Một bài báo gần đây đăng trên tạp chí Nature Geoscience mô tả sự thay đổi trong chuyển động của lõi Trái đất, và với thông tin đó, một số tờ báo giật tít rằng lõi Trái đất đã ngừng quay. Nhưng cách giải thích này thực sự gây hiểu nhầm. Lõi Trái đất không dừng lại theo đúng nghĩa đen; tuy nhiên nó đang thay đổi.
Trái đất không phải là một quả bóng đặc, nó bao gồm một số lớp. Lõi trong cùng của Trái đất là một quả cầu rắn có cùng kích thước với sao Hỏa. Xung quanh đó là lõi ngoài - đá lỏng. Lớp tiếp theo là lớp phủ, có độ đặc giống như kẹo dẻo. Cuối cùng là lớp vỏ - lớp ngoài cùng nơi chúng ta sinh sống.
Nếu Trái đất là một quả cầu đặc, mọi lớp sẽ quay đồng bộ, quay một lần mỗi ngày. Tuy nhiên, do cấu trúc phân lớp, lõi Trái đất có thể quay với tốc độ hơi khác so với bề mặt và các lớp khác. Vào những năm 1990, các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu địa chất thu thập trong vài thập kỷ trước để chỉ ra rằng lõi Trái đất đang quay nhanh hơn một chút so với phần còn lại của Trái đất. Sự khác biệt là rất nhỏ - nhanh hơn khoảng 1 độ mỗi năm so với bề mặt Trái đất.
Nghiên cứu gần đây hơn phát hiện ra rằng vòng quay của lõi đang chậm lại. Nó không dừng lại mà đang quay với cùng tốc độ của Trái đất. Hơn nữa, có vẻ như lõi có thể đang quay chậm lại nên cuối cùng nó sẽ quay chậm hơn một chút so với Trái đất.
Điều này thú vị về mặt khoa học. Các nhà nghiên cứu đã chứng kiến sự thay đổi định kỳ này trong tốc độ quay của lõi Trái đất trước đây và vẫn tranh luận về tốc độ xảy ra sự thay đổi: Một số cho rằng chu kỳ 70 năm, trong khi những người khác nói chu kỳ nhanh hơn nhiều.
Đối với các nhà địa chất, đây là điều hấp dẫn. Bán kính Trái đất chỉ khoảng 6.434km và giếng sâu nhất con người từng đào là hơn 12km. Lớp vỏ bên dưới các lục địa của Trái đất có thể sâu khoảng 64km, mặc dù lớp vỏ bên dưới các đại dương có thể mỏng hơn nhiều.
Việc tìm ra cấu trúc của Trái đất đòi hỏi các phương pháp gián tiếp, bao gồm nghiên cứu tốc độ sóng từ các trận động đất truyền qua Trái đất hoặc nghiên cứu kho dữ liệu phong phú về cách âm thanh từ các vụ nổ hạt nhân truyền qua Trái đất. Với một vài ngoại lệ, thử nghiệm hạt nhân đã dừng lại vào giữa những năm 1990.
Nghiên cứu mới nhất nói trên xác nhận các kết quả trước đó cho thấy quá trình quay của lõi bên trong Trái đất thay đổi theo thời gian. Điều mà các nhà địa chất quan tâm là sự tương tác giữa lực hấp dẫn và lực từ trong Trái đất làm tăng tốc độ và làm chậm quá trình quay của lõi.
Tuy nhiên, có một bài học quan trọng hơn nhiều được rút ra ở đây, đó là các nhà khoa học có thể thực hiện các phép đo cực kỳ chính xác về những gì đang diễn ra dưới bề mặt Trái đất. Đây là một vấn đề lớn - xét cho cùng, đó là hành tinh duy nhất mà chúng ta có. Những gì diễn ra dưới Trái đất có những hậu quả tiềm ẩn rất lớn đối với nhân loại.
Hãy xem siêu núi lửa đang ngủ yên bên dưới Công viên Quốc gia Yellowstone ở Mỹ. Cứ sau nửa triệu năm hoặc lâu hơn, Yellowstone biến thành một ngọn núi lửa phun tro bụi vào bầu khí quyển nhiều hơn hàng trăm hoặc hàng nghìn lần so với vụ phun trào năm 1980 của núi lửa St.Helens.
Mặc dù một số người lo lắng rằng có lẽ siêu núi lửa Yellowstone sắp xảy ra một vụ phun trào khác, song các nghiên cứu gần đây đã xoa dịu mối lo ngại này. Tuy nhiên, do mức độ thiệt hại mà một vụ phun trào như vậy, các nhà địa chất bắt buộc phải tiếp tục theo dõi những gì đang diễn ra.
Và còn nhiều điều nữa đang diễn ra dưới bề mặt Trái đất. Từ trường của Trái đất hướng dẫn các con tàu trên biển và đưa những người đi bộ lạc đường đến nơi an toàn. Chiếc la bàn quen thuộc được cho là sẽ luôn hoạt động, tuy nhiên, các nhà địa chất đã chỉ ra rằng từ trường của Trái đất không phải là hằng số. Cứ sau vài trăm nghìn năm, từ trường lại đảo chiều, từ hướng nam trở thành hướng bắc và ngược lại.
Vị trí của cực bắc từ tính thay đổi ngay cả trên thang thời gian của con người. Vào đầu những năm 1900, nó nằm ở phía bắc Canada, tuy nhiên nó đã di chuyển ra Bắc Băng Dương và hiện đang tiến gần đến Siberia.
Bằng cách hiểu thêm về hoạt động bên trong của Trái đất, các nhà khoa học sẽ có thể giúp nhân loại chuẩn bị cho những thay đổi đáng kể trong từ trường của Trái đất. Nếu điều đó xảy ra, sẽ phải thay đổi tất cả các thiết bị dựa vào la bàn để điều hướng.
Nhân loại chỉ có một hành tinh và những gì xảy ra bên trong có thể ảnh hưởng đến tất cả mọi người. Điều bắt buộc là các nhà địa chất phải tiếp tục nghiên cứu những gì đang diễn ra bên trong địa cầu.
