Đầu tư để phát triển
Theo Nghị quyết 24-NQ/TW của Bộ Chính trị, Bà Rịa - Vũng Tàu được quy hoạch trở thành trung tâm kinh tế biển quốc gia. Trong đó, cụm cảng biển Cái Mép - Thị Vải giữ vai trò then chốt, cửa ngõ trung chuyển quốc tế lớn có tầm cỡ khu vực châu Á và quốc tế.
Với định hướng phát triển rõ ràng, Bà Rịa - Vũng Tàu đã có những bước đầu chuẩn bị, triển khai đồng loạt nhiều nhiệm vụ, đầu tư nhiều dự án lớn để phát triển trong tương lai. Chẳng hạn lên kế hoạch xây dựng Khu thương mại tự do gắn với cảng biển; Trung tâm Logistics Cái Mép Hạ với diện tích khoảng 1.700 ha tại thị xã Phú Mỹ. Đồng thời, thành lập Trung tâm kiểm tra chuyên ngành tập trung khu vực Cái Mép - Thị Vải, cũng như phát triển cảng cạn, thí điểm cảng mở trong khu vực này.
Tất cả những điều đó, đều nhằm vào mục đích giúp ngành dịch vụ phát triển mạnh, nhất là dịch vụ logictics. Qua đó, hoàn thiện điểm thiếu sót lớn và tạo nguồn hàng cho cụm cảng biển này. Cùng với đó, từ giữa năm 2022, Bà Rịa - Vũng Tàu đã điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, thông qua đó bổ sung hơn 10.000 tỉ đồng để đầu tư các dự án giao thông quan trọng.
Những công trình trọng điểm như đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu thành phần 3 có tổng mức đầu tư hơn 6.000 tỉ đồng, đường 991B nối quốc lộ 51 với cảng hạ lưu Cái Mép - Thị Vải có tổng vốn đầu tư gần 4.000 tỉ đồng, cầu Phước An nối Bà Rịa - Vũng Tàu với Đồng Nai có tổng vốn đầu tư gần 4.900 tỉ đồng, đường ven biển 994 với tổng vốn đầu tư hơn 6.500 tỉ đồng,… liên tục được khởi công và triển khai xây dựng trong thời gian gần đây. Qua đó, hình thành mạng lưới giao thông kết nối liên vùng và nội tỉnh trong tương lai gần, không chỉ đáp ứng nhu cầu vận tải, giải tỏa áp lực giao thông mà còn kết nối giúp Bà Rịa - Vũng Tàu có lợi thế hơn để thu hút nguồn hàng về cụm cảng Cái Mép - Thị Vải, góp phần phát huy thế mạnh từ kinh tế cảng biển.
Tạo ra hệ sinh thái cảng biển hoàn chỉnh
Thời gian qua, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải đang có mức tăng trưởng tốt về sản lượng hàng hóa. Theo thống kê, trong giai đoạn 2015 - 2022, lượng hàng hóa qua hệ thống cảng tăng bình quân trên 13%; hệ thống cảng này cũng trở thành một trong những nơi có thể tiếp nhận thế hệ siêu tàu container trên 24.000 TEU. Năm 2022, hệ thống cảng biển Cái Mép - Thị Vải đã vươn lên xếp thứ 11 trong 370 cảng hoạt động hiệu quả nhất thế giới do Ngân hàng Thế giới và Hãng tin Tài chính S&P Global Market Intelligence bình chọn.
Tuy nhiên, có một thực tế là Cái Mép - Thị Vải chưa phát huy được toàn bộ tiềm năng sẵn có. Hiện chỉ mới có khoảng 10% hàng hóa làm thủ tục thông quan tại đây, 90% hàng hóa còn lại di chuyển đến chỗ khác do hệ thống dịch vụ hậu cần, hỗ trợ cảng biển chưa đáp ứng yêu cầu.
"Nhằm phát huy hết tiềm năng của một cụm cảng được xếp vào nhóm đặc biệt, Cái Mép - Thị Vải cần được đầu tư, cải thiện nhiều hơn nữa để tăng sức cạnh tranh, vươn tầm ra biển lớn", Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng nhận định trong chuyến khảo sát cụm cảng ngày 18.11.
Do vậy, vấn đề tạo ra hệ sinh thái cảng biển hoàn chỉnh là yêu cầu cấp bách để biến cụm cảng thực sự trở thành nơi trung chuyển hàng hóa của khu vực. Để làm được điều này, cần có sự linh hoạt để thu hút nhà đầu tư, và nhất là hoàn thiện hạ tầng giao thông kết nối đa phương thức cho cụm cảng này.
Hiện nay, hệ thống hạ tầng giao thông nội tỉnh, liên vùng đến cụm cảng Cái Mép - Thị Vải đang được Bà Rịa - Vũng Tàu tích cực đầu tư xây dựng. Tuy nhiên, theo ý kiến của các chuyên gia, tỉnh cần chú trọng đến định hướng quy hoạch giao thông và không gian kết nối, nhằm tạo ra những tuyến đường huyết mạch, các nút vận chuyển có giá trị cao.
Đồng thời, cần chú trọng hệ thống sinh thái vùng và liên kết vùng, để liên kết thu hút đầu tư, tạo ra nguồn hàng lớn cho cụm cảng; chú trọng kết nối với khu vực Đồng bằng sông Cửu Long để thu hút nguồn hàng đặc thù từ vựa lúa của cả nước.
Đặc biệt, cần có một khu phi thuế quan và triển khai nhanh Trung tâm logistics Cái Mép Hạ nhằm thu hút được các doanh nghiệp nhập khẩu, phân phối lớn từ các thị trường có mối quan hệ thương mại với Việt Nam.
Theo ông Nguyễn Văn Thọ - Chủ tịch UBND tỉnh, Chính phủ đã giao nhiệm vụ và Bà Rịa - Vũng Tàu đang tích cực xây dựng 2 đề án để phát triển cụm cảng Cái Mép - Thị Vải với kịch bản, phương án, lộ trình cụ thể để trình cấp thẩm quyền xem xét trong năm 2023 gồm: Đề án nghiên cứu Khu thương mại tự do gắn với cảng biển tại khu vực Cái Mép Hạ, và đề án phát triển, hiện đại hóa cảng cửa ngõ quốc tế Cái Mép - Thị Vải thành cảng trung chuyển quốc tế có tầm cỡ khu vực châu Á và quốc tế.
Về lâu dài, tỉnh sẽ đầu tư hoàn thiện cảng cửa ngõ quốc tế theo kế hoạch phát triển được phê duyệt. Trước mắt, Bà Rịa - Vũng Tàu sẽ tiếp tục tập trung nguồn lực đầu tư các tuyến giao thông trọng điểm như cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, cầu Phước An, đường Vành đai 4 và đường sắt để kết nối với cụm cảng Cái Mép - Thị Vải.
