Trọng tài trở thành vấn đề nổi cộm từ khi V.League, hạng Nhất quay trở lại sau dịch. Vòng đấu nào cũng có đội bóng, cầu thủ, huấn luyện viên bức xúc, chỉ trích phê phán công tác trọng tài.
Sai sót của các trọng tài
Trận hòa 2-2 với TPHCM ở vòng 7, huấn luyện viên Lê Huỳnh Đức phản ứng mạnh việc trọng tài Nguyễn Văn Chôm có những quyết định bất lợi cho đội bóng sông Hàn, nhất là sau tình huống thổi việt vị sai. Ông Đức cùng các trợ lý thậm chí tranh cãi quyết liệt ngoài đường biên, buộc trọng tài thứ 4 Ngô Duy Lân phải đề nghị dừng, yêu cầu trọng tài chính “nói chuyện phải trái” để vãn hồi. Trước đó, một hình ảnh rất phản cảm khi Nguyễn Văn Chôm xác định sai, cho TPHCM hưởng quả phạt góc và 4-5 cầu thủ Đà Nẵng lao vào phản ứng, dí sát tận mặt với thái độ rất hùng hổ để gây áp lực.
Hình ảnh trọng tài im lặng, không dám có thái độ cứng rắn hay các động tác nghề, dùng thẻ phạt cảnh cáo với thái độ, phản ứng thái quá và chịu sự lép vế trên sân cỏ diễn ra liên tục ở vài vòng đấu gần đây. Đây là điều khiến khán giả và giới trọng tài thấy rất phản cảm. Ví dụ vòng 6, các thành viên ban huấn luyện Bình Dương gọi trọng tài lại phản ứng, lớn tiếng quát vào mặt và có nhiều động tác phản cảm, thế nhưng trọng tài Nguyễn Minh Thuận gần như chỉ biết nhẫn nại giải thích rồi yêu cầu thi đấu tiếp. Nguyên nhân có lẽ bởi trọng tài sai, khi Bình Dương thay 3 người cùng lúc nhưng mới 2 cầu thủ vào sân thì nổi còi cho bóng vào cuộc, do liên lạc với trọng tài thứ 4 không tốt.
Trước đó nữa, Chủ tịch đội Quảng Nam - Nguyễn Húp thậm chí xông vào phòng trọng tài để đe dọa, đe nẹt các ông Vua sân cỏ khiến giám sát trọng tài phải “cầu cứu”. Hay trên sân Thiên Trường, cầu thủ đội Nam Định không tiếc lời chỉ trích trọng tài, sau trận thua Hải Phòng 0-2. Rồi trước đó, bởi cách điều hành non tay và có sai sót, rất khó tin với hình ảnh sau trận đấu với Viettel khi cả tổ trọng tài chỉ biết ngồi im giữa sân chịu sự phản ứng của quan chức, cầu thủ thành Nam.
Cựu trọng tài Dương Văn Hiền, người đang giữ chức Trưởng ban Trọng tài VFF từng cảm thán rằng: “Trọng tài trước trận là Vua. Đến khi ngã ngựa gọi Vua là thằng”. Tiếng là Vua sân cỏ, làm chủ các trận đấu nhưng không phải đội bóng, cầu thủ nào cũng dành sự tôn trọng tối thiểu, hành xử đúng mực dành cho các trọng tài. Lý do thì nhiều nhưng cơ bản do nhiều trọng tài non về trình độ lẫn bản lĩnh, sai và có những quyết định ảnh hưởng đến cục diện trận đấu nên hình thành tâm lý lo sợ. Do không có cơ chế bảo vệ, nhiều người bị “ăn đòn” nên các ông Vua áo đen bị lấn sát, đánh mất đi cái uy trên sân cỏ.
Trọng tài vì đâu yếu thế?
Việc các trọng tài đánh mất vị thế của ông Vua sân cỏ đầu tiên xuất phát từ những sai sót của chính họ, trong đó có những lỗi lớn, trực tiếp ảnh hưởng đến kết quả thắng thua. Như trận Nam Định - Hải Phòng (0-2), trọng tài chính Vũ Phúc Hoan đã sai trong cả 2 bàn thắng của đội khách, trong khi bỏ qua 1 lỗi mà Hải Phòng phải bị đuổi người. Hay trận Quảng Nam - Bình Dương (1-2), ông Nguyễn Đình Thái cắt còi vô lý, tước đi 1 bàn thắng hợp lệ của đội khách. Và sau vòng 7, huấn luyện viên Nguyễn Minh Đức của Hồng Lĩnh Hà Tĩnh nói thẳng trình độ chung của một số trọng tài tại Việt Nam yếu kém, thiếu tập trung vào trận đấu, không am hiểu về bóng đá và bản thân không trau chuốt về mặt nghề nghiệp, dẫn đến những sai sót lớn về chuyên môn. Thậm chí, ông Đức còn cho rằng nếu mình cầm còi, cầm cờ sẽ làm tốt hơn một số trọng tài.
Ông Đoàn Minh Xương, cựu huấn luyện viên đội Đồng Tháp và Bình Dương chia sẻ: “Thể thức thi đấu mới làm cho V.League 2020 hấp dẫn, căng thẳng hơn hẳn mọi năm. Các đội bóng đều cần tích điểm cho mỗi trận đấu, bởi điểm số được cộng dồn vào giai đoạn 2. Vì thế, sức ép từ các đội bóng, cầu thủ dành cho các trọng tài sẽ rất lớn, tranh cãi là chuyện không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, có một số trận đấu, việc phản ứng quá mức rất phản cảm với trọng tài. Nó làm xấu đi hình ảnh của V.League 2020”.
Thực tế thì từ vài năm nay, đơn vị tổ chức các giải chuyên nghiệp là VPF đã “cầu cứu” trước thực trạng trọng tài Việt Nam thiếu và yếu. V.League 2020, Ban trọng tài VFF đã không thể sử dụng 6 trọng tài có kinh nghiệm, trong đó có 3 người từng là FIFA gồm: Nguyễn Hiền Triết, Nguyễn Trọng Thư và Trương Hồng Vũ, trong khi 4 trợ lý khác cũng “ngồi chơi, xơi nước” vì trượt thể lực. V.League năm nay chỉ còn 2 trọng tài FIFA (Ngô Duy Lân, Hoàng Ngọc Hà), Ban trọng tài phải đôn lên hàng loạt trọng tài trẻ, mới. Bởi tay nghề không cứng, thiếu độ rắn mặt lẫn từng trải và bản lĩnh còn kém nên khi sai hoặc thấy đồng nghiệp sai, họ bị tâm lý sợ. Vì thế, “nếu gặp những huấn luyện viên, đội bóng dùng tiểu xảo để gây áp lực, họ sẽ càng thêm căng thẳng, mất kiểm soát dẫn đến sai sót trong những trận đấu” - ông Xương nhấn mạnh.
Đâu là giải pháp?
Theo ông Xương, việc các trọng tài bị “đè” là hệ quả từ việc điều hành thiếu sâu sát của những người làm công tác tổ chức cũng như chính VFF, trong việc chấn chỉnh hành vi các đội bóng, đưa ra các chế tài đủ sức răn đe. Ông dẫn chứng: “Chẳng hạn hành vi của đội Bình Dương lẫn Hà Nội ở trận đấu mới đây đều rất phản cảm. Cầu thủ, huấn luyện viên 2 đội đều lao vào sân, tranh cãi quyết liệt, thậm chí còn cãi nhau với cả nhân viên khiêng cáng nhưng cuối cùng, không có án phạt nào được đưa ra. Cuối cùng dư luận không biết ai đúng, ai sai trong chuyện này cả”.
Đối với trọng tài, ông Xương cũng cho rằng phải mạnh tay kỷ luật nặng với những ai mắc sai sót lớn, ảnh hưởng đến kết quả trận đấu. Nếu cảm thấy các trọng tài nội không đảm đương được nhiệm vụ, Ban trọng tài VFF nên mời các đồng nghiệp nước ngoài để điều khiển các trận đấu. Cựu huấn luyện viên đội Bình Dương nhấn mạnh làm tốt 2 điều này, các trận đấu V.League may ra mới diễn ra suôn sẻ. Còn nếu không, điều đó rất dễ châm ngòi cho mồi lửa cho sự quá khích trên khán đài và đến lúc đó càng dễ mất kiểm soát hơn.
Còn cựu cầu thủ Nguyễn Ngọc Thanh cho rằng, giải pháp lâu dài, để chấm dứt việc trọng tài bị lấn át, đe dọa là V.League phải áp dụng VAR (hệ thống trợ lý trọng tài video). “Việc cầu thủ, ban huấn luyện đội bóng phản ứng là chuyện bình thường. Bởi năm nay thể thức thi đấu đã thay đổi, khiến các đội bóng chịu nhiều áp lực, các trận đấu căng hơn. Nếu có VAR, trọng tài sẽ được hỗ trợ, các quyết định sẽ chính xác hơn, khiến cầu thủ 2 đội phải nghe theo chứ không có chuyện tranh cãi nữa”. Cũng ủng hộ chuyện dùng VAR là huấn luyện viên Minh Đức, khi phát biểu: “Bóng đá Việt Nam rất cần VAR một mặt giúp trọng tài đưa ra các quyết định công tâm hơn, trung thực hơn mặt khác làm cho cầu thủ hạn chế tiểu xảo trong trận đấu. Bởi anh chơi tiểu xảo, bạo lực cũng sẽ bị phát hiện”.
