6 quốc gia và 7 vùng lãnh thổ có không khí trong lành
Báo cáo của IQAir - công ty theo dõi chất lượng không khí trên toàn thế giới - cho thấy, ô nhiễm không khí trung bình hàng năm ở khoảng 90% quốc gia và vùng lãnh thổ được phân tích đã vượt quá hướng dẫn về chất lượng không khí của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vốn được thiết kế để giúp các chính phủ xây dựng các quy định nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
IQAir đã phân tích chất lượng không khí trung bình từ 131 quốc gia và vùng lãnh thổ và nhận thấy, chỉ có 6 quốc gia: Australia, Estonia, Phần Lan, Grenada, Iceland và New Zealand, cùng 7 vùng lãnh thổ ở Thái Bình Dương và Caribe - bao gồm đảo Guam và Puerto Rico - đáp ứng tiêu chuẩn không khí của WHO, với mức ô nhiễm không khí trung bình 5 microgam/mét khối trở xuống.
Bảy quốc gia - Chad, Iraq, Pakistan, Bahrain, Bangladesh, Burkina Faso, Kuwait và Ấn Độ - có chất lượng không khí kém xa so với hướng dẫn của WHO, với ô nhiễm không khí trung bình trên 50 microgam/mét khối.
Tỉ lệ bụi mịn
Nghiên cứu đã xem xét cụ thể bụi mịn PM2.5 - chất gây ô nhiễm nhỏ nhất nhưng cũng nguy hiểm nhất. Khi được hít vào, PM2.5 sẽ đi sâu vào mô phổi và có thể đi vào máu.
PM2.5 đến từ các nguồn như đốt nhiên liệu hóa thạch, bão bụi và cháy rừng, đồng thời có liên quan đến một số vấn đề sức khỏe bao gồm hen suyễn, bệnh tim và các bệnh về đường hô hấp khác.
WHO đã siết chặt các hướng dẫn về ô nhiễm không khí hàng năm vào tháng 9.2021, giảm lượng bụi mịn có thể chấp nhận được từ 10 xuống 5 microgam/mét khối.
Hàng triệu người chết mỗi năm do các vấn đề sức khỏe liên quan đến ô nhiễm không khí. Theo WHO, trong năm 2016, khoảng 4,2 triệu ca tử vong sớm có liên quan đến bụi mịn.
Chad là quốc gia có chất lượng không khí tồi tệ nhất thế giới vào năm 2022, cao gấp 18 lần so với ngưỡng an toàn 5 microgam, theo hướng dẫn của WHO. Tất cả 10 quốc gia này đều là các nước đang phát triển.
Báo cáo cũng tiếp tục nêu bật sự bất bình đẳng đáng lo ngại: Thiếu các trạm quan trắc ở các nước đang phát triển ở châu Phi, Nam Mỹ và Trung Đông, dẫn đến thiếu dữ liệu về chất lượng không khí ở những khu vực đó.
Mặc dù châu Phi có cải thiện về số lượng quốc gia được đưa vào báo cáo năm nay so với năm 2021, nhưng theo IQAir, chỉ 19 trong số 54 quốc gia châu Phi có đủ dữ liệu từ các trạm quan trắc.
Glory Dolphin Hammes - Giám đốc điều hành của IQAir Bắc Mỹ - cho biết, mỗi lần họ thêm một quốc gia mới từng thiếu dữ liệu về chất lượng không khí - như đã làm với Chad vào năm 2021 - những quốc gia đó chắc chắn sẽ đứng đầu danh sách ô nhiễm nhất.
“Nếu nhìn vào dữ liệu vệ tinh hoặc dữ liệu được mô hình hóa, thì châu Phi có lẽ là lục địa ô nhiễm nhất hành tinh, nhưng chúng tôi không có đủ dữ liệu. Điều đó có nghĩa là có rất nhiều dữ liệu cần thiết để chúng tôi thực sự xác định đâu là quốc gia và thành phố ô nhiễm nhất trên thế giới" - Hammes nói với CNN.
Nhưng một trong những rào cản lớn nhất hiện nay, theo Hammes, là “cách thức các chính phủ đang theo dõi chất lượng không khí”. Hầu hết chính phủ có xu hướng đầu tư vào những thiết bị không đo được chính xác bụi mịn trong không khí.
Tại Mỹ, báo cáo cho thấy, tình trạng ô nhiễm không khí được cải thiện đáng kể vào năm ngoái so với năm 2021 do mùa cháy rừng tương đối nhẹ.
Columbus bang Ohio là thành phố có chất lượng không khí tồi tệ nhất của Mỹ trong năm 2022. Mức độ ô nhiễm của thành phố này cao gấp 2,6 lần ngưỡng an toàn của WHO. California là nơi có 10 trong số 15 thành phố lớn ô nhiễm không khí tồi tệ nhất, bao gồm Los Angeles và Sacramento.
Nguyên nhân ô nhiễm
Trên khắp thế giới, các nguồn gây ô nhiễm không khí chính vào năm ngoái là cháy rừng và đốt nhiên liệu hóa thạch để vận chuyển và sản xuất năng lượng, tàn phá các cộng đồng dễ bị tổn thương và bị thiệt thòi nhất.
Trung Quốc, trong nhiều thập kỷ đã đứng đầu danh sách về không khí tồi tệ nhất, tiếp tục cho thấy chất lượng không khí được cải thiện vào năm 2022. Gần 64% trong số 524 thành phố được phân tích ở Trung Quốc đại lục đã giảm được mức PM2.5 hàng năm.
Tuy nhiên, IQAir lưu ý, việc sử dụng than ở Trung Quốc tiếp tục là mối quan tâm lớn về khí hậu và môi trường, và mặc dù đã có sự cải thiện nhưng không thành phố nào của Trung Quốc thực sự đáp ứng các hướng dẫn hàng năm của WHO.
Các vụ cháy rừng do biến đổi khí hậu gây ra cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc làm xấu đi chất lượng không khí, đặc biệt là ở Mỹ. Báo cáo lưu ý rằng các vụ cháy rừng trong những năm gần đây đã nhanh chóng xóa đi những cải thiện về chất lượng không khí mà Mỹ đã thực hiện trong thập kỷ qua.
