Bổ sung quy hoạch ngầm đô thị
Tốc độ phát triển đô thị nhanh chóng ở Việt Nam đang đặt ra cho cơ quan quản lý đô thị các cấp nhiều vấn đề khó giải quyết. Trong đó, quỹ đất nội thành của các thành phố, đặc biệt tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh ngày càng cạn kiệt, dẫn đến không gian trở nên chật chội, tạo sức ép lớn lên hệ thống hạ tầng kỹ thuật, làm chất lượng đô thị suy giảm, tình trạng ùn tắc giao thông thường xuyên xảy ra.
Nguyên nhân chính là các cơ quan quản lý đô thị mới chỉ tập trung phát triển trên mặt đất, chưa coi trọng khai thác, sử dụng và phát triển không gian ngầm đô thị.
Trước đây, không gian ngầm đô thị chỉ được quan tâm như là nơi có tài nguyên nước ngầm… Gần đây, vấn đề không gian ngầm đô thị ở nước ta đã được quan tâm nhiều hơn khi có các dự án hầm vượt cho người đi bộ, hầm chung cư, hầm đỗ xe, hầm vượt cho xe cơ giới qua các nút giao cắt giao thông...
Mới đây, ông Dương Đức Tuấn - Phó Chủ tịch UBND TP.Hà Nội yêu cầu Sở Quy hoạch - Kiến trúc, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội hoàn thành nội dung các báo cáo: Rà soát, đánh giá quy hoạch chung xây dựng Thủ đô và định hướng nghiên cứu nhiệm vụ điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Trong đó, lưu ý bổ sung, phân tích làm rõ các hạn chế của quy hoạch chung xây dựng Thủ đô trong báo cáo rà soát, đánh giá, bổ sung quy hoạch không gian ngầm đô thị.
Trao đổi với Lao Động, Thạc sĩ, kiến trúc sư Nguyễn Gia Khánh cho rằng, việc phát triển không gian ngầm, hệ thống giao thông dưới lòng đất là hướng đi tất yếu của các đô thị hiện đại. Thực tế tại nhiều nước phát triển, không gian ngầm được tận dụng, phát huy không chỉ giảm bớt gánh nặng cho không gian mặt đất, giải quyết hiệu quả nhiều vấn đề đô thị, đặc biệt là ùn tắc giao thông, mà còn góp phần cải thiện chất lượng sống cho người dân.
Nhận xét về việc phát triển các công trình ngầm tại Hà Nội trong thời gian qua, ông Khánh cho biết, Hà Nội đã đầu tư xây dựng nhiều công trình ngầm, như: Hệ thống hầm đường bộ, đường sắt đô thị; hệ thống đường dây, đường cáp điện lực, viễn thông và tầng hầm của các công trình xây dựng dân dụng. Song, các công trình ngầm trên mang tính cục bộ, chưa có tính liên kết để phát huy hiệu quả khai thác sử dụng.
Quy hoạch tổng thể, khớp nối đồng bộ
Tính đến tháng 7.2021, dân số Hà Nội vượt ngưỡng 8 triệu người, trung bình mỗi năm dân số Thủ đô tăng khoảng 200 nghìn người.
Theo số liệu của Phòng CSGT, Công an TP.Hà Nội, tại Thủ đô hiện có khoảng 7,6 triệu phương tiện các loại, chưa kể khoảng 1,2 triệu phương tiện từ ngoại tỉnh thường xuyên lưu thông trên địa bàn Hà Nội. Trong khi đó, tỉ lệ tăng trưởng diện tích dành cho giao thông chưa theo kịp tốc độ gia tăng của phương tiện dẫn đến quá tải hạ tầng đô thị, ùn tắc giao thông, ô nhiễm không khí...
Để giải quyết thực trạng này, một trong những giải pháp quan trọng là phải xây dựng được hệ thống giao thông ngầm, thậm chí là những khu đô thị dưới lòng đất.
Trao đổi với PV, TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, đã đến lúc không gian ngầm trở thành một vấn đề quan trọng để thực hiện chiến lược phát triển đô thị.
Hà Nội cần xem xét chú trọng đẩy mạnh công tác quy hoạch ngầm để phát triển một cách bài bản, liên kết đồng bộ cho toàn đô thị, tránh tình trạng phát triển cục bộ từng công trình, mạnh ai nấy đào.
Ngoài ra, theo ông Nghiêm, việc phát triển không gian ngầm gồm hai khía cạnh là không gian công cộng ngầm và hệ thống giao thông công cộng ngầm, nếu làm tốt sẽ giải quyết được rất nhiều vấn đề của đô thị. Tuy nhiên, hiện cả hai khía cạnh này trong phát triển không gian ngầm ở Hà Nội mới đang ở bước đầu, còn rất khiêm tốn.
Chuyên gia quy hoạch Nguyễn Hòa cho hay, nếu không sớm có quy hoạch, khi triển khai hệ thống giao thông ngầm sẽ gặp rất nhiều khó khăn, trong đó mắc đầu tiên là tầng hầm của những ngôi nhà cao tầng đã và đang được xây dựng. Khi đó các tuyến giao thông ngầm sẽ phải đi vòng gây tốn kém, thậm chí gây tranh cãi như trường hợp ga ngầm C9 gần bờ hồ Hoàn Kiếm là một ví dụ.
Trong khi đó, theo PGS-TS Lưu Đức Hải (nguyên Cục trưởng Cục Phát triển đô thị - Bộ Xây dựng): Trong đồ án quy hoạch cần phải có quy định quản lý quy hoạch không gian ngầm như làm rõ phạm vi, quy mô cần quản lý, khu vực xây dựng không gian công cộng, hệ thống giao thông ngầm, hệ thống tuy-nen, hào kỹ thuật.
Đối với hệ thống giao thông ngầm, ông Hải lưu ý, cần quy định cụ thể hành lang sẽ xây dựng các tuyến giao thông ngầm và hành lang an toàn. Các điểm kết nối với không gian giao thông phía trên mặt đất...
Kế hoạch bài bản, tránh lãng phí đầu tư
Tiến sĩ, nguyên Chánh Thanh tra Bộ Xây dựng Phạm Gia Yên cho rằng, nếu như không có một quy hoạch bài bản về một không gian đô thị ngầm trong thành phố mà chúng ta cứ tiện đâu làm đó thì rất dễ gây ra hậu quả khôn lường, lãng phí trong việc đầu tư, bởi việc đầu tư xây dựng công trình ngầm đắt hơn nhiều so với những công trình trên mặt đất nhưng lại khó phá dỡ, điều chỉnh, khi những công trình đó không được khớp nối với toàn hệ thống.
