Huy động nguồn lực cho phát triển thiết chế văn hóa, thể thao
Theo thống kê, cả nước hiện có 197 bảo tàng; 56 cung, nhà thiếu nhi, trung tâm hoạt động thanh thiếu nhi cấp tỉnh; gần 600 công trình đủ tiêu chuẩn thi đấu thể thao cấp quốc gia và quốc tế; 371 sân vận động có khán đài; 222 nhà thi đấu có khán đài đủ tiêu chuẩn cấp quốc gia; 69 bể bơi có khán đài đủ tiêu chuẩn thi đấu cấp quốc gia.
Theo Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng, giai đoạn 2011-2014, kinh phí đầu tư cho văn hóa, thể thao là 2.800 tỉ đồng, giai đoạn 2016-2020 là 900 tỉ đồng, giai đoạn từ 2021-2023 là 670 tỉ đồng.
Trong những năm qua, các thiết chế văn hóa, thể thao mới góp phần kiến tạo nên những cảnh quan phát triển vừa hiện đại, vừa mang bản sắc của các địa phương, góp phần tạo nên diện mạo rất đặc trưng cho không gian kiến trúc đô thị và nông thôn mới.
Cùng với quá trình hội nhập và phát triển của đất nước, các thiết chế văn hóa cả nước đã trở thành không gian hoạt động của các ngành công nghiệp văn hóa, thể thao phù hợp với cơ chế thị trường, góp phần hun đúc, phát huy và lan tỏa sức mạnh mềm Việt Nam trên trường quốc tế.
Vẫn còn những hạn chế, bất cập
Ông Nguyễn Xuân Thắng - Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương - cho rằng, tình trạng vừa thừa, vừa thiếu các thiết chế văn hóa, thể thao diễn ra ở nhiều địa phương. Một số thiết chế hoạt động kém hiệu quả, không thu hút được sự tham gia của người dân; gặp khó khăn, lúng túng trong quá trình từng bước phải tự chủ tài chính và thiếu quỹ đất.
Về nguồn vốn, kinh phí đầu tư để phát triển các thiết chế văn hóa, thể thao còn rất hạn chế, được tiến hành theo lối “nhỏ giọt”, “ăn đong”. Đa số lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch chưa được hưởng ưu đãi về chính sách để thu hút nhà đầu tư.
Trong khi đó, quy định hiện hành chưa có cơ chế rõ ràng về hợp tác công tư để thu hút được thành phần xã hội tham gia đầu tư cho văn hóa. Trên thực tế, nhiều rạp hát, sân tập và nhà thi đấu thể thao được đầu tư khá hiện đại song do không hoạt động hiệu quả đã nhanh chóng xuống cấp và hầu như phải đóng cửa, gây lãng phí lớn.
Ông Trịnh Ngọc Chung - Quyền Trưởng Ban Quản lý Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam - cho biết, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam được xây dựng với mục tiêu trở thành trung tâm hoạt động văn hóa tầm cỡ quốc gia. Tuy nhiên, 10 năm qua, đơn vị này chưa thu hút được dự án đầu tư nào.
Tương tự, Khu Liên hợp Thể thao quốc gia cũng đối mặt với nhiều khó khăn trong quá trình khai thác sử dụng như thuế sử dụng đất cao, chưa có quy định rõ ràng cho việc khai thác tài sản sẵn có, thiếu quy định xã hội hóa các danh mục nhà thi đấu... Địa điểm này thường xuyên tổ chức các sự kiện chính trị quốc tế, cho dù được khai thác trong lúc nhàn rỗi nhưng lúc nào Nhà nước cần, phải trả lại mặt bằng nguyên trạng. Vì vậy, các đơn vị đầu tư khó cân nhắc đầu tư quy mô lớn.
Có một thực tế là, chủ trương của Đảng về phát triển các thiết chế văn hóa, thể thao đã rõ, trong đó có các nội dung như phát triển đồng bộ các loại hình thiết chế văn hóa, thể thao; đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa thể thao phù hợp với cơ chế thị trường. Tuy nhiên, khi đi vào tổ chức thực hiện thì nhiều địa phương, đơn vị vẫn không biết phải bắt đầu làm từ đâu và làm như thế nào. Một số chính sách, quy định của pháp luật vẫn nặng về hướng dẫn chung chung, chưa cụ thể hóa đầy đủ.
Để phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam trong tiến trình xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, cần có nhiều hơn những giải pháp để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về luật pháp, cơ chế, chính sách...
