Sáng 22.5, Quốc hội thảo luận ở tổ về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2017; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2018, trong đó kết hợp thảo luận Báo cáo về kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2017 và báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước năm 2016.
Nhiều hình thức lãng phí
Phát biểu tại tổ, ĐB Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) nhấn mạnh: “Bên cạnh phòng, chống tham nhũng, chúng ta cần nhận diện rõ “kẻ thù” không kém phần nguy hiểm là lãng phí. Hậu quả của nó thậm chí còn nặng nề hơn tham nhũng.
Có rất nhiều hình thức lãng phí, trong đó có loại “vô hình” như lãng phí thời gian, cơ hội, sức lực, xuất phát từ sự thờ ơ, thiếu trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức”. Vì những hậu quả của lãng phí nhiều khi không thể đo đếm nên ĐB đề nghị phải có chế tài thích hợp để việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đi vào thực chất.
ĐB Nguyễn Anh Trí dẫn chứng: “Chẳng hạn vì quản lý tinh thần trách nhiệm chưa tốt nên chậm tiến độ dự án, để chậm 1 năm thôi, giá đất tăng vọt, khiến không còn khả năng đền bù, giải tỏa trong giá tiền theo dự toán. Dự án càng lớn, lãng phí càng nhiều và hậu quả càng nặng, do đó, cần chống lãng phí mạnh mẽ hơn”.
Theo đó, toàn Đảng, toàn dân phải cùng đồng lòng, quyết tâm thực hiện chống tham nhũng, lãng phí. Trong đó, phải đặc biệt chú ý đến việc nhận diện lãng phí vì lãng phí cực kỳ khó nhận diện. Cùng với đó, cần đánh giá lãng phí, có biện pháp phòng chống lãng phí, và đề ra cách khắc phục hậu quả của lãng phí.
ĐB Vũ Thị Lưu Mai cũng nêu 4 lĩnh vực xảy ra lãng phí nghiêm trọng, gồm: Quản lý đất đai, sử dụng tài sản nhà nước, lĩnh vực đầu tư công; và tổ chức lễ hội, khởi công, động thổ.
“Có những điều chúng ta tưởng như không lãng phí nhưng lại rất lãng phí, đó là vấn đề liên quan đến tổ chức lễ hội, khởi công, động thổ. Hầu như tháng nào cũng có, hoặc có những thời điểm, cùng lúc chúng ta truyền hình trực tiếp hàng loạt những lễ hội.
Theo ước tính của Bộ Tài chính, số chúng ta chi cho tổ chức các lễ hội từ nguồn ngân sách nhà nước không hề nhỏ. Nghị quyết của Quốc hội cũng hạn chế tối đa các hoạt động khởi công, lễ hội. Có thể có nhiều lễ hội mang ý nghĩa, giá trị động viên lớn, cần thiết phải tổ chức. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần cân nhắc tính hợp lý trong bối cảnh nguồn lực của chúng ta rất hạn chế” - bà Mai nói.
Ngoài ra, liên quan đến thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, báo cáo của Bộ Tài chính đã nêu ra và chỉ rõ những địa chỉ, thanh tra cũng đưa rõ những số liệu cụ thể liên quan đến những vi phạm. Và theo quy định của Luật Thực hành tiết kiệm chống lãng phí thì khi có vi phạm như vậy bắt buộc phải xử lý.
Cần chế tài chặn nguy cơ tham nhũng thông qua lãng phí
Trao đổi với Báo Lao Động, ĐB Nguyễn Minh Đức (Uỷ ban Quốc phòng An ninh, Đoàn TPHCM) nhận định các địa phương còn nhiều hoạt động nặng hình thức như câu chuyện tỉnh nào cũng đầu tư cổng chào trong khi mỗi cổng chào chi phí không ít, “toàn tiền tỉ, thậm chí vài chục tỉ”, rồi tới các lễ hội của các địa phương, “họ chuẩn bị các sân khấu, có những sân khấu tới vài chục tỉ, sau khi làm xong cả con đường nào là hoa, nào là cổng chào rồi các phụ kiện đi kèm phục vụ cho buổi lễ hôm đó rồi sau đó bỏ không, không sử dụng, không tính tới tính lưỡng dụng của nó dẫn tới sự lãng phí rất lớn”.
Ông Đức cũng nêu ra hiện trạng các huyện xã, đua nhau làm làng văn hoá, khu phố văn hoá, huyện văn hoá rất hình thức, xây dựng cổng nọ cổng kia trong khi tất cả là tiền lãng phí của dân. Theo ông Đức, hiện không có đánh giá về thực trạng lãng phí dưới các hình thức khác nhau..
Để chống lãng phí, đại biểu này cho rằng cần kết hợp giữa 2 hình thức tuyên truyền theo chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước là cần tiết kiệm chống lãng phí dưới mọi hình thức, phân tích một cách thấu đáo với những đồng tiền đó chi vào việc gì hiệu quả hơn như bữa cơm của hộ nghèo, cận nghèo và xây dựng chế tài xử lý.
Theo đại biểu này, việc chống lãng phí chưa có chế tài mạnh mẽ, rõ ràng đồng bộ chi tiết theo từng lĩnh vực một nên khi Đảng và Nhà nước đánh mạnh tham nhũng thì lại phình ra chuyện thông qua lãng phí đó để tham nhũng. Đó là một nguy cơ hiện hữu vì tham nhũng có sự trợ giúp của sự lãng phí, thông qua lãng phí cũng tham nhũng được.
Đại biểu này kiến nghị cần đưa vấn đề chống lãng phí vào luật đầu tư tài chính công, tài sản công phải đưa vào những chế tài quản lý như vậy, như trước đây nhiều địa phương 5 năm kỷ niệm 1 lần, chúng ta đã thắt chặt chi tiêu ít nhất 10 năm mới tổ chức hoành tráng, đã hạn chế được nhưng thậm chí họ tổ chức ngầm và nói đó là tiền do họ có hoặc DN tài trợ quỹ của họ. Ngoài ra, cần thay đổi cả tư duy bởi nhiều người cho rằng phú quý sinh lễ nghĩa và kết hợp cả chế tài và tuyên truyền để thay đổi nhận thức để có sự đồng thuận cao thì mới đạt được mục đích.
