Sắc lệnh của Hoàng gia Saudi Arabia cho biết, Thái tử Mohammed bin Nayef - một nhà lãnh đạo chống khủng bố được ngưỡng mộ tại Washington vì đứng đầu chiến dịch truy quét mạng lưới khủng bố Al-Qaeda năm 2003-2006, bị tước bỏ mọi chức vụ, kể cả chức Bộ trưởng Nội vụ, và được thay thế bằng Mohammed bin Salman, 31 tuổi.
Hãng thông tấn nhà nước Saudi Arabia đưa tin, theo sắc lệnh hoàng gia, tân Thái tử Mohammed bin Salman sẽ được thăng chức Phó Thủ tướng, trong khi tiếp tục nắm giữ vị trí Bộ trưởng Quốc phòng và các chức vụ khác. Quyết định của Quốc vương Salman nhận được sự ủng hộ của 31/34 thành viên Hội đồng tận trung (Allegiance Council) - bao gồm các thành viên cao cấp của hoàng gia.
Cải cách kinh tế
Các nhà phân tích nhận định, sự thay đổi quyền lực giúp cho tân Thái tử Mohammed bin Salman đẩy nhanh kế hoạch giảm bớt sự phụ thuộc của Saudi Arabia vào dầu mỏ. “Thay đổi này là một động lực lớn cho chương trình cải cách kinh tế Tầm nhìn 2030 và thay đổi toàn toàn diện mô hình phát triển Saudi Arabia mà Thái tử Mohammed bin Salman là kiến trúc sư trưởng” - Reuters dẫn lời ông John Sfakianakis, giám đốc Trung tâm nghiên cứu vùng Vịnh ở Riyadh. Trong khi đó, giáo sư Bernard Haykel, Trung tâm nghiên cứu Cận Đông, đại học Princeton (Mỹ) cho rằng, quyết định của Quốc vương rõ ràng nhằm tránh một cuộc đấu tranh quyền lực giữa con trai và cháu trai ông.
Mặc dù việc phong Thái tử cho Mohammed bin Salman được chờ đợi trong những nhân vật vòng trong của hoàng gia, song đây cũng là động thái khá bất ngờ, trong bối cảnh Saudi Arabia đang đối mặt căng thẳng leo thang với nước láng giềng Qatar, Iran và mắc kẹt trong cuộc chiến tranh không quân ở Yemen. Ngay cả khi là Phó Thái tử, Mohammed bin Salman là người chịu trách nhiệm đứng đầu cuộc chiến của Saudi Arabia ở Yemen, xây dựng chính sách năng lượng với những kế hoạch mũi nhọn nhằm hướng tới một nền kinh tế vươn xa khuôn khổ của công nghiệp dầu khí.
Việc chọn người kế thừa ngai vàng ở quốc gia xuất khẩu dầu mỏ hàng đầu thế giới được kiểm soát kỹ lưỡng càng đẩy nhanh quá trình đưa Thái tử cho Mohammed bin Salman lên đỉnh cao quyền lực. Thông báo về người kế nhiệm được đưa ra chỉ 2 năm rưỡi sau những thay đổi lớn ở Saudi Arabia, nước đã làm sững sờ đồng minh khi tiến hành cuộc chiến tranh không quân ở Yemen năm 2015, cắt giảm các khoản trợ cấp quá mức và đề xuất tư nhân hoá một phần công ty dầu khí nhà nước Aramco vào năm 2016. Theo giới phân tích, việc bổ nhiệm Thái tử Mohammed bin Salman sẽ đảm bảo rằng những phần chủ chốt của cuộc cải cách triệt để nhằm đa dạng hoá nền kinh tế Saudi Arabia sẽ được tiếp tục.
Quyền lực sau ngai vàng
Cho đến tận khi Quốc vương Salman bin Abdulaziz Al Saud lên ngôi vào năm 2015, rất ít ai bên ngoài vương quốc này biết đến Phó Thái tử Mohammed, con trai ông. Tuy nhiên, kể từ thời điểm đó đến nay, Mohammed liên tục xuất hiện trong các cuộc phỏng vấn của báo chí phương Tây như một cách giới thiệu hình ảnh. Đối với nhiều người Saudi, những bức ảnh của Mohammed xuất hiện dày đặc trên các bức tường, cửa sổ ô tô, các gian hàng trên khắp đất nước.
Mohammed là Bộ trưởng Quốc phòng, tổng chỉ huy quân đội của một trong những nước có ngân sách vũ khí lớn nhất thế giới, và cũng là người đứng đầu cuộc phiêu lưu quân sự chưa từng thấy của Saudi ở Yemen.
Ngoài ra, ông còn đứng đầu Hội đồng Kinh tế và Phát triển, gồm một nhóm các bộ trưởng nội các gặp nhau hàng tuần, giám sát mọi yếu tố chính sách liên quan đến các vấn đề kinh tế, xã hội, giáo dục, y tế và nhà ở. Tân Thái tử Mohammed là chủ tịch hội đồng quản trị tối cao của Aramco, là người đầu tiên của hoàng gia trực tiếp giám sát công ty dầu khí nhà nước, vốn lâu nay được coi là dành riêng cho các nhà kỹ trị bình dân. Nhưng có lẽ quan trọng nhất, Mohammed là người nắm giữ vị trí gác cửa quan trọng cho cha mình, Quốc vương Salman.
Bên ngoài Saudi Arabia, sự tiến bộ nhanh chóng và sự thay đổi đột ngột trong những chính sách lâu đời về các vấn đề khu vực, năng lượng và kinh tế đã khiến nhiều nước lo ngại.
Bên trong, tân Thái tử được giới trẻ Saudi ngưỡng mộ, coi việc ông kế thừa ngai vàng là một bằng chứng cho thấy, thế hệ của họ đang chiếm vị trí trung tâm trong việc điều hành quốc gia hùng mạnh này.
