Sự thay đổi về cơ cấu, thể thức
Lịch sử các kỳ EURO chứng kiến số đội tăng dần qua từng thời kỳ. 5 kỳ EURO đầu, từ 1960 đến 1976, có 4 đội tham dự và thi đấu theo thể thức loại trực tiếp. Từ năm 1980 đến 1992, số đội tăng lên 8 và bắt đầu có vòng bảng (khi đó, một trận thắng chỉ được tính 2 điểm). Từ năm 1996 đến 2012, vòng chung kết EURO có 16 đội tham dự, được chia thành 4 bảng, với mỗi trận thắng được tính 3 điểm.
Khi trình độ bóng đá ngày càng phát triển, EURO cũng vì thế mà hấp dẫn hơn, sự cạnh tranh quyết liệt hơn. Nhưng cũng vì thế, nhiều lúc, người ta thấy hàng loạt đội bóng phải xách vali về nước chỉ sau 2 lượt trận. Điều đó có nghĩa là, ở lượt trận cuối vòng bảng, khá nhiều trận đấu chỉ còn mang ý nghĩa thủ tục.
Kể từ EURO 2016, số đội dự vòng chung kết tăng lên 24, cơ cấu và thể thức cũng thay đổi theo. Sẽ không có gì đáng nói nếu UEFA có bước nhảy vọt để tăng số đội lên 32 như cơ cấu thông thường của World Cup, bởi như thế, vẫn sẽ chỉ 2 đội đầu bảng giành vé đi tiếp và vẫn có những trận thủ tục ở lượt cuối.
Nhưng với 24 đội được chia thành 6 bảng, 2 đội đứng đầu mỗi bảng giành vé đi tiếp vẫn là chưa đủ để tạo thành 8 cặp đấu cho vòng 1/8 (16 đội). Nghĩa là, vẫn còn thêm 4 suất nữa, và quy định “các đội xếp thứ 3 có kết quả tốt” được áp dụng.
Từ lâu, người ta thấy ở Copa America của Nam Mỹ - giải đấu đã 108 năm tuổi đời nhưng đến năm 1993 mới tổ chức theo thể thức 12 đội (10 đội trong khu vực và 2 khách mời) để có vòng tứ kết thay vì kết thúc vòng bảng là vào ngay bán kết chỉ còn 4 đội.
Điều đó mang lại điểm tích cực là với đội bóng nào đó, ngay cả khi thua 2 trận đầu, họ có thể vẫn chưa phải về nước. Họ sau đó vẫn có thể vượt qua “cửa tử” và thậm chí còn giành chức vô địch. Ví dụ điển hình cho việc này là đội tuyển Bồ Đào Nha ở EURO 2016. Khi đó, Cristiano Ronaldo và các đồng đội hòa cả 3 trận vòng bảng, xếp thứ 3 sau Hungary và Iceland.
Nếu theo thể thức cũ, họ sẽ phải rời giải, nhưng cuối cùng, họ lại là 1 trong 4 đội đi tiếp với suất dành cho đội thứ 3 có kết quả tốt, mà cũng chỉ nhờ ghi nhiều bàn thắng hơn các đội đứng thứ 3 ở các bảng khác. Và từ đó, Bồ Đào Nha thẳng tiến vào chung kết, trước khi thắng tuyển Pháp để lần đầu tiên vô địch châu Âu.
Ganh đua đến phút cuối
Cũng bởi có 4 suất dành cho 4 đội xếp thứ 3, khi EURO 2024 bắt đầu bước vào lượt trận thứ hai từ ngày hôm nay (19.6), sẽ chưa có đội nào bị loại cả, kể cả với đội thua 2 trận.
Tại bảng A, tuyển Đức và Thụy Sĩ đang cùng có 3 điểm, Hungary và Scotland chưa có điểm. Ở lượt trận thứ hai, nguy cơ thua trận thứ hai cho Hungary rất cao khi phải gặp chủ nhà Đức đang thăng hoa. Nếu Scotland có thắng Thụy Sĩ thì đến lượt cuối, Hungary vẫn còn cơ hội nếu thắng Scotland với tỉ số đủ để đảm bảo hiệu số phụ tốt hơn. Và sẽ còn phức tạp hơn nếu Thụy Sĩ thua Đức ở lượt cuối.
Tình cảnh tương tự ở bảng B, khi Albania và Croatia chưa có điểm nào sau các trận đấu với Italy và Tây Ban Nha. Ở lượt trận 2, họ sẽ trực tiếp gặp nhau, trong khi Tây Ban Nha và Croatia đụng độ để hoặc cùng chậm lại, hoặc 1 đội tụt lại, cuối cùng là lượt cuối sẽ có nhiều hơn tính cạnh tranh.
