Trong quá khứ, mỗi thất bại của tuyển Anh ở các giải đấu lớn như World Cup hay EURO đều diễn ra theo kịch bản: Người hâm mộ kỳ vọng rất nhiều, sau đó thất vọng khi “Tam sư” khởi đầu không ấn tượng, phẫn nộ và chỉ trích khi đội tuyển bị loại. Kịch bản này cứ liên tục lặp lại, khiến những ngôi sao tuyển Anh luôn ra sân với áp lực lớn, để rồi thi đấu thiếu gắn kết và thường dừng bước sớm.
Gareth Southgate đã thay đổi viễn cảnh đó suốt 8 năm qua, khi giúp tuyển Anh vào đến bán kết World Cup 2018 và chung kết EURO 2020. Thành tích này giúp chiến lược gia 53 tuổi trở thành huấn luyện viên thành công nhất tuyển Anh kể từ sau Sir Alf Ramsey với chức vô địch World Cup 1966.
Đến EURO 2024, sự kỳ vọng đó còn nhân lên gấp bội khi chất lượng đội hình trong tay Southgate được đánh giá mạnh nhất giải đấu với Harry Kane, Jude Bellingham hay Phil Foden. Bên cạnh đó, những cái tên như Bukayo Saka, Declan Rice, Cole Palmer hay Alexander-Arnold đều trải qua mùa giải 2023-2024 với những màn trình diễn ấn tượng.
Tuy nhiên, chỉ sau 2 trận mở màn thất vọng, những ký ức ám ảnh trong quá khứ lại ùa về với tuyển Anh. Một lần nữa, các huấn luyện viên tuyển Anh lại loay hoay đi tìm lời giải cho bài toán làm thế nào để liên kết những ngôi sao đang có trong đội hình?
Trên thực tế, đội hình ra sân của tuyển Anh tại EURO 2024 được cho là phương án tối ưu nhất. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy sơ đồ này có quá nhiều vấn đề và chỉ là tập hợp những cầu thủ giỏi, thay vì một tập thể tốt nhất. Cả Kane, Bellingham và Foden đều không có phong độ cao khi liên tục “dẫm chân nhau” do có cùng phong cách chơi bóng.
Alexander-Arnold vẫn chưa để lại dấu ấn nào khi thi đấu ở hàng tiền vệ, trong khi Rice có dấu hiệu kiệt sức khi phải gánh vác quá nhiều nhiệm vụ. Ở hàng phòng ngự, Kieran Trippier thường xuyên bó vào chơi như một trung vệ khi phải thi đấu ở vị trí trái sở trường. John Stones lộ rõ sự mệt mỏi và xuống phong độ sau mùa giải chinh chiến trên nhiều đấu trường cùng Manchester City.
Vấn đề Gareth Southgate đang gặp giống với Sven-Goran Eriksson tại EURO 2004. Chiến lược gia người Thụy Điển khi đó xếp Frank Lampard và Steven Gerrard chơi cạnh nhau. Tuy nhiên, thay vì bổ sung và bọc lót cho nhau, cả hai có quá nhiều điểm tương đồng trong phong cách chơi bóng.
Với việc Lampard và Gerrard cùng xuất phát trong đội hình chính, Paul Scholes được đẩy sang cánh trái, hàng tiền vệ tuyển Anh vì thế không có tiền vệ trụ điển hình. Sự thay đổi này là nguyên nhân chính khiến "Tam sư" nhận thất bại trước Bồ Đào Nha tại EURO 2004 và World Cup 2006.
Cựu danh thủ Jamie Carragher - người sút hỏng quả phạt đền trong loạt luân lưu ở World Cup 2006 với Bồ Đào Nha đã nhận ra những điểm tương đồng giữa Southgate và Eriksson.
"Gareth Southgate đang đi vào vết xe đổ của mọi huấn luyện viên tuyển Anh kể từ năm 1966. Đó là gom nhặt những cầu thủ hay nhất, thi đấu tốt nhất cấp câu lạc bộ, rồi kết hợp tất cả lại với nhau. Những bài học trong quá khứ nhắc nhở tôi rằng, cách để chiến thắng là xây dựng đội bóng từ tập thể tốt nhất, chứ không phải kết hợp tất cả những cầu thủ giỏi nhất”.
