Nhà xưởng ở cụm công nghiệp làng nghề cho thuê giá “cắt cổ”
Theo báo cáo của Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, cả nước hiện có khoảng hơn 4.000 cụm công nghiệp làng nghề, với khoảng 40.000 cơ sở sản xuất. Trong đó, hơn 80% là các hộ kinh doanh cá thể.
Tuy nhiên, theo đánh giá, sự phát triển các công nghiệp làng nghề nói chung còn yếu, chưa phát huy được tiềm năng vốn có. Một trong những lý do là vì sự liên kết trong các công nghiệp làng nghề còn nhiều hạn chế. Nhiều cụm công nghiệp làng nghề hoạt động chưa hiệu quả so với mục tiêu ban đầu của Chính phủ. Nhiều nơi không thể thu hút được các cơ sở sản xuất và để hoang.
Như tại xã Dương Liễu, huyện Hoài Đức, TP.Hà Nội vốn là một làng nghề truyền thống sản xuất miến dong, mạch nha. Để đưa các hộ sản xuất từ khu dân cư ra nơi tập trung, từ năm 2012, Cụm công nghiệp làng nghề Dương Liễu đã đi vào hoạt động với diện tích hơn 12ha. Việc đưa các hộ vào sản xuất tập trung tại Cụm công nghiệp làng nghề được kỳ vọng sẽ giải quyết được vấn đề ô nhiễm môi trường tồn tại bấy lâu nay.
Vậy nhưng, theo ghi nhận của phóng viên vào những ngày đầu tháng 10.2022, tại Cụm công nghiệp Dương Liễu, nhiều công trình có kiến trúc và trang trí giống như biệt phủ đã mọc lên, không có bất kỳ dấu hiệu nào của việc sản xuất. Do không được cấp phép xây dựng nhà ở trong cụm công nghiệp nên trước mỗi công trình này đều có một tấm biển công ty, đăng ký doanh nghiệp, số điện thoại.
Đáng chú hơn, nhiều công trình còn công khai kinh doanh, quán cà phê cũng không ngần ngại trưng biển bắt mắt để thu hút khách.
Trao đổi với phóng viên ông N.V.H (65 tuổi), chủ một cơ sở làm miến dong ở xã Dương Liễu cho biết, nhiều người khi hay tin cụm công nghiệp làng nghề Dương Liễu được triển khai thì đã rất vui mừng. Vậy nhưng, đến thời điểm này, trong khi nhiều lô đất tại cụm công nghiệp đã mọc lên biệt phủ, thậm chí các biệt phủ này cũng bỏ hoang thì không ít hộ sản xuất miến dong trong làng không thể tham gia sản xuất tại cụm do giá đất đã bị đẩy lên quá cao, 2 - 3 tỉ đồng/lô đất, chưa kể tiền xây nhà xưởng. Thậm chí, muốn mua cũng không còn đất để mua nữa.
Trước một công trình xây dựng 3 tầng trưng biển cho thuê, trong vai người có nhu cầu, phóng viên ngỏ ý muốn thuê làm xưởng sản xuất, chủ xưởng đồng ý. Vị này cho biết, xưởng xây kiên cố, có 3 sàn, mỗi sàn 500m2, nếu thuê cả 3 tầng thì giá là 80.000 đồng/m2/tháng. Giá cho thuê ở đây tương đương với một số quận tại Hà Nội và cao hơn gấp rưỡi so với một số huyện ngoại thành.
Tương tự, theo ghi nhận của phóng viên, tại cụm công nghiệp làng nghề Minh Khai (Văn Lâm, Hưng Yên) hay tại cụm công nghiệp làng nghề Tân Hội (Đan Phượng, Hà Nội) cũng xuất hiện nhiều công trình có kiến trúc và trang trí trông giống biệt phủ, nhà ở cao tầng, nhà hàng kinh doanh, quán cà phê.
Các công trình dạng này mọc dày đến mức khiến nhiều người lầm tưởng đây là các khu dân cư chứ không phải là cụm công nghiệp làng nghề - nơi vốn dĩ chỉ được cấp phép xây dựng nhà xưởng để phát triển về các ngành nghề truyền thống như nghề mộc, tái chế nhựa, cơ khí...
Cần kiểm soát về giá bán, đối tượng thuê tại cụm công nghiệp làng nghề
Ông Lưu Duy Dần, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam cho hay, cụm công nghiệp làng nghề là dự án có rất nhiều ý nghĩa xã hội. Trước hết để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường của các làng nghề. Xa hơn, đây là cơ sở để phát triển sản xuất tiểu thủ công nghiệp ở nông thôn, đưa sản xuất tiến lên công nghiệp hóa. Dài hơi hơn, các cụm công nghiệp làng nghề có thể trở thành điểm thu hút khách du lịch…
“Nếu coi dự án cụm công nghiệp làng nghề là dự án bất động sản để làm thương mại, kiếm lời là hoàn toàn sai mục tiêu. Việc kiểm soát giá, kiểm soát đối tượng được thuê đất trong cụm công nghiệp làng nghề là vấn đề rất hệ trọng, cần sớm thực hiện”, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam nói.
Cùng quan điểm, nghệ nhân Nguyễn Văn Thịnh, Chủ tịch Hội làng nghề rắn Vĩnh Sơn (tỉnh Vĩnh Phúc) nêu kiến nghị: Nhà nước nên ưu tiên về giá thuê mặt bằng, quản lý giá thuê mặt bằng vừa bảo đảm lợi nhuận cho doanh nghiệp xây dựng hạ tầng nhưng cần phù hợp sử dụng của các cụm công nghiệp làng nghề, không thả lỏng giá thuê, tránh thổi giá khi cho thuê để khuyến khích người dân thuê mặt bằng.
GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng cho rằng, trong đợt sửa đổi Nghị định 68/2017 về quản lý, phát triển cụm công nghiệp sắp tới, cần bổ sung ngay quy định về kiểm soát giá, kiểm soát đối tượng được thuê đất trong cụm công nghiệp làng nghề.
"Nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp ở thành phố được kiểm soát về giá, về đối tượng, về lợi nhuận của chủ đầu tư nên việc áp dụng các biện pháp tương tự cho cụm công nghiệp làng nghề ở nông thôn là hoàn toàn khả thi", GS Đặng Hùng Võ nhận định.
