1. Cuộc bầu cử thứ 2 kể từ đảo chính năm 2014
Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha đã giải tán Quốc hội ngày 20.3, mở đường cho cuộc bầu cử lần thứ hai được tổ chức sau cuộc đảo chính quân sự gần đây nhất của Thái Lan năm 2014.
Cuộc bầu cử gần đây nhất diễn ra năm 2019. Năm nay, hơn 6.000 ứng viên sẽ tranh cử 500 ghế trong Hạ viện của Quốc hội Thái Lan. Có hơn 52 triệu cử tri đủ điều kiện trên khắp 77 tỉnh, thành của Thái Lan.
2. Những cá nhân tranh cử thủ tướng
Ông Prayut, 69 tuổi, hi vọng trở lại vị trí thủ tướng khi là ứng viên tranh cử của Đảng Ruam Thai Sang Chart hay Đảng Quốc gia Thái Lan Thống nhất (UTN).
Đầu năm nay, ông đã từ bỏ Đảng Palang Pracharath (PPRP) - đảng đề cử ông làm thủ tướng năm 2019.
Phó Thủ tướng Prawit Wongsuwan, 77 tuổi, cũng đang tranh chức thủ tướng với tư cách ứng viên của PPRP.
Tranh cử thủ tướng Thái Lan còn có ứng viên 36 tuổi của Đảng Pheu Thai, bà Paetongtarn Shinawatra - con gái cựu thủ tướng Thaksin Shinawatra. Đảng Pheu Thai còn có ông trùm phát triển bất động sản Srettha Thavisin, 60 tuổi, và chiến lược gia Chaikasem Nitisiri, 74 tuổi.
Lãnh đạo đảng Move Forward Pita Limjaroenrat, 42 tuổi, là ứng viên của đảng này cho chức thủ tướng.
Các ứng viên khác cạnh tranh vị trí thủ tướng Thái Lan bao gồm ông Anutin Charnvirakul, 56 tuổi của Bhumjaithai, và ông Jurin Laksanawisit, 67 tuổi của Đảng Dân chủ.
3. Pheu Thai và ông Prayut
Bầu cử Thái Lan dự kiến là cuộc đọ sức giữa Đảng UTN của Thủ tướng Prayut và Đảng Pheu Thai. Dù đã rời PPRP, nhưng ông Prayut vẫn nhận được sự ủng hộ của giới bảo thủ.
Các đảng liên kết với ông Thaksin giành được nhiều ghế nhất trong mọi cuộc bầu cử từ năm 2001, nhưng chính phủ của đảng này bị lật đổ trong các cuộc đảo chính quân sự năm 2006 và 2014.
Với việc bà Paetongtarn đang kiểm soát chiến dịch của Pheu Thai, các cuộc thăm dò dư luận đưa đảng này vượt lên để giành được nhiều ghế nghị sĩ nhất.
4. Hệ thống 2 lá phiếu mới
Có tổng cộng 500 ghế trong Hạ viện của Quốc hội, gồm 400 ghế khu vực bầu cử và 100 ghế trong danh sách đảng. Mỗi cử tri sẽ nhận được 2 phiếu - 1 phiếu để bầu cho ứng viên tranh cử ở khu vực địa phương và 1 phiếu để chọn chính đảng ở cấp quốc gia.
400 ghế bầu cử sẽ được trao cho các ứng viên giành được nhiều phiếu bầu nhất ở mỗi quận. Và 100 ghế trong danh sách đảng sẽ được phân bổ tương ứng cho các đảng chính trị dựa trên tỉ lệ phiếu bầu trên toàn quốc.
Một đảng hoặc nhóm các đảng cần giành được hoặc tập hợp được ít nhất 251 trong số 500 ghế ở Hạ viện để thành lập chính phủ.
Trước cuộc bầu cử, mỗi đảng có thể đề cử tối đa 3 ứng viên thủ tướng. Đảng phải giành được ít nhất 25 ghế nghị sĩ để có được những cái tên này trong lá phiếu quốc hội.
Quốc hội, bao gồm Hạ viện và Thượng viện do chính quyền quân sự bổ nhiệm gồm 250 thành viên, sau đó sẽ bỏ phiếu. Ứng viên thủ tướng có ít nhất 376 phiếu bầu sẽ đứng đầu chính phủ.
Giả sử được toàn bộ Thượng viện ủng hộ, một ứng viên sẽ chỉ cần 126 phiếu bầu từ các nghị sĩ để giành chức thủ tướng.
5. Những vấn đề trọng tâm
Trong bối cảnh lạm phát và nợ hộ gia đình cao đè nặng lên quá trình phục hồi kinh tế sau dịch COVID-19 của Thái Lan, nhưng vấn đề "cơm áo gạo tiền" nổi bật trong các cam kết tranh cử.
Hầu hết các đảng đều hứa hẹn chương trình phúc lợi, như tăng lương tối thiểu, trả lương hưu, hoãn nợ và đảm bảo giá cả nông sản. Pheu Thai cam kết sẽ trả 10.000 baht (293 USD) thông qua ví kĩ thuật số cho mỗi công dân từ 16 tuổi trở lên.
Việc viết lại Hiến pháp ban hành năm 2017 cũng là một trong những cam kết quan trọng trong cuộc bầu cử mà các đảng đối lập chống đảo chính như Move Forward và Đảng Thai Sang Thai, do chính trị gia kỳ cựu Sudarat Keyuraphan lãnh đạo, thúc đẩy.
6. Cuộc bầu cử đầu tiên kể từ cuộc biểu tình của giới trẻ
Mọi sự chú ý cũng hướng vào cách thế hệ trẻ Thái Lan bỏ phiếu bởi đây là cuộc bầu cử đầu tiên kể từ cuộc biểu tình do thanh niên lãnh đạo năm 2020 kêu gọi sửa đổi Hiến pháp và tình trạng quân chủ.
Tuy nhiên, chỉ có Đảng Move Forward vốn được lòng các cử tri trẻ tuổi thể hiện cam kết rõ ràng trong việc thúc đẩy những nội dung này.
Tỉ lệ phiếu bầu lớn nhất sẽ thuộc về những người dưới 42 tuổi. Nhóm này chiếm hơn 40% trong số 52 triệu cử tri, với Gen Z (18 đến 26 tuổi) chiếm khoảng 13% và Gen Y (27 đến 42 tuổi) chiếm khoảng 29%.
Nhóm Gen X (43 đến 58 tuổi) chiếm 1/3 số cử tri. Thế hệ Baby Boomer (55 đến 77 tuổi) và nhóm tuổi già nhất Silent Generation (78 đến 98 tuổi) gộp lại chiếm khoảng 26%.
Khảo sát gần đây của Đại học Rangsit với những người từ 18 đến 26 tuổi nhận thấy ứng viên của Move Forward, ông Pita, đứng đầu trong lựa chọn của cử tri trẻ cho vị trí thủ tướng, với 29,2% số người được hỏi ủng hộ. Bà Paetongtarn của Pheu Thai đứng thứ hai với 23% ủng hộ, và ông Prayut của UTN đạt 3,3%.
7. Giới hạn 2 nhiệm kỳ của ông Prayut
Hiến pháp hiện hành giới hạn nhiệm kỳ 8 năm với bất kỳ cá nhân nào là thủ tướng. Theo quy định này, ông Prayut chỉ có thể giữ chức thủ tướng trong 2 năm nữa. Ông lên nắm quyền từ năm 2014 sau khi lật đổ chính quyền Pheu Thai.
Năm ngoái, khi những người phản đối lập luận nhiệm kỳ của ông Prayut kết thúc vào năm 2022 và tìm cách phế truất ông, Tòa án Hiến pháp phán quyết nhiệm kỳ của ông bắt đầu năm 2017, khi hiến pháp hiện hành được ban hành.
Nếu trở lại làm thủ tướng sau cuộc bầu cử Thái Lan năm 2023, ông Prayut cho biết, lãnh đạo đảng UTN Pirapan Salirathavibhaga sẽ kế nhiệm trong 2 năm mà ông không thể giữ chức vụ thủ tướng.
