Luật sư Bùi Xuân Lai - Hệ thống dịch vụ pháp lý Luật sư X khẳng định sổ BHXH không phải là một loại tài sản. Do đó những giao dịch dân sự liên quan đến việc mua, bán cầm cố sổ BHXH trên mạng xã hội là không hợp pháp.
Trong trường hợp người lao động thực hiện hành vi mua bán sổ BHXH thì sẽ bị coi là hành vi kê khai hồ sơ không đúng sự thật.
Ngoài xử phạt hành chính, hành vi này còn thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 214 Bộ luật Hình sự 2015 về tội gian lận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp.
Theo đó, người nào có hành vi lập hồ sơ giả hoặc làm sai lệch nội dung hồ sơ BHXH hoặc dùng hồ sơ giả hoặc hồ sơ đã bị làm sai lệch nội dung lừa dối cơ quan BHXH mà chiếm đoạt tiền BHXH sẽ bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 200 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm.
Khung hình phạt nặng nhất có thể bị phạt tù từ 5 năm đến 10 năm nếu chiếm đoạt tiền BHXH từ 500 triệu đồng trở lên hoặc gây thiệt hại 500 triệu đồng.
"Việc mua bán sổ BHXH trên mạng xã hội là một hành vi vi phạm pháp luật và còn có thể bị xử lý hình sự ở mức nặng. Do đó, người dân cần phải hết sức lưu ý và tránh thực hiện các hành vi này" - Luật sư Lai nhấn mạnh.
Luật sư Lai cũng cho rằng người lao động bán sổ BHXH có thể giải quyết khó khăn tài chính trước mắt. Tuy nhiên, việc này lại khiến họ mất đi rất nhiều lợi ích, tồn tại nhiều rủi ro; gián tiếp gây ra những vấn đề tiêu cực và giảm chất lượng cuộc sống về lâu dài.
Hàng loạt quyền lợi của người lao động sẽ mất đi như: Hưởng số tiền ít hơn so với số tiền thực tế được hưởng BHXH 1 lần của mình; bị trừ hết thời gian tham gia đóng BHXH khi đã làm hồ sơ hưởng BHXH 1 lần; không được hưởng lương hưu khi về già; không được cấp thẻ BHYT miễn phí khi về hưu...
Khi tiến hành chốt sổ hay thực hiện bất cứ thủ tục nào liên quan đến sổ BHXH của mình, người lao động cần nghiên cứu kỹ lưỡng các quy định của của pháp luật.
Người lao động có thể tự đi chốt sổ bảo hiểm vì việc chốt và trả sổ bảo hiểm là trách nhiệm của công ty đối với người lao động. Do đó, người lao động không thể tự mình đi chốt sổ.
"Tuy nhiên, duy chỉ có trường hợp công ty phá sản hoặc giải thể thì người lao động có thể mang sổ bảo hiểm đến cơ quan bảo hiểm xã hội nơi công ty đặt trụ sở để làm thủ tục chốt. Trong trường công ty không trả sổ bảo hiểm thì người lao động cần khiếu nại đến phòng lao động - thương binh và xã hội nơi công ty đặt trụ sở để yêu cầu giải quyết" - Luật sư Lai đưa ra lời khuyên.
Bên cạnh đó, vị luật sư cũng cho rằng đối với những công ty không trả BHXH cho người lao động có thể bị xử phạt hành chính theo Điều 41 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm các quy định khác về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp.
