong suốt quá trình tiếp theo. Nếu có vấn đề cần trao đổi, giải đáp các tác giả sẵn sàng chia sẻ” – GS.TS Đỗ Thanh Bình cười nói.
Mua SGK Cánh Diều – mua cả sự tin tưởng
Không chỉ về chất lượng, điều khiến thầy cô giáo, học sinh trên cả nước tin tưởng, lựa chọn SGK Cánh Diều là sự đồng hành của đội ngũ tác giả xuyên suốt quá trình sử dụng. Hiếm có bộ sách nào mà các tác giả lại nhiệt tình trong việc tương tác, hỗ trợ giáo viên như vậy. Mặc dù tuổi đã cao, nhưng họ không ngại về tận cơ sở, trực tiếp tương tác với giáo viên để hướng dẫn thầy cô tiếp cận các phương pháp mới.
Đơn vị tổ chức biên soạn sách còn lập các hội nhóm trên Facebook, website,… để các tác giả có thể tương tác trực tiếp với giáo viên. Những câu hỏi, những thắc mắc, kiến nghị của giáo viên được gửi đến sẽ được giải đáp ngay. Hàng tháng, các thầy, cô Chủ biên livestream cung cấp, giải đáp cũng như cập nhật kiến thức cho giáo viên. Những khó khăn được tháo gỡ, hiệu quả giảng dạy được nâng lên rõ rệt.
Hành trình hơn 5 năm viết sách, có nhiều người dù đang bệnh vẫn cố gắng vượt qua, đầu tư thời gian, công sức, cống hiến hết mình đến giây phút cuối cùng của cuộc đời như PGS.TS Mai Sỹ Tuấn, GS.TS Lưu Quang Hiệp,... Điều này thể hiện sự tâm huyết, nhiệt tình và trách nhiệm của đội ngũ biên soạn. Với nhiều giáo viên, chọn sách Cánh Diều không chỉ đơn thuần là mua một bộ sách mà là mua cả sự đồng hành và niềm tin lâu dài vào giáo dục.
