Vào đầu năm học, câu chuyện đóng góp các khoản tiền lại được phụ huynh, học sinh rất quan tâm, đặc biệt là các gia đình nghèo, khó khăn.
Thông tư số 55/2011/TT-BGDĐT về điều lệ Ban đại diện cha mẹ học sinh qui định rõ những khoản Ban đại diện cha mẹ học sinh không được quyên góp của người học hoặc gia đình người học, gồm: các khoản ủng hộ không theo nguyên tắc tự nguyện; các khoản ủng hộ không phục vụ trực tiếp cho hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh: bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường, bảo đảm an ninh nhà trường; trông coi phương tiện tham gia giao thông của học sinh; vệ sinh lớp học, vệ sinh trường; khen thưởng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường; mua sắm máy móc, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho trường, lớp học hoặc cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên nhà trường; hỗ trợ công tác quản lý, tổ chức dạy học và các hoạt động giáo dục; sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới các công trình của nhà trường.
Ngoài Thông tư 55, ở mỗi tỉnh/thành phố, việc thu chi các khoản đầu năm còn thực hiện theo nghị quyết của hội đồng nhân dân tỉnh/thành phố. Nhưng thực tế, tại nhiều nơi, vẫn xảy ra sai phạm trong việc thu chi các khoản đầu năm.
Đơn cử như tại Trường THPT Thanh Miện 3 (Hải Dương), trong các khoản thu đầu năm, có đến 15/22 khoản thu không đúng hoặc cao hơn so với quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) và do HĐND tỉnh Hải Dương ban hành.
Thực tế, việc thu các khoản là do ban đại diện thực hiện theo qui định theo Thông tư 55. Người chịu trách nhiệm pháp lý vẫn là hiệu trưởng nhà trường. Nếu xảy ra việc thu sai qui định hiệu trưởng cũng bị xử lý kỷ luật.
Việc lạm thu đầu năm thường xuất phát từ quỹ hội cha mẹ học sinh, các khoản đóng góp cho nhà trường trên tinh thần “tự nguyện”, “hỗ trợ”, “xã hội hóa”… thiếu minh bạch rõ ràng, cào bằng, “buộc tự nguyện” là nguyên nhân nhiều phụ huynh thắc mắc phản đối.
Nhiều ý kiến phụ huynh, dư luận xã hội cho rằng, phía sau các khoản thu chi thiếu minh bạch là "hoa hồng" cho hiệu trưởng - chuyện khá nhạy cảm trong môi trường giáo dục. Dù không được thừa nhận nhưng "hoa hồng" vẫn tồn tại, mỗi dịch vụ/khoản thu dù ít hay nhiều thường có một khoản tiền được trích lại cho nhà trường để hỗ trợ.
Việc lạm thu dẫn đến nhiều khó khăn cho phụ huynh, học sinh nhất là những gia đình nghèo sẽ càng khó hơn. Về phía giáo viên, thầy cô cũng vô cùng khổ tâm khi phải làm nhiệm vụ thu hộ các khoản thu đó.
Phụ huynh mong rằng, Ban đại diện cha mẹ học sinh chỉ nên làm cầu nối giữa nhà trường với phụ huynh trong việc giáo dục học sinh, chứ không phải là ban “phụ thu tiền” đầu năm.
Là một giáo viên có nhiều năm gắn bó trong ngành Giáo dục, tôi cho rằng, ban đại diện cha mẹ học sinh cần minh bạch các khoản được thu và hiệu trưởng cần kiên quyết từ chối những khoản phần trăm hoa hồng. Có như vậy, mới ngăn chặn việc lạm thu trong trường học, giảm được gánh nặng tài chính cho phụ huynh.
