Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nhấn mạnh:
Luật Giáo dục Đại học sửa đổi (Luật 34) đã mở rộng quyền tự chủ cao cho các trường, đồng thời gắn với trách nhiệm giải trình. Theo đó, trường phải có trách nhiệm thực hiện các quy định về chuẩn như: Chuẩn giáo viên, chuẩn chương trình... Các mức chuẩn này phải được công khai, minh bạch qua các cơ sở dữ liệu.
Đây là một trong những giải pháp quan trọng để các trường đại học tuân thủ, không được tự ban hành mà phải theo mức độ chuẩn chung do Bộ Giáo dục Đào tạo và luật quy định.
Ngoài tra, Bộ sẽ tăng cường kiểm định và kiểm tra giám sát các cơ sở giáo dục đào tạo thực hiện điều kiện đảm bảo chất lượng để công khai cho xã hội. Việc này đáp ứng nguyện vọng của phụ huynh và học sinh cần biết trường nào chất lượng thật, năng lực đến đâu, cơ sở nào chất lượng không đảm bảo.
Vừa qua, Bộ phối hợp Bộ Công an xử lý nghiêm việc thực hiện đào tạo văn bằng hai kém chất lượng của một số trường. Thời gian tới, khi đẩy mạnh tự chủ, với các trường vi phạm, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ phối hợp Bộ Công an xử lý nghiêm khắc.
Vì vậy Bộ yêu cầu các trường phải xây dựng cơ sở dữ liệu về chất lượng, công khai để các cơ quan giám sát. Người sử dụng lao động hay ai quan tâm đều có thể truy cập dữ liệu này, biết được sinh viên có theo học hay không, học thế nào, ngăn chặn việc sử dụng bằng giả.
Điều này thể hiện rõ trách nhiệm giải trình cao, các trường năng lực tự chủ thấp nhưng lạm dụng quyền này sẽ bị siết chặt chất lượng, bị xã hội đào thải.
Chất lượng là cái đích các trường cần hướng tới
Thưa Bộ trưởng, Luật Giáo dục Đại học sửa đổi và Nghị định 99 có độ “mở” về vấn đề tự chủ của các trường, vậy Bộ Giáo dục sẽ có cơ chế giám sát ra sao trong quá trình các trường mở rộng quyền tự chủ?
- Hiện Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tham mưu cho Chính phủ ban hành nghị định sửa đổi một số điều của Nghị định 138 về xử phạt hành chính các trường và đơn vị vi phạm trong quản lý chất lượng đào tạo.
Đồng thời bộ cũng đang rà soát, xây dựng các văn bản liên quan quy chế đào tạo theo tinh thần của Luật 34 và Nghị định 99 về: Quy chế tuyển sinh theo tinh thần tự chủ gắn trách hiệm giải trình, đào tạo đại học, thạc sĩ và tiến sĩ.
Tất cả các văn bản này đều nhằm điều chỉnh theo hướng “chất lượng là cái đích các trường cần hướng tới”. Trường đại học chất lượng kém sẽ tự bị thị trường “áp” phải đổi mới hoặc không tồn tại.
“Hội đồng trường không phải nơi thông qua cho hiệu trưởng”
Luật Giáo dục đại học sửa đổi cũng đề cao vai trò của hội đồng trường trong trường đại học. Làm thế nào để Hội đồng trường hoạt động thực chất, cân bằng, thưa Bộ trưởng?
- Có thể nói hồn cốt của Luật 34 và Nghị định 99 là thực quyền của Hội đồng trường. Khi thực hiện tự chủ, Hội đồng trường phải là đại diện của cơ quan chủ quản, chịu trách nhiệm toàn diện hoạt động của nhà trường, tránh tình trạng hiệu trưởng hoặc một số đơn vị trong trường lạm quyền.
Hội đồng trường bây giờ là phải thực quyền. Do vậy, không chỉ có Bộ GDĐT, mà chính cơ quan chủ quản các đơn vị này phải thay đổi nhận thức.
Các nhà trường, hiệu trưởng bây giờ cũng phải nhìn nhận khác đi. Hội đồng trường có vai trò quyết định các quyết sách lớn chứ không phải là nơi thông qua cho hiệu trưởng. Có thể nói, đây là một cuộc cách mạng trong nhận thức, cần phải quyết tâm để thực hiện thiết chế này.
Khi lựa chọn thành viên và cơ cấu của hội đồng trường, ngoài thành phần đương nhiên thì thành phần mở rộng hết sức quan trọng. Chủ tịch hội đồng trường phải thực sự có đủ năng lực, đủ trách nhiệm. Trước kia vị trí này có thể kiêm nhiệm, nhưng bây giờ là chuyên trách.
Theo tinh thần của Nghị quyết 99 TƯ, Chủ tịch, Bí thư Đảng ủy sẽ kiêm Chủ tịch Hội đồng trường. Như vậy, người cao nhất trong các trường công lập là Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch Chủ tịch Hội đồng trường.
Đây là thách thức rất lớn. Các nhà trường, các hiệu trưởng có dám bước qua, khi quyền quyết định những vấn đề lớn của nhà trường không phải là hiệu trưởng hay ban giám hiệu nữa.
Lãnh đạo các cơ sở giáo dục đại học cần quán triệt sâu cho cán bộ, giảng viên, viên chức, người lao động trong đơn vị mình để hiểu rõ Luật 34 và Nghị định 99, cũng như quyền, trách nhiệm của đơn vị mình, của từng cá nhân. Thời gian tới, tự chủ không phải chỉ với cơ sở giáo dục đại học mà phải ngấm đến từng bộ phận, giảng viên, sinh viên.
- Cảm ơn Bộ trưởng đã chia sẻ.
