Cho ý kiến vào dự luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng, công cụ để hoạch định phát triển ở Việt Nam bao gồm: Chiến lược - quy hoạch - kế hoạch. Quy hoạch giữ vai trò kết nối giữa chiến lược và kế hoạch, đồng thời để cụ thể hóa mục tiêu, định hướng phát triển của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Sự khác biệt của quy hoạch so với chiến lược và kế hoạch chính là tổ chức không gian phát triển trên lãnh thổ quốc gia.
Tuy nhiên ở Việt Nam đã có chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp quốc gia nhưng không có quy hoạch tổng thể quốc gia đã dẫn tới việc hoạch định phát triển không có sự cân đối chung, thiếu trọng tâm, trọng điểm. Đây là nguyên nhân chính làm lãng phí hoặc phân tán nguồn lực, giảm năng lực cạnh tranh của quốc gia.
“Do vậy cần có quy hoạch tổng thể quốc gia để tạo lập không gian phát triển thống nhất, khắc phục sự mâu thuẫn giữa quy hoạch vùng và quy hoạch cấp tỉnh về không gian phát triển, về mục tiêu, công cụ chính sách, phân bổ nguồn lực, lựa chọn dự án, chương trình ưu tiên đầu tư, góp phần tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia” - ông Thanh bày tỏ.
Nói về vấn đề quản lý sau quy hoạch, ĐB Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc), dự thảo Luật mới chỉ đề cập đến lập quy hoạch còn quản lý sau khi quy hoạch không đề cập. “Có quy hoạch rồi vậy quản lý sau đó như thế nào? đây là vấn đề từ trước đến nay tương đối yếu. Vậy quản lý cái gì? trách nhiệm các cấp các ngành đến đâu? trong quản lý quy hoạch thì cần chỉ rõ. Ai là người lập nhiệm vụ quy hoạch? ai phê duyệt quy hoạch cần quan tâm cho thỏa đáng. Cần làm rõ điều chỉnh quy hoạch đô thị và nông thôn hay không? nếu có điều chỉnh nhưng nội dung quy hoạch không thấy đề cập” - ông Tiến đặt vấn đề.
Trong khi đó, ĐB Bùi Thanh Tùng (Hải Phòng) cho rằng, trong xác định nhiệm vụ thẩm định quy hoạch cơ quan nào tích hợp toàn bộ các quy hoạch chung? Luật giao cho các Bộ hướng dẫn địa phương lập quy hoạch tỉnh vậy các tỉnh khi làm quy hoạch phải xin hướng dẫn từng ấy Bộ có liên quan là vấn đề khó vì nhiều bộ ngành hướng dẫn sẽ dẫn đến rối trong thực hiện.
Còn TS. Phạm Sỹ Liêm, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho rằng, trong quy hoạch có phân công, phân cấp, nhiệm vụ và quyền hạn. Vậy trách nhiệm của việc phân công trách nhiệm ra sao? Theo ông Liêm, trong Nghị quyết Trung ương năm 2012 có yêu cầu làm rõ trách nhiệm người đứng đầu trong quy hoạch vì quy hoạch đưa ra nhiều thứ nhưng đến khi không khả thi thì không ai chịu trách nhiệm, kể cả trách nhiệm tập thể.
“Lập ra quy hoạch không khả thi vừa tốn kém vậy ai chịu trách nhiệm?” - ông Liêm đặt vấn đề. Từ đó ông cho rằng, hệ thống quy hoạch phải có thứ bậc để chống lại hỗn loạn chồng chéo, chủng loại và thứ bậc.
Cho rằng trong quy hoạch, khâu thẩm định là bắt buộc, có vai trò quan trọng, khâu thẩm định gắn với phê duyệt, ông Liêm cho rằng, Hội đồng thẩm định ký rồi nhưng khi quy hoạch không khả thi vậy Hội đồng thẩm định chịu trách nhiệm? hay người ký chịu trách nhiệm?
Theo ông Liêm, nếu coi người ký chịu trách nhiệm thì Hội đồng thẩm định chỉ đóng vai trò tư vấn. Bởi kinh nghiệm quốc tế họ coi Hội đồng thẩm định là các chuyên gia, họ thuê một bộ phận lập và bộ phận khác đánh giá việc lập ra. Nhưng ở ta thẩm định do người lập triệu tập và công chức trong bộ máy cho nên quy hoạch chủ yếu là để không mâu thuẫn, cho nên mới có việc không nói rõ chất lượng tính khả thi ở hướng nào.
Còn GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường cho rằng, chúng ta đang chuyển tư duy quy hoạch từ bao cấp sang thị trường nên hệ thống quy hoạch bị chia cắt theo bộ, ngành. Cho nên có việc quy hoạch chồng quy hoạch, và quy hoạch trống quy hoạch, nhiều trường hợp có người vừa phê duyệt 2 quy hoạch gần nhau nhưng lại ngược nhau.
“Quy hoạch là kịch bản phát triển, là cái vẽ ra trong tương lai để phát triển hơn. Do đó Luật Quy hoạch phải đưa ra bộ quy tắc xây dựng được kịch bản. Hiện nhược điểm là nhiều quy hoạch cứ đụng nhau rồi không biết theo quy hoạch phê duyệt nào. Tuy nhiên cái chồng lên nhau phải tốt chứ không phải bị treo, hay quy hoạch dẫn đến chi phí nhiều hơn, nghĩa là tính hiệu quả không cao” – ông Võ nói.
