Những cái chết "không vòng hoa"
Dọc theo tuyến Quốc lộ 32C ven sông Hồng, nhóm phóng viên Báo Lao Động tìm về xã Tiên Lương - nơi từng là điểm nóng của căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS với nhiều trường hợp nhiễm HIV. Nỗi sợ hãi từ căn bệnh mà người mắc như treo lơ lửng một "án tử hình" trên đầu đã trở thành nỗi ám ảnh kinh hoàng với người dân vùng quê này trong nhiều năm.
Được sự chỉ dẫn của nhiều người dân, PV đến khu 3, xã Tiên Lương. Thật khó để hình dung tại cái xóm nghèo nằm heo hút, cách xa trung tâm xã này từng có rất nhiều người nhiễm HIV ở cái tuổi mười tám đôi mươi, để rồi phải rời xa cuộc sống trong sự ghẻ lạnh, xa lánh của xóm làng, những cái chết "không vòng hoa".
Ông Nguyễn Anh Văn (60 tuổi), ở khu 3, xã Tiên Lương hồi tưởng lại, mọi chuyện bắt đầu từ việc nhóm thanh niên trai tráng của làng sau vài năm đi làm than tại Quảng Ninh, trở về từ "tập đoàn than thổ phỉ", chẳng ai ngờ rằng nhóm thanh niên khoảng 7 người này đã mang căn bệnh thế kỷ về chốn thôn quê, họ lấy vợ, sinh con được một thời gian thì phát bệnh.
"Lúc mới phát hiện làng có HIV là những năm 1998, 1999, những người đi Quảng Ninh về gần như bị nhiễm hết, sau đó người này đến người kia chết chẳng còn ai, bỏ lại biết bao góa phụ trẻ, con cái và cũng mang theo bệnh rồi cũng lại lần lượt qua đời. Cả làng ai cũng sốc, cũng sợ vì biết được khi đã mắc bệnh là chỉ có chết. Sợ rồi thành ra đề phòng, đề phòng đến mức tiêu cực" - ông Văn kể.
Nhìn thấy phóng viên hỏi chuyện, một người dân tuổi trung niên đang làm vườn đã nghỉ tay lại, cầm chiếc nón vừa quạt phe phẩy vừa kể về đám tang "huyền thoại": "Tôi nói với anh, hồi đấy dân làng sợ đến nỗi, có người bị HIV/AIDS mất đi, đám tang không một vòng hoa, đìu hiu chỉ có số ít người họ hàng thân thích là đến, tới việc khiêng quan tài ai cũng lảng tránh".
Bà Phạm Thị Xiêm dù sống ở khu An Đồng (xã Tiên Lương), cách khu 3 vài ki lô mét nhưng nhớ rất rõ thời điểm câu chuyện HIV/AIDS nóng nhất, khi những người dân trong khu vực cũng kỳ thị những người, những thứ đến từ "làng HIV".
"Ngày đó, đến độ những người ở khu 3 ra chợ bán hàng người ta không dám mua, kể cả con tôm, con tép cho đến hạt lạc. Về sau, mọi người cùng nghĩ lại thấy họ cũng khổ, cũng đâu có tội tình gì và đâu phải ai cũng bị, rồi Nhà nước cũng tuyên truyền về các đường lây nhiễm HIV, cách phòng chống... Qua thời gian, việc kỳ thị phân biệt gần như không còn" - bà Xiêm chia sẻ.
Bình yên trở lại "làng HIV"
Từ khi phát hiện có trường hợp nhiễm HIV, trong nhiều năm, tại địa phương từ huyện, xã cho đến khu dân cư đã tổ chức hàng loạt các chiến dịch truyền thông và phong trào phòng chống HIV/AIDS trong cộng đồng.
Song song với đó, địa phương cùng cơ quan y tế và các tổ chức liên quan đến HIV trong và ngoài nước tổ chức thường xuyên các hoạt động tư vấn, chăm sóc sức khỏe người bị nhiễm HIV/AIDS, thăm hỏi gia đình người bị nhiễm, tổ chức sinh hoạt các câu lạc bộ phòng chống HIV/AIDS hay các cuộc thi phòng chống HIV/AIDS cho nhiều lứa tuổi...
Trên toàn "mặt trận chống AIDS" ở các khu dân cư, hệ thống loa truyền thanh hoạt động hết công suất, khắp các con đường, các khu vực công cộng là những cụm panô, băng rôn, khẩu hiệu, phổ biến các ấn phẩm truyền thông phòng chống HIV/AIDS...
Trao đổi với PV Báo Lao Động, ông Trần Anh Thơ - Chủ tịch UBND xã Tiên Lương cho biết, hiện nay, những người đầu tiên bị nhiễm HIV đều đã tử vong, trên địa bàn chỉ còn một vài trường hợp đang được Nhà nước và các tổ chức hỗ trợ, vừa điều trị ARV vừa có thể lao động sản xuất bình thường.
Cũng theo ông Thơ, từ những năm đầu 2000, công tác tuyên truyền không chỉ riêng là riêng vấn đề phòng chống, mà còn tuyên truyền nhằm giảm sự kỳ thị và phân biệt đối xử với người bị nhiễm HIV/AIDS, gia đình của họ... Để tất cả được bình yên như ngày hôm nay.
"Tôi cũng sinh sống tại khu 3, đến nay mọi thứ đã qua đi, cuộc sống người dân ổn định, một vài trường hợp ngày xưa là con của người nhiễm HIV nay họ vẫn lấy vợ, lấy chồng bình thường" - ông Thơ chia sẻ.
Dù căn bệnh "tử thần" HIV/AIDS và những nỗi ám ảnh kinh hoàng của nó đã qua đi đối với người dân khu 3 nói riêng và xã Tiên Lương, huyện Cẩm Khê nói chung, nhưng câu chuyện đau thương thuở nào là bài học nhắc nhở mọi người dân, nhất là giới trẻ cần có lối sống lành mạnh, tránh xa các tệ nạn xã hội, bảo vệ bản thân và gia đình trước các căn bệnh nguy hiểm.
