Nước ngầm cung cấp nước uống cho con người và gia súc, tưới tiêu cho cây trồng khi ít mưa. Tuy nhiên, nghiên cứu mới trên tạp chí Geophysical Research Letters nhận thấy việc khai thác nước ngầm liên tục trong hơn 1 thập kỷ làm thay đổi trục quay của hành tinh, khiến Trái đất nghiêng về phía đông ở mức khoảng 4,3 cm mỗi năm.
Thay đổi này có thể quan sát được trên bề mặt Trái đất vì chúng góp phần làm tăng mực nước biển toàn cầu, các nhà nghiên cứu nêu trong báo cáo.
“Cực quay của Trái đất thực sự thay đổi rất nhiều. Nghiên cứu của chúng tôi nhận thấy trong những nguyên nhân liên quan đến khí hậu, việc phân phối lại nước ngầm có tác động lớn nhất đến dịch chuyển của cực quay" - tác giả chính của nghiên cứu, ông Ki Weon Seo - Giáo sư khoa giáo dục khoa học Trái đất tại Đại học Quốc gia Seoul ở Hàn Quốc - cho biết.
Trái đất quay trên trục bắc - nam với tốc độ khoảng 1.609 km/h. Surendra Adhikari - nhà khoa học nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA, người không tham gia vào nghiên cứu của Ki Weon Seo - cho biết, trục quay của Trái đất dịch chuyển có thể ảnh hưởng đến khí hậu trên phạm vi toàn cầu.
Bên dưới bề mặt Trái đất, tầng ngậm nước được ước tính có lượng nước nhiều hơn 1.000 lần so với tất cả các sông và hồ ở bề mặt hành tinh.
Từ năm 1993 đến 2010 - khoảng thời gian được xem xét trong nghiên cứu - nhân loại khai thác hơn 2.150 tỉ tấn nước ngầm từ bên trong Trái đất, chủ yếu ở phía tây của Bắc Mỹ và tây bắc Ấn Độ, theo ước tính công bố năm 2010. Để dễ hình dung hơn, nếu đổ lượng đó vào đại dương, mực nước biển toàn cầu sẽ tăng khoảng 6 milimét.
Năm 2016, nhóm các nhà nghiên cứu khác đã phát hiện ra việc trục quay của Trái đất dịch chuyển trong khoảng thời gian từ năm 2003 đến năm 2015 có thể liên quan đến những thay đổi về khối lượng của các sông băng và tảng băng, cũng như trữ lượng nước lỏng trên mặt đất.
Giáo sư Ki Weon Seo lưu ý, trên thực tế, bất kì thay đổi lớn nào trên Trái đất, bao gồm cả áp suất khí quyển, đều có thể ảnh hưởng đến trục quay của hành tinh.
Sự dịch chuyển trục của Trái đất được đo gián tiếp thông qua các quan sát bằng kính viễn vọng vô tuyến lấy chuẩn tinh - những vật thể bất động trong không gian - làm điểm tham chiếu cố định.
Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học lấy dữ liệu về khai thác nước ngầm năm 2010, dữ liệu quan sát về lượng băng trên bề mặt bị mất, mực nước biển dâng và đưa vào mô hình máy tính để tính toán.
Từ đó, các nhà nghiên cứu đánh giá sự thay đổi của mực nước biển “bằng cách dùng sự thay đổi khối lượng nước ngầm từ mô hình" để xác định chính xác mức độ dịch chuyển của trục là do việc bơm nước ngầm gây ra, Giáo sư Seo nói.
Theo các mô hình, việc phân phối lại nước ngầm đã làm trục quay của Trái đất nghiêng về phía đông hơn 78,7 cm chỉ trong vòng chưa đầy 2 thập kỷ.
Động lực đáng chú ý nhất với sự dịch chuyển trục quay của Trái đất trong dài hạn là dòng chảy của lớp phủ - chuyển động của đá nóng chảy trong lớp giữa vỏ Trái đất và lõi ngoài của hành tinh. Và theo mô hình mới, khai thác nước ngầm là yếu tố quan trọng thứ hai.
Giáo sư Seo cho biết thêm, các mô hình có thể sử dụng để quan sát sự dịch chuyển của Trái đất trong quá khứ. “Dữ liệu đã có từ cuối thế kỷ 19. Với thông tin đó, các nhà khoa học có thể quay ngược thời gian và theo dõi những thay đổi trong các hệ hành tinh khi khí hậu nóng lên trong 100 năm qua" - ông nói.
CNN chỉ ra, ở những nơi bị ảnh hưởng nặng nề bởi hạn hán, bơm nước ngầm có thể là giải pháp, nhưng trữ lượng nước dưới lòng đất là hữu hạn, một khi cạn kiệt sẽ chậm được bổ sung trở lại.
