Phú Thọ: Tàu cát quây kín trạm bơm, dân lo âu đất canh tác sạt lở

Những chuỗi ngày mệt mỏi

Xã Tử Đà lâu nay luôn là một trong những điểm nóng về hoạt động khai thác cát. Có thời điểm tại khúc sông này, dưới nước là hàng chục tàu cuốc, thiết bị nổi rầm rập đục khoét; trên bờ là hàng trăm người dân dàn hàng gõ kẻng loa phản đối, còn hai bên bờ sông thì đất canh tác bị sạt lở nghiêm trọng, trơ ra những hố sâu thẳng đứng như những hàm ếch khổng lồ…

Theo phản ánh, những doanh nghiệp khai thác cát dùng đủ chiêu trò để “móc ruột” lòng sông, kể cả núp dưới nghĩa cử cao đẹp. Gần đây nhất chính là Công ty CP Phát triển Đầu tư Thái Sơn (Công ty Thái Sơn) lợi dụng việc trạm bơm cũ phục vụ tưới tiêu đã xuống cấp, đã “xung phong” bỏ tiền xây trạm bơm mới (cách đó vài kilômét) nhưng bản chất là nhằm vào mỏ cát tại vị trí đặt trạm.

Và kể từ đầu năm 2018 đến nay, cứ mỗi lần công ty Thái Sơn xua tàu ra sông là mỗi lần người dân sống trong nỗi bất ổn, lo âu, vì đất canh tác cứ thế mà trôi dần theo từng gàu cuốc. Một thống kê do chính những người dân xã tiến hành cho thấy: Cả xã Tử Đà có khoảng 1.200 hộ dân, thì có đến 90% số hộ bị ảnh hưởng bởi tình trạng khai thác cát gây ra, chủ yếu liên quan đến vấn đề sạt lở đất canh tác.

Cũng theo lời người dân, họ đã nhiều lần yêu cầu công ty khai thác phải có bồi thường thỏa đáng nhưng do bản thân công ty này liên tục thay đổi lãnh đạo, lục đục nội bộ nên cuối cùng vẫn chưa có ai đứng ra giải quyết.

Một người dân địa phương cho hay: “Trước đây bờ bãi của chúng tôi dài mấy chục mét nhưng hiện nay đã vào gần nhà rồi. Chúng tôi đã báo cáo lên chính quyền nhưng không được giải quyết dứt điểm nên bà con phải kéo nhau ra bờ sông để tiến hành xua đuổi tàu hút và tàu cuốc cát”.

Theo tìm hiểu của PV, không riêng tại xã Tử Đà mà người dân các xã lân cận như Bình Bộ, An Đạo, Trị Quận của huyện Phù Ninh lâu nay cũng sống trong cảnh thấp thỏm lo âu tương tự. Khi nguồn khoáng sản ngày càng trở nên khan hiếm, cũng chính là lúc các khối sắt khổng lồ dưới sông trở nên hung tợn và bất cần hơn. Chúng đào sâu hơn, tiến vào bờ sát hơn, gầm gừ cả ngày lẫn đêm khiến cuộc sống của người dân cũng vì thế mà bị đảo lộn.

Ở sông Lô đoạn qua huyện Phù Ninh lâu nay không chỉ có Thái Sơn, mà còn có các “ông lớn” khác như Phương Nam hay Tự Lập cũng được cấp phép khai thác cát và thường xuyên giàn trận tàu bè trên sông… Tất cả đều không mang lại gì cho người dân địa phương, ngoại trừ nỗi ấm ức.

Khi tàu cát trở lại

Thế rồi mọi việc bỗng trùng lại khi vào tháng 6.2019 vừa qua, công ty Thái Sơn do khai thác ngoài chỉ giới nên đã bị UBND tỉnh Phú Thọ rút giấy phép 4 tháng đồng thời xử phạt 100 triệu đồng. Nhiều tàu bè rút đi, người dân Tử Đà được sống trong những tháng ngày an bình không hề có bất cứ có hoạt động khai thác nào.

Nhưng niềm vui ngắn chẳng tày gang, từ cuối tháng 11.2019 đến nay, khúc sông nơi đặt trạm bơm Tử Đà bỗng kín đặc tàu thuyền và các phương tiện khai thác cát. Chúng cứ ùn ùn kéo tới, neo đậu kín cả khúc sông, chuẩn bị cho việc khai thác trở lại của công ty tai tiếng này.

Những ngày này có mặt tại trạm bơm Tử Đà, theo quan sát của PV, phía ngay sát bờ sông gần ống hút trạm bơm là vô số các thiết bị nổi gồm tàu cuốc, sà lan, tàu hút... đang neo đậu, hơi chếch về phía bên phải là một số tàu lớn đang thả từng gầu quăng khổng lồ xuống đáy xông rồi kéo lên những mẻ cát lớn.

Trao đổi với chúng tôi, ông Đ - một người dân sống sát trạm bơm - cho hay: “Trước đây, lợi dụng việc xây trạm bơm nên Công ty Thái Sơn đã đưa rất nhiều tàu bè xuống đoạn sông này để múc cát. Chỉ đến khi có báo chí vào cuộc thì hoạt động này mới dừng lại.

Tuy nhiên công ty vẫn còn một số điểm mỏ khác nữa trên địa bàn xã. Mặc dù luôn bị nhân dân phản đối, cả bằng văn bản, nhưng họ vẫn tìm cách để tiếp tục được gia hạn khai thác. Hết năm này qua năm khác. Đợt tháng 6 vừa rồi nghe tin công ty bị rút giấy phép chúng tôi rất mừng, chỉ mong họ bị rút vĩnh viễn đi cho người dân được nhờ”.

Về vấn đề này, trao đổi với PV, ông Hà Kế Tài - Chủ tịch UBND xã Tử Đà, huyện Phù Ninh - xác nhận tình trạng người dân rất bức xúc với hoạt động khai thác cát trên sông Lô.

“Người dân rất bức xúc trước hoạt động khai thác cát của Công ty Thái Sơn từ việc xây dựng trạm bơm đến nạo hút, vận chuyển cát. Thế nhưng việc người dân thích hay không thích thì không nói được, vì “người ta” được cấp phép. Việc khai thác cát dẫn đến sạt lở đất canh tác của bà con...” - ông Tài nói.

Vị Chủ tịch UBND xã Tử Đà cũng cho hay, sau khi hết hạn rút giấy phép, Công ty Thái Sơn được phép hoạt động trở lại và điều này đúng với các quy định của pháp luật. Ở góc độ địa phương, lãnh đạo xã sẽ cố gắng phối hợp để đạt được sự hài hòa giữa người dân, chính quyền và doanh nghiệp.