Những ngày này, mạng xã hội chia sẻ thông tin sau ngày 30 tháng Chạp năm Quý Mão, chúng ta phải đợi đến năm 2033, mới có thể "gặp lại" ngày 30 Tết. Các năm ở giữa giai đoạn này, chúng ta đón khoảnh khắc giao thừa vào đêm 29 tháng Chạp.
Thông tin này khiến nhiều người ngạc nhiên, cảm thấy rất thú vị, nhưng cũng không ít người nghi ngờ, vội dò thử lịch và thích thú nhận thấy đó là sự thật.
Ngày 30 Tết (30 tháng Chạp Âm lịch) đã đi vào tiềm thức của người dân Việt Nam. Vào ngày cuối cùng của năm cũ, các gia đình khắp mọi miền đất nước đều dọn dẹp nhà cửa, sửa soạn mâm cơm cúng tổ tiên, cùng nhau chờ đón thời khắc giao thừa để "tống cựu nghinh tân".
Năm nay, Giao thừa sẽ rơi vào ngày 30 Tết vì là năm đủ. Tuy nhiên, vào những năm thiếu thì khoảnh khắc này đến khi ngày 29 Tết kết thúc. Năm Quý Mão 2023 kết thúc với ngày 30 tháng Chạp, điều đó có nghĩa là dịp Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024, chúng ta vẫn có ngày 30 Tết.
Thế nhưng, có một sự thật mà ít người biết rằng sau đó, chúng ta sẽ phải đợi thêm 9 năm nữa mới được tận hưởng cảm giác của ngày 30 Tết thật sự. Từ sau năm 2024 trở đi, chúng ta sẽ chỉ được đón Giao thừa vào ngày 29 Tết vì liên tục trong 8 năm (từ 2025 - 2032), tháng Chạp chỉ có 29 ngày. Vì vậy, vào những năm này, người dân sửa soạn cho chiều cuối năm vào ngày 29 Tết.
Theo lịch Âm, số ngày trong tháng được tính dựa trên con số thiên văn vận hành của Trái đất, Mặt trăng và Mặt trời. Nhiều người còn gọi lịch âm là lịch Mặt trăng vì tuân theo quan sát chu kỳ trăng tròn.
Điều này liên quan tới thuật toán tính lịch âm. Khác với Dương lịch dựa vào chu kỳ chuyển động của Trái đất xung quanh Mặt trời (làm tròn là 365 ngày, mỗi tháng có 30 hoặc 31 ngày), trong Âm lịch, số ngày trong tháng được tính dựa trên chu kỳ Mặt trăng trong mối tương quan với Trái đất và Mặt trời.
Thời điểm thứ tự Trái đất - Mặt trăng - Mặt trời nằm thẳng hàng, người quan trắc đứng trên Trái đất không còn nhìn thấy Mặt trăng, đó là ngày mùng 1 (ngày Sóc).
Khi thứ tự Mặt trăng - Trái đất - Mặt trời nằm thẳng hàng, đó là thời điểm trăng tròn. Mặc dù ngày rằm (ngày 15 âm lịch) chưa chắc đã đúng là lúc trăng tròn, nhưng ngày mùng 1 thì luôn luôn là ngày Sóc.
Cách làm lịch âm khá chi tiết và phức tạp, xác định chu kỳ từ trăng tròn đến trăng khuyết có 29,53 ngày. Vì vậy, sẽ có tháng thừa (30 ngày) và tháng thiếu (29 ngày).
Hiện tượng 8 năm liên tục tháng Chạp thiếu - chỉ có 29 ngày - như giai đoạn 2025 - 2032 như đã nói ở trên chỉ là một sự trùng hợp. Việc này ít được biết đến và rất thú vị, tuy nhiên không hẳn là quá hiếm. Chẳng hạn, như từ năm Bính Thân (2016) đến năm Canh Tý (2020), liên tiếp 5 năm có tháng Chạp đủ.
Năm nay, chúng ta vẫn sẽ được đón một ngày 30 Tết trọn vẹn với thời khắc Giao thừa. Thế nhưng, từ sau 2024 trở đi, chúng ta sẽ chỉ được đón Giao thừa vào ngày 29 Tết, cho tới tận năm 2033.
Tính ra, chúng ta sẽ phải đợi thêm 9 năm nữa mới được tận hưởng cảm giác của ngày 30 Tết thật sự.
