Khi đội tuyển Trung Quốc chuẩn bị bước vào vòng loại thứ 2 World Cup 2022 khu vực Châu Á, huấn luyện viên Li Tie đã đăng ký vào đội hình 5 cầu thủ nhập tịch, điều chưa từng có tiền lệ trong lịch sử bóng đá quốc gia này. Đại bản doanh của đội khi đó đóng ở Tô Châu chứng kiến sự góp mặt của Ekelson, Carvalho và Fernandinho (gốc Brazil); 2 người còn lại là Nico Yennaris và Tyias Browning (gốc Anh).
5 cầu thủ nhập tịch này là kết quả của một chương trình đã được lên kế hoạch từ 2015, mục tiêu không gì khác giúp Trung Quốc trở lại sân chơi World Cup tại Qatar vào năm sau. Còn nhớ, lần đầu tiên và duy nhất họ được dự là 2002, Trung Quốc muốn kỉ niệm 20 năm cho lần đầu tiên ấy bằng tấm vé đến World Cup 2022.
Tuy nhiên, không cứ là bóng đá, chính sách nhập tịch cầu thủ, vận động viên của Trung Quốc còn hướng đến Olympic mùa Đông 2022 được tổ chức trên chính sân nhà (Bắc Kinh). Chính phủ Trung Quốc xác định, bóng đá không phải là môn thể thao duy nhất để nâng tầm vị thế quốc gia, các môn khác cũng có vai trò tương tự.
Trở lại với bóng đá, từ năm 1990, những nỗ lực nhập tịch cầu thủ vào Trung Quốc đã manh nha xuất hiện. Khi đó, dự án "Lion Club" của đội Dalian Shide là ví dụ nổi tiếng nhất. Năm 2001, khi đang ở đỉnh cao thành công, đội bóng này đã giới thiệu 23 thiếu niên từ Cameroon sang Trung Quốc học đá bóng. Dalian Shide khi đó muốn phát triển nhóm này thành cầu thủ của đội 1 và đặt mục tiêu ngày nào đó, họ có thể được gọi lên tuyển quốc gia. Tất nhiên, hơn 30 năm trước, dự án này đã bị cản trở bởi nhiều sự cố, bao gồm cả một cuộc đình công của những nhóm cầu thủ khác. Kết quả, chỉ còn 4/23 cầu thủ Cameroon ấy còn ở lại Trung Quốc hơn 3 năm và tất nhiên, không có ai được nhập tịch.
Thế nhưng, dù thất bại nhưng Dalian Shide ít nhất cũng dám làm để mở đường cho kết quả ngày nay.
Song song với chương trình phát triển bóng đá quốc gia được khởi xướng cũng vào năm 2015, Hiệp hội bóng đá Trung Quốc (CFA) đã chọn 3 trong số những câu lạc bộ nổi tiếng nhất để đưa vào danh sách (gồm Bắc Kinh Quốc An, Quảng Châu Hằng Đại và Lỗ Năng Sơn Đông) để thí điểm chính sách nhập tịch cầu thủ.
Kết quả, chương trình đã cho ra mắt 11 cầu thủ nhập tịch trong 6 năm qua. Vào tháng 6.2019, Nico Yennaris (gốc Anh) trở thành cầu thủ nhập tịch đầu tiên ra mắt đội tuyển quốc gia Trung Quốc trong chiến thắng 2-0 trước Philippines tại Quảng Châu.
Trên thực tế, việc nhập tịch cầu thủ là xu thế toàn cầu, kết quả của cái gọi là toàn cầu hóa bóng đá. Nền kinh tế chứng kiến nhiều sự giao thương hơn nên chuyện con người đi lại, sống và mang quốc tịch nhiều quốc gia là điều không quá khó để chấp nhận. Tại World Cup 2018, có 22 đội sở hữu tổng cộng 82 cầu thủ nhập tịch. Ma-rốc dẫn đầu với 17 người. Ngược lại, ở Olympic Rio 2016, có tới 22 đội tuyển bóng bàn của các quốc gia có những tay vợt gốc Trung Quốc.
Các quy tắc quản lý cầu thủ, đặc biệt chuyện nhập tịch được kiểm soát rất nghiêm ngặt. Theo FIFA, một cầu thủ nhập tịch chỉ đủ điều kiện đá cho đội tuyển quốc gia khác nếu có cha mẹ ruột hoặc ông bà sinh ra trên lãnh thổ của quốc gia thứ 2. Hoặc, tùy thuộc vào độ tuổi và thời gian sinh sống trên đất nước thứ 2 đó kéo dài đủ lâu, thường từ 3-5 năm trở lên. Hơn nữa, các cầu thủ chỉ được phép chuyển đội tuyển quốc gia nếu họ đã chơi không quá 3 trận ở cấp độ chính thức trước khi qua 21 tuổi, không bao gồm các giải đấu toàn cầu và cấp châu lục (các trận thuộc cấp độ trẻ không được tính). Quy định này phần nào đã giảm thiểu cầu thủ nhập tịch vào Trung Quốc.
Tuy nhiên, trong nhiều môn thể thao khác ngoài bóng đá, các quy định ít bị hạn chế hơn. Từ đó, những môn như bóng ném, trượt băng, điền kinh, thậm chí là bóng bàn cũng có các vận động viên nhập tịch. Cuộc săn tìm tài năng ngoại quốc đôi khi đi xa đến mức các vận động viên đại diện cho hơn 2 quốc gia, mỗi kì Olympic lại khoác lên người chiếc áo đấu của 1 quốc gia khác.
Trong nỗ lực để tăng cơ hội đoạt huy chương cho các đoàn thể thao mùa đông của Trung Quốc ở Thế vận hội mùa Đông Bắc Kinh 2022, Trung Quốc đã sớm nhập tịch 4 người từ đầu năm 2019. Nhóm này có 2 người rất giỏi là Eileen Gu (gốc Mỹ, môn trượt tuyết tự do) và Lim Hyo-jun (gốc Hàn Quốc, môn trượt băng tốc độ cự ly ngắn). Họ đều là những hi vọng về huy chương vàng.
Chủ tịch CFA - Chen Xuyuan từng nói, sự phát triển của bóng đá nước nhà phải phụ thuộc vào chính nguồn nội lực. Nhập tịch chỉ là phương pháp phụ chứ không thể coi là chủ yếu để giải quyết vấn đề.
Ngay sau đó, thuyền trưởng của U16 Trung Quốc - Yang Chen chia sẻ, bóng đá Trung Quốc nên được định đoạt sự thành công bởi chính người Trung Quốc. Nếu công tác đào tạo trẻ tốt hơn, họ sẽ không cần nhập tịch nữa. Còn với đội tuyển quốc gia, mọi thứ cứ tạm chấp nhận như vậy.
Tuyển bóng đá Trung Quốc đang long đong ở Vòng loại cuối World Cup 2022. Trong bảng đấu, họ đứng dưới cả đội tuyển Việt Nam, họ cần đến được Qatar để chứng minh chính sách nhập tịch thành công.
