Một phần là do lâu nay việc mua bảo hiểm cháy nổ ở chung cư và những cơ sở công trình có khả năng cháy nổ. Để khắc phục vấn đề này, Nghị định 23/2018/NĐ-CP có hiệu lực từ 15.4 quy định toàn bộ tài sản của cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ gồm nhà, công trình và các tài sản gắn liền phải mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc.
Thờ ơ đến khi... có cháy
Cách đây 3 năm, khi một số chủ đầu tư trên địa bàn Hà Nội thông báo cho cư dân của các dự án căn hộ chung cư phải mua bảo hiểm cháy nổ thì nhiều hộ dân vẫn còn rất mơ hồ và đầy thắc mắc, chủ yếu là cư dân hầu như không nắm rõ yêu cầu phải mua bảo hiểm bắt buộc đối với tài sản của mình.
Có ý kiến cho rằng, chỉ phải mua bảo hiểm đối với phần diện tích chung, ý kiến khác thì tỏ ra không quan tâm đến mua bảo hiểm cho tài sản riêng của mình vì cho rằng nguy cơ cháy nổ sẽ khó xảy ra.
Phải đến khi được giải thích là việc mua bảo hiểm bắt buộc đối với chung cư đã khá rõ ràng, các quy định này được nêu tại Nghị định 130/2006/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 8.11.2006 thi hành một số điều của Luật Phòng cháy và Chữa cháy, trong đó có danh mục các cơ sở thuộc diện phải mua bảo hiểm cháy nổ bắt buộc.
Năm 2013, UBND TP.Hà Nội cũng đã ban hành quy định nhà chung cư cao từ 5 tầng trở lên hoặc có khối tích từ 5.000m2 trở lên phải tham gia mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc. Chủ sở hữu nhà chung cư có trách nhiệm mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc đối với phần sở hữu riêng của mình và có trách nhiệm đóng góp chi phí mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc đối với phần sở hữu chung.
Thế nhưng có một thực tế là cho đến thời điểm hiện nay, việc thực hiện còn lỏng lẻo, chỉ một số ít chung cư thực hiện việc này còn hầu như đều thờ ơ với loại hình bảo hiểm này. Lý do: Chủ chung cư không muốn bỏ thêm khoản tiền còn người dân cho rằng ở chung cư đã an toàn, nay bỗng nhiên mất một khoản tiền là không hợp lý.
Anh Phong Toàn - một chủ căn hộ chung cư ở quận Cầu Giấy - cho biết: “Hiện tôi chỉ đóng một cục gọi là tiền dịch vụ cho tòa nhà tôi đang ở, không thấy có mục nào gọi là bảo hiểm cháy nổ. Tôi nghĩ, đó là trách nhiệm của chủ đầu tư hay đơn vị quản lý tòa nhà. Sau mấy vụ cháy gần đây, tôi sẽ phải thay đổi và không thể thờ ơ với bảo hiểm cháy nổ được”.
Mạnh tay bắt buộc phải mua
Theo Nghị định số 23/2018/NĐ-CP Chính phủ vừa ban hành, từ 15.4.2018 tất cả các cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ như nhà chung cư, khách sạn, nhà khách, nhà nghỉ từ 5 tầng trở lên; nhà trẻ, trường mẫu giáo có từ 100 cháu trở lên; cửa hàng xăng dầu có từ 1 cột bơm trở lên… đều phải mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc tại các doanh nghiệp kinh doanh nghiệp vụ bảo hiểm cháy, nổ.
“Doanh nghiệp bảo hiểm có quyền từ chối bán bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc trong các trường hợp sau: Cơ sở chưa được nghiệm thu về phòng cháy và chữa cháy theo quy định pháp luật. Cơ sở không có biên bản kiểm tra an toàn về phòng cháy và chữa cháy của cơ quan cảnh sát phòng cháy và chữa cháy hoặc biên bản kiểm tra đã quá 1 năm tính từ thời điểm lập đến thời điểm mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc. Cơ sở đang bị tạm đình chỉ hoặc đình chỉ hoạt động do vi phạm quy định về phòng cháy và chữa cháy…” - nghị định nêu rõ.
Mức phí và mức bồi thường
Về mức phí bảo hiểm, đối với cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ (trừ cơ sở hạt nhân) có tổng số tiền bảo hiểm của các tài sản tại một địa điểm dưới 1.000 tỉ đồng thì mức phí bảo hiểm được xác định bằng số tiền bảo hiểm tối thiểu nhân với tỉ lệ phí bảo hiểm quy định tại nghị định.
Trên cơ sở mức phí bảo hiểm quy định, doanh nghiệp bảo hiểm và bên mua bảo hiểm có thể thỏa thuận tăng mức phí bảo hiểm áp dụng đối với từng cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ căn cứ vào mức độ rủi ro của từng cơ sở và theo quy định pháp luật.
Đối với cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ có tổng số tiền bảo hiểm của các tài sản tại một địa điểm từ 1.000 tỉ đồng trở lên và cơ sở hạt nhân thì doanh nghiệp bảo hiểm và bên mua bảo hiểm thỏa thuận mức phí bảo hiểm theo quy định pháp luật. Điều này dựa trên cơ sở được doanh nghiệp nhận tái bảo hiểm chấp thuận.
Theo nghị định, số tiền bồi thường bảo hiểm với tài sản bị thiệt hại không vượt quá số tiền bảo hiểm của tài sản đó trừ đi mức khấu trừ bảo hiểm theo quy định. Giảm trừ tối đa 10% số tiền bồi thường bảo hiểm trong trường hợp cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ không thực hiện đầy đủ các quy định dẫn đến tăng thiệt hại khi xảy ra cháy nổ.
Thay đổi ý thức người dân
“Mua bảo hiểm cháy, nổ chính là hình thức tiêu dùng cần thiết để phòng ngừa những thiệt hại về tài chính nếu không may xảy ra rủi ro, khi đó đơn vị bảo hiểm sẽ là cứu cánh, hỗ trợ về mặt tài chính để chi trả các khoản tiền bồi thường cần thiết cho việc thay thế, sửa chữa, khôi phục tài sản bị thiệt hại cho cháy nổ” - đại diện Công ty Bảo hiểm Bảo Việt nói.
Tuy nhiên, theo đại diện này, việc mua bảo hiểm cháy nổ nói chung và bảo hiểm cháy nổ nhà chung cư nói riêng có một bộ phận đã nhận thức được sự cần thiết cũng như trách nhiệm phải mua bảo hiểm nhưng vẫn còn khá nhiều chủ đầu tư, ban quản trị của tòa nhà lại không tham gia bảo hiểm để tiết kiệm chi phí, lơ là… Hoặc cư dân cũng ít khi chủ động liên hệ với các công ty bảo hiểm để tham gia bảo hiểm cháy nổ nhà tư nhân.
Thẩm quyền kiểm tra và xử phạt
Luật sư Nguyễn Huy An (đoàn luật sư Hà Nội) cho biết UBND cấp xã/huyện/tỉnh và cảnh sát PCCC trong quá trình kiểm tra PCCC định kỳ đều có thẩm quyền kiểm tra những đối tượng tham gia bảo hiểm bắt buộc. Nếu phát hiện sai phạm, trong thẩm quyền của mình, các cơ quan trên có quyền lập biên bản và tiến hành quyết định xử phạt hành chính. Mức xử phạt được quy định tại khoản 2 Điều 24 NĐ 52/2012 về hành vi không mua bảo hiểm cháy nổ đối với cơ sở thuộc diện phải mua bảo hiểm là phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 30 triệu đồng.
