Bối rối trong chuyển đổi xanh
Hiện nay, Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền (TP Hải Phòng) đang dần hoàn thiện kinh tế tuần hoàn liên quan đến sản xuất nhựa, thiết bị điện tử, thép. Tuy nhiên, trong số hơn 70 doanh nghiệp tại đây, những vòng tuần hoàn này chỉ chiếm khoảng 10 doanh nghiệp. 60 doanh nghiệp còn lại vẫn đang dừng lại ở mong muốn chuyển đổi, đáp ứng định hướng quốc gia.
Từ thực tiễn trên, ông Nguyễn Hải Anh - Phó Tổng Giám đốc, Giám đốc Tài chính CTCP Shinec - chỉ ra 3 vấn đề chính đang nổi lên. Trong đó bao gồm sự cần thiết của hành lang pháp lý hướng dẫn cho các doanh nghiệp chuyển đổi sang xanh. Với các dự án xanh, cần có pháp lý cụ thể để triển khai cũng như đáp ứng các yêu cầu cho vay từ ngân hàng để tiếp cận tín dụng xanh.
"Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền chuyển đổi sang khu công nghiệp sinh thái để phấn đấu theo tiêu chí xanh. Tuy nhiên, lại tốn kém nhiều chi phí như cây xanh, quỹ đất, thuê cả kiểm toán, tư vấn ESG... mà không được ưu đãi gì, kể cả vay vốn vẫn lãi suất như các doanh nghiệp khác" - ông Hải Anh cho hay.
Thực tế, Việt Nam là quốc gia đầu tiên trong khu vực ASEAN xây dựng được một hướng dẫn thống kê về tín dụng theo phân loại xanh. Tuy nhiên, hướng dẫn về 12 ngành xanh do Ngân hàng Nhà nước ban hành từ năm 2017 chưa phải là danh mục phân loại xanh quốc gia và chưa có sự thống nhất về việc phân loại lĩnh vực xanh của các bộ, ngành khác. Chưa đảm bảo xác định, thống kê đầy đủ nguồn lực tín dụng xanh của ngành ngân hàng cho nền kinh tế nên tỉ trọng tín dụng xanh mới chiếm 4,5% dư nợ nền kinh tế.
Bà Phạm Thị Thanh Tùng - Phó Vụ trưởng, Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước - nhấn mạnh về tính quan trọng của việc cần có quy định chung về Danh mục phân loại xanh quốc gia phù hợp với phân loại ngành kinh tế và thông lệ quốc tế. Từ đó, các tổ chức có cơ sở để đánh giá cụ thể đối với từng khách hàng, doanh nghiệp trong quá trình thẩm định cho vay. Tập trung, ưu tiên bố trí nguồn vốn hợp lý tài trợ cho các dự án thuộc danh mục phân loại xanh.
Ai là người xác định tiêu chí xanh?
Việc phê duyệt danh mục xanh phải hoàn thành cách đây một năm rưỡi, tuy nhiên vì nhiều lý do đến nay vẫn chưa thể ban hành. Là đơn vị trực tiếp tham gia soạn thảo, PGS.TS Nguyễn Đình Thọ - Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường - cho biết, khó khăn lớn nhất là đơn vị nào sẽ xác nhận phân loại xanh khi có 3 phương án: Các tổ chức độc lập; các bộ ngành; các tổ chức tín dụng tự xác nhận.
"Đề xuất thứ 3 gặp nhiều phản ứng nhất vì vừa "đá bóng vừa thổi còi". Với phương án thứ nhất, mối đe dọa bị hạ mức tín nhiệm còn đáng lo hơn so với bị xử phạt của cơ quan quản lý vì liên quan tới lãi suất. Trong quá trình xác định thẩm định xanh, tổ chức tư vấn phối hợp với tổ chức công bố, khi có vi phạm thì xử lý thế nào; Nếu có hỗ trợ của Nhà nước thì ra sao; Ai sẽ chịu trách nhiệm khi ưu đãi xanh sai phạm... đều là vấn đề cần làm rõ" - ông Thọ chỉ ra.
Bà Nguyễn Thiên Hương - Phụ trách chương trình Tư vấn phát triển ngân hàng bền vững, Công ty Tài chính Quốc tế (IFC) - dẫn kinh nghiệm từ Singapore trong việc xác nhận là xanh, một là được xác nhận trực tiếp của cơ quan quản lý Nhà nước, hai là xác nhận bên thứ ba và chịu sự quản lý của cơ quan quản lý Nhà nước. Có phương án là cơ quan quản lý sẽ đánh giá tác động môi trường sẽ xác nhận dự án này.
