Trao đổi với phóng viên Báo Lao Động, Tiến sĩ Trần Đình Hằng - Phân viện trưởng Viện Văn hoá Nghệ thuật Quốc gia tại Huế - cho biết: Có 2 loại ông thần tài ở trên bàn thờ, một là ông địa (quen thuộc) của người nông dân, hình ảnh ông địa có bụng bự là minh chứng cho mong ước no ấm, đủ đầy của người nông dân. Ông thần tài thứ 2 là một ông thần tài khác ôm cục vàng, hoặc kim ngân để phù trợ cho thương nhân, người bán buôn.
Nói chung, người ta thờ 2 ông thần trên bàn thờ, hoặc trong một bức tranh gọi là tranh "Thần Tài" treo trên tường để thờ cúng. Khi người ta mơ ước cuộc sống no đủ, sung túc thì gia chủ cúng 2 ông thần tài trên trong nhà. Trên cơ sở đó, người ta mới có truyền thuyết về ngày vía Thần Tài như nhiều người đã nắm rõ.
Đi mua vàng trong ngày vía Thần Tài (mùng 10 tháng Giêng) là một phong tục mới trong thời gian gần đây. Việc đi mua vàng ngày vía Thần Tài có thể là do nhiều cửa hàng vàng, bạc tranh thủ hình tượng ông thần tài ngồi ôm cục vàng, kim ngân để bán buôn. Vả lại, tâm lý người Việt cũng thích mua và tích trữ vàng, bạc... Trong truyền thống, người Việt chúng ta trước đây chưa hề có chuyện phải đi mua vàng ngày vía Thần Tài mới mưu cầu được sự sung túc về tiền tài trong một năm, tiến sĩ Hằng nhấn mạnh.
"Đi mua vàng trong ngày vía Thần Tài là cách để con người ta cầu mong một năm đủ đầy, sung túc về tiền tài. Đó là một nhu cầu và khát vọng của con người. Còn cách thực hành để đạt được điều đó thì có nhiều cách, không nhất thiết phải đi mua vàng, hái lộc trong ngày vía Thần Tài để được giàu sang, no đủ và may mắn...
Nhưng nhìn chung, đây là nhu cầu chính đáng và cũng là biểu hiện rất mới của xã hội hiện đại. Con người ta muốn gặt hái tiền tài, vàng bạc trong năm mới hoàn toàn có thể đạt được nhờ vào sự cần cù, chịu khó trong lao động sản xuất và nỗ lực tích lũy của cải", tiến sĩ Hằng thông tin thêm.
Thực vậy, rất nhiều người có nhiều tiền đã đổ xô đi mua vàng, bạc trong ngày vía Thần tài để cầu mong sự đủ đầy về tiền bạc trong một năm. Đây hoàn toàn là một nhu cầu chính đáng nhưng không phải là việc phải nhất nhất tuân theo.
Chỉ khi bản thân ta tâm niệm rằng việc gặt hái tiền tài phải bằng sự nỗ lực, cần cù trong lao động sản xuất và chịu khó tích lũy, thì tiền tài sẽ tự theo đó mà hình thành. Còn nếu, bản thân không cố gắng nỗ lực lao động thì việc lập bàn thờ để thờ 2 ông thần tài trong nhà hay mua vàng trong ngày vía Thần Tài thì cũng chỉ là "xôi hỏng bỏng không"!
