Mua nợ nhưng không dễ bán nợ

Chủ tịch Hội đồng thành viên của công ty VAMC, ông Nguyễn Quốc Hùng cho biết, tính từ đầu năm tới nay, công ty đã mua 22.921 tỉ đồng nợ xấu trên sổ sách của 18 tổ chức tín dụng, bao gồm 601 khách hàng và 901 khoản nợ với tổng giá gốc 23.795 tỉ đồng. Tính chung, kể từ khi đi vào hoạt động tới nay, công ty đã mua nợ xấu từ 42 tổ chức tín dụng, với tổng số 15.656 khách hàng tương đương với 25.350 khoản nợ, tổng dư nợ gốc là 264.755 tỉ đồng. Tổng giá trị trái phiếu đặc biệt đã phát hành để mua nợ xấu là 230.319 tỉ đồng”.
Và từ nay đến hết tháng 12.2016, VAMC sẽ mua thêm 8.000-9.000 tỉ đồng nợ xấu từ 8 tổ chức tín dụng, nâng tổng số nợ mua cả năm nay lên hơn 30.000 tỉ đồng, ông Hùng cho biết thêm.
Về thu hồi nợ, năm 2016 VAMC đã phối hợp với các tổ chức tín dụng thu hồi nợ và bán tài sản đảm bảo của các khoản nợ trị giá hơn 20.697 tỉ đồng. Trong đó, bán được 469 tỉ đồng nợ xấu và 5.496 tỉ đồng thu hồi từ việc bán tài sản bảo đảm của các khoản nợ, đã ủy quyền cho các tổ chức tín dụng thu hồi nợ được 14.732 tỉ đồng. Tính chung sau hơn ba năm từ khi hoạt động đến nay, công ty đã thu hồi được 42.856 tỉ đồng trị giá nợ xấu trên sổ sách. Trong đó, bán nợ thu về 3.692 tỉ đồng “tiền thật”, bán tài sản bảo đảm thu về 11.359 tỉ đồng và ủy quyền cho tổ chức tín dụng thu hồi được 27.805 tỉ đồng. Riêng việc mua, bán nợ theo giá thị trường như chủ trương đặt ra cuối năm 2015 với VAMC và được thị trường theo dõi, song vì những lý do khách quan và chủ quan, đến nay công ty chưa thực hiện được.
Chính vì vậy, theo quan điểm của nhiều chuyên gia kinh tế, thách thức lớn nhất của ngành ngân hàng trong năm 2017 đó là xử lý nợ xấu. Nếu NHNN trong hai năm 2017 và 2018 không xử lý được nợ xấu thì lãi suất cho vay của nền kinh tế sẽ vẫn ở mức cao. Mặc dù trong năm 2016 lãi suất đã giảm từ 0,5% đến 1% tuỳ lĩnh vực nhưng so với mặt bằng giá vốn của mình trong khu vực thì vẫn rất cao. Và nếu lãi suất cho vay cứ duy trì ở mức cao như thế sẽ khiến sức cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước bị mất đi.
Cho nên, nếu 2017 và 2018 không xử lý cơ bản nợ xấu, đặc biệt là nợ xấu nằm trong VAMC thì chúng ta sẽ gặp khó khăn. Bởi sang năm 2017 tới, nếu đúng như dự báo dòng vốn đầu tư nước ngoài bị giảm mạnh đặc biệt là từ Mỹ sẽ ảnh hưởng đến dòng vốn FDI, khi dòng vốn này hạ thấp xuống thì tất cả những kênh khác sẽ được nâng lên để bù đắp vốn. Đến lúc đó sẽ không còn tính cạnh tranh của giá vốn nữa. Mà khi như thế bản thân lợi nhuận ngân hàng cũng sẽ giảm.
Trong báo cáo tổng quan thị trường tài chính được công bố ngày 26.12, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cũng đưa ra nhận định nợ xấu của các tổ chức tín dụng chưa được giải quyết triệt để và tập trung ở một số tổ chức tín dụng yếu kém khiến mặt bằng lãi suất cho vay chưa giảm như kỳ vọng dù được hỗ trợ tích cực từ các yếu tố kinh tế vĩ mô. Theo đó, tỉ lệ nợ xấu theo báo cáo dưới 3% và số nợ xấu được xử lý từ năm 2013 đến nay hơn 500.000 tỉ đồng, trong đó số nợ bán cho Công ty Quản lý tài sản các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) chiếm 41,6%, còn lại là các NH thương mại tự xử lý.
Dù vậy, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cho rằng tỉ lệ nợ xấu cao hơn so với mức báo cáo, quá trình xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng chưa triệt để, chủ yếu áp dụng nhiều biện pháp kỹ thuật. Trong số nợ xấu bán cho VAMC, chỉ mới xử lý được khoảng 38.000 tỉ đồng tương đương 15% gồm bán tài sản bảo đảm, bán nợ, ủy thác tổ chức tín dụng thu hồi nợ...
Nợ xấu còn cao là một trong những yếu tố khiến lãi suất chưa giảm như kỳ vọng. Dù thanh khoản trên thị trường liên NH khá dồi dào, lãi suất có tín hiệu giảm nhưng chưa được như mong muốn của cộng đồng doanh nghiệp.