Nghị quyết 28 hỗ trợ tốt hơn cho người lao động
Trước đó, Nghị quyết 28 về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội đã chỉ ra rằng chính sách bảo hiểm thất nghiệp chưa thực sự gắn với thị trường lao động, mới tập trung nhiều cho khu vực chính thức, chưa có chính sách phù hợp cho khu vực phi chính thức (nơi người lao động dễ bị tổn thương), còn nặng về giải quyết trợ cấp thất nghiệp, chưa chú ý thỏa đáng đến các giải pháp phòng ngừa theo thông lệ quốc tế.
Ông Trần Tuấn Tú - Trưởng phòng Bảo hiểm thất nghiệp, Cục Việc làm (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội) cho hay, sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 28, nhiều chính sách đã được ban hành nhằm hỗ trợ tốt hơn cho người lao động, đưa công cụ bảo hiểm thất nghiệp đi vào thực chất.
"Chính phủ cũng đã ban hành một chương trình hành động để triển khai Nghị quyết 28, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cũng trình Thủ tướng để ban hành đề án nâng cao năng lực cơ quan triển khai bảo hiểm thất nghiệp. Vừa qua, các điều kiện cho đối tượng thụ hưởng, các quy định thủ tục giấy tờ, quy trình thực hiện cũng được nới lỏng, khắc phục các hạn chế, tăng mức hỗ trợ học nghề cho người thất nghiệp, linh hoạt hơn cho các khóa học nghề. Trong thẩm quyền của mình, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cũng đã có những cố gắng để tạo điều kiện tốt nhất cho người lao động gặp khó khăn, nhất là trong giai đoạn COVID-19", ông Tú cho hay.
Tuy nhiên, theo ông Tú, trong các quy định hiện hành, người lao động phải có quan hệ lao động, tức là phải thuộc nhóm chính thức, thì mới là đối tượng của chính sách bảo hiểm thất nghiệp. Nhưng thực tế trên thị trường, một số nhóm thực sự có phát sinh quan hệ lao động (có thỏa thuận cơ bản giữa người lao động và người sử dụng lao động về tiền lương, giờ làm việc, địa điểm, sự quản lý điều hành...) thì lại chưa được chính thức hóa, chưa ký hợp đồng và như vậy là nằm ngoài đối tượng của chính sách.
"Một số trường hợp lách luật như chuyển sang hợp đồng cộng tác viên, hay những người làm việc trong nền kinh tế chia sẻ dù phát sinh quan hệ lao động nhưng chưa tính chính thức được. Do đó, chúng ta cần tăng cường tuyên truyền, thanh tra kiểm tra để những đối tượng thuộc nhóm được tham gia thì sẽ được tham gia, tăng diện bao phủ, tăng bảo vệ, giảm nguy cơ với người lao động", ông Trần Tuấn Tú chia sẻ.
Cũng theo mục tiêu của Nghị quyết 28, đến năm 2025, khoảng 35% lực lượng lao động trong độ tuổi sẽ tham gia bảo hiểm thất nghiệp và đến năm 2030, con số sẽ là khoảng 45%. Theo số liệu đến tháng 5.2023, hiện mới có khoảng 14,3 triệu người tham gia bảo hiểm thất nghiệp, chỉ đạt tỉ lệ 31,18%.
"Nhưng từ 30 đến 35%, và từ 35% đến 45%, khoảng cách được đánh giá rất khó, nhất là khi chúng ta vừa bước qua dịch bệnh với những hệ lụy còn kéo dài. Mục tiêu đến năm 2025 muốn đạt được sẽ cần nỗ lực vượt bậc của các cơ quan, thông qua các giải pháp rất căn cơ, rất cụ thể", ông Tú phát biểu.
Vị này cũng chỉ ra rằng việc áp dụng các chế tài đủ mạnh để xử lý vi phạm trong bảo hiểm thất nghiệp vẫn còn chưa được thực hiện đầy đủ cũng là nguyên nhân khiến chính sách chưa được thực thi có hiệu quả trên phạm vi toàn thị trường.
Hiện tại Việt Nam có cả quy định xử phạt hành chính cũng như xử lý hình sự đối với các trường hợp trốn đóng bảo hiểm thất nghiệp và cơ quan bảo hiểm thất nghiệp cũng đã chuyển nhiều hồ sơ sang cơ quan công an đề nghị khởi tố nhưng đến nay vẫn chưa có vụ án hình sự nào khởi tố được một vụ án hình sự nào.
Trốn đóng bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động thì bị xử phạt như thế nào?
Căn cứ Khoản 7 Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định như sau:
Vi phạm quy định về đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp
...
7. Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
a) Trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự;
b) Sửa chữa, làm sai lệch văn bản, tài liệu trong hồ sơ đề xuất được áp dụng mức đóng thấp hơn mức đóng bình thường vào Quỹ Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.
...
10. Biện pháp khắc phục hậu quả
a) Buộc người sử dụng lao động đóng đủ số tiền bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp phải đóng cho cơ quan bảo hiểm xã hội đối với hành vi vi phạm quy định tại Koản 5, 6, 7 Điều này;
b) Buộc người sử dụng lao động nộp khoản tiền lãi bằng 02 lần mức lãi suất đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, thời gian chậm đóng, không đóng, trốn đóng, chiếm dụng tiền đóng; nếu không thực hiện thì theo yêu cầu của người có thẩm quyền, ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước có trách nhiệm trích từ tài khoản tiền gửi của người sử dụng lao động để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng và khoản tiền lãi của số tiền này tính theo lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất của các ngân hàng thương mại nhà nước công bố tại thời điểm xử phạt vào tài khoản của cơ quan bảo hiểm xã hội đối với những hành vi vi phạm quy định tại các Koản 5, 6, 7 Điều này từ 30 ngày trở lên.
