Thay đổi bộ mặt của ngành xuất bản
Cuộc cách mạng 4.0 với sự kết hợp giữa công nghệ hiện đại và thông tin số hóa, internet kết nối thông minh, công nghệ in 3D... đã thay đổi bộ mặt của ngành xuất bản. Sự phát triển đó mở ra cơ hội nhưng cũng tạo áp lực lớn đối với đội ngũ nhân sự trong việc thay đổi tư duy, cách làm việc trong hoạt động xuất bản, in và phát hành - nhất là khi xuất bản điện tử đang trở thành xu thế tất yếu.
Tuy nhiên, các nhà xuất bản vẫn còn tình trạng nhân sự chưa đáp ứng về chuyên môn, nghiệp vụ trong quá trình hội nhập, chuyển đổi số. Vẫn xảy ra trường hợp “chảy máu chất xám” khi nguồn nhân lực lành nghề tìm kiếm cơ hội có mức thu nhập cao hơn. Tình trạng sinh viên ngành xuất bản ra trường bắt nhịp chậm, phải “cầm tay chỉ việc” vẫn còn diễn ra.
Ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành - đánh giá, các nguyên nhân chủ quan dẫn đến hạn chế trên như việc thể chế hóa các nội dung, định hướng, chỉ đạo của Chỉ thị 42-CT/TW “Về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản” năm 2004 còn chậm, thiếu quan tâm bố trí nguồn nhân lực; nhận thức trách nhiệm của các cơ quan chưa đầy đủ...
Toàn ngành hiện có 4.590 lao động, trong đó phần lớn được đào tạo về các ngành khoa học xã hội và nhân văn, bao gồm cả những người được đào tạo chuyên về biên tập xuất bản; có hơn 2.100 người đã hoàn thành chương trình bồi dưỡng kiến thức biên tập và được cấp chứng chỉ hành nghề.
Từ năm 2004 đến năm 2024, Công ty Cổ phần Phát hành sách TP Hồ Chí Minh (Fahasa) ghi nhận mức doanh thu tăng trưởng gấp hơn 10 lần, trong khi số nhân sự chỉ tăng 6 lần. Doanh thu năm 2004 của Fahasa là 390 tỉ đồng với nhân sự là 352 người, đến năm 2023 doanh thu đạt hơn 3.900 tỉ đồng, năm 2024 dự kiến Fahasa đạt doanh thu 4.000 tỉ đồng, nhân sự là 2.100 người.
Thực tế tại nhiều nhà xuất bản cho thấy, khó khăn chủ yếu đối với các đơn vị tuyển dụng là phải đào tạo lại nhân sự mới để đáp ứng theo yêu cầu, quy trình của công việc.
Cơ hội và thách thức
Tại hội thảo khoa học “Hoàn thiện cơ chế chính sách, hỗ trợ hoạt động xuất bản và lấy ý kiến về sửa đổi, bổ sung Luật Xuất bản” diễn ra ngày 19.8, đại diện Công ty In Tiến Bộ khẳng định, với ngành in hiện nay, nhu cầu nhân sự là rất lớn song việc đào tạo và bổ sung nguồn nhân lực hằng năm của các cơ sở đào tạo trong nước còn hạn chế.
Theo đơn vị này, các cơ sở đào tạo hiện nay chủ yếu học lý thuyết, việc đào tạo thực hành sát với nhu cầu thực tế còn hạn chế do thiếu trang thiết bị máy móc hiện đại để sinh viên thực hành; thiếu đội ngũ giảng viên hướng dẫn thực hành có trình độ tay nghề, kinh nghiệm.
Chưa kể, việc chuyển đổi số, giải quyết các thủ tục hành chính điện tử cũng đang gặp khó khăn nhất định. Hệ thống dịch vụ công phục vụ ngành xuất bản còn chưa ổn định...
Trước cơ hội phát triển xuất bản, đáp ứng nhu cầu của bạn đọc, bài toán đặt ra là nhân sự làm việc trong lĩnh vực xuất bản, phát hành cũng cần được đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ. Đặc biệt của các đối tác trong khu vực và trên thế giới trong công cuộc hiện đại hóa ngành xuất bản.
Ngoài ra, chất lượng nguồn nhân lực chuyển đổi số hoạt động xuất bản cũng cần được nâng cao, cần xây dựng chiến lược tổng thể về đào tạo nhân lực số, ứng dụng AI; tạo điều kiện về kinh phí tham gia các chương trình đào tạo ở trong và ngoài nước, trong đó ưu tiên đào tạo trực tuyến về chuyển đổi số, thương mại điện tử...
