Né nhà dân, băng qua ruộng đồng
Vành đai 4 TPHCM dài gần 200km đi qua 5 địa phương TPHCM, Bình Dương, Đồng Nai, Long An và Bà Rịa - Vũng Tàu.
Ở giai đoạn 1, các địa phương sẽ đầu tư 4 làn xe cao tốc và giải phóng mặt bằng một lần cho giai đoạn hoàn thiện 8 làn xe. Theo kế hoạch đã được các địa phương thống nhất, Vành đai 4 TPHCM sẽ đầu tư từ năm 2024-2028. Riêng tỉnh Bình Dương dự kiến khởi công đường Vành đai 4 qua địa bàn tỉnh vào dịp lễ 2.9 năm nay.
Theo quy hoạch, hướng tuyến Vành đai 4 qua TPHCM dài hơn 17km, đi trùng với các tuyến đường Bàu Lách, Nguyễn Thị Rành, Trung Viết, Cao Thị Bèo... trên địa bàn huyện Củ Chi. Trên thực tế, đoạn đi theo đường Bàu Lách dài khoảng 4,7km và đoạn theo đường Nguyễn Thị Rành khoảng 2,1km ở huyện Củ Chi đã có nhiều nhà cửa, công trình.
Theo phương án điều chỉnh được TPHCM chọn, hướng tuyến đi về phía Đông Nam (phía trái) so với hướng tuyến trong quy hoạch và giảm còn hơn 14km. Tuyến hạn chế ảnh hưởng các đồ án quy hoạch đã thực hiện, hạn chế ảnh hưởng Khu công nghiệp Tây Bắc Củ Chi giai đoạn 2. Hướng tuyến điều chỉnh đoạn xa nhất cách đường Nguyễn Thị Rành - tuyến quy hoạch - khoảng 1,1km.
Sở GTVT TPHCM cho hay, hướng tuyến điều chỉnh phần lớn đi qua đất đồng ruộng, đất trồng cây sẽ hạn chế tối đa qua các tuyến đường hiện hữu, các khu dân cư hiện hữu.
Qua tính toán, phương án thực hiện hướng tuyến theo quy hoạch khoảng hơn 4.000 tỉ đồng, rút ngắn thời gian thực hiện đầu tư. Phương án điều chỉnh hướng tuyến chỉ khoảng 486 trường hợp di dời, còn theo hướng tuyến quy hoạch có khoảng 1.150 trường hợp bị ảnh hưởng.
Mới đây, Sở GTVT tỉnh Long An có văn bản gửi Sở GTVT TPHCM (đơn vị chủ trì lập Dự án đường Vành đai 4) về việc điều chỉnh hướng tuyến đoạn qua huyện Đức Hòa, tỉnh Long An. Trước đây UBND tỉnh Long An đã thống nhất hướng tuyến đoạn qua huyện Đức Hòa bám theo tim đường cũ của quốc lộ N2, kết nối với đoạn qua TPHCM tại cầu Thầy Cai hiện hữu.
Tuy nhiên, nếu tuyến Vành đai 4 đi trùng với quốc lộ N2 thì chi phí giải phóng mặt bằng qua huyện Đức Hòa là 21.912 tỉ đồng, có khoảng 2.880 hộ dân dọc tuyến bị ảnh hưởng, việc bố trí tái định cư cũng gặp nhiều khó khăn. Do đó, tỉnh Long An đề xuất điều chỉnh hướng tuyến cách quốc lộ N2 khoảng 1,7km thì chi phí giải phóng mặt bằng chỉ còn 8.203 tỉ đồng, giảm hơn 13.000 tỉ đồng so với hướng tuyến đi trùng quốc lộ N2, số hộ dân bị ảnh hưởng giảm chỉ còn 910 hộ.
Cách làm phù hợp thực tế
PGS.TS Vũ Anh Tuấn - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu GTVT Việt Đức - cho rằng, đường Vành đai 4 có vai trò kết nối giao thông, thúc đẩy phát triển các đô thị vùng ven, giảm bớt giao thông quá cảnh vào vùng lõi TPHCM. Do đó quá trình xác định tim tuyến là khá tự do, linh hoạt. Khi nắn lại tuyến giúp hạn chế đoạn đi vào khu vực có đông dân cư sinh sống sẽ tiết kiệm chi phí, góp phần đẩy nhanh quá trình giải phóng mặt bằng hơn, dự án có thể thi công nhanh chóng hơn.
Đây cũng là tạo cơ hội phát triển đô thị vùng ven, quỹ đất xa trung tâm, giãn dân cư trong tương lai. "Quy hoạch và phát triển các đô thị vệ tinh nằm dọc đường Vành đai 4 cũng cần được tiến hành song song nhằm nắm bắt sớm cơ hội phát triển không gian kinh tế - xã hội cho các địa phương, tạo nguồn vốn đầu tư bằng quỹ đất” - ông Tuấn nói.
Đồng quan điểm, theo ông Hà Ngọc Trường - Phó Chủ tịch Hội Cầu đường cảng TPHCM, nếu không chỉnh hướng tuyến cho phù hợp với thực tế mà cứ bám vào quy hoạch thì chi phí giải tỏa mặt bằng rất cao, số lượng nhà dân phải giải tỏa rất nhiều. Không những đoạn ở TPHCM mà ngay cả đoạn trên địa bàn tỉnh Long An cũng đi vào đường hiện hữu rất nhiều.
"Toàn tuyến đường vành đai 4 TPHCM dài hơn 200km có chi phí đầu tư rất cao nên phương án hạn chế giải tỏa nhà dân là rất cần thiết. Việc tránh được khu dân cư đồng nghĩa tiến độ dự án sẽ nhanh hơn" - ông Trường nói.
