Theo Báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới mới nhất của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), dự báo tăng trưởng GDP của Saudi Arabia trong năm 2023 đã suy giảm đáng kể, dự kiến chỉ đạt 1,9%, thấp hơn so với dự đoán trước đó vào tháng 5 là 3,1%. IMF cho rằng, điều này xảy ra do việc cắt giảm sản lượng dầu (tháng 4 và tháng 6) như một phần của thỏa thuận OPEC+.
Bất chấp những nỗ lực để đa dạng hóa nền kinh tế với Tầm nhìn 2030, Saudi Arabia vẫn phụ thuộc nhiều vào nguồn thu từ hydrocacbon, tuy vậy, tác động từ thị trường dầu mỏ vẫn lớn hơn tiềm năng tăng trưởng của các ngành phi hydrocacbon.
Mặc dù vương quốc này đã đạt được những bước tiến trong việc đa dạng hóa nền kinh tế, song tất cả các dự án mới, bao gồm cả các dự án Giga đầy tham vọng, vẫn bị ràng buộc với các quỹ dầu khí. Doanh thu đáng kể của tập đoàn dầu khí Saudi Aramco vẫn rất quan trọng để thúc đẩy hoạt động kinh tế. Mặc dù phân tích này có thể không thỏa đáng với các quan chức Saudi Arabia, nhưng việc IMF hạ dự báo tăng trưởng có thể dẫn đến những phản ứng tương tự trên thị trường tài chính.
Việc Bộ trưởng Năng lượng Saudi Arabia - Thái tử Abdulaziz bin Salman công bố gia hạn cắt giảm sản lượng dầu thêm ít nhất một tháng nữa, đang cho thấy những hậu quả tiêu cực. Lập trường chính thức của vương quốc này cho rằng Riyadh là thực thể duy nhất có khả năng kiểm soát và ổn định thị trường, đặc biệt là giá dầu.
Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích đã bày tỏ sự hoài nghi về động cơ đằng sau động thái của Saudi Arabia vì tình hình cung cầu sẽ thắt chặt hơn vào nửa cuối năm 2023. Một số người cho rằng, giá cả dao động là một phần động lực tự nhiên của thị trường nên sự can thiệp có thể không cần thiết.
Bằng chứng về tính hiệu quả mà Saudi Arabia cắt giảm sản lượng dầu đang gây ra nhiều tranh cãi. Khi việc cắt giảm lần đầu tiên được công bố, phản ứng trên thị trường chưa nhiều và giá cả vẫn ở mức yếu.
Sự phục hồi kinh tế chậm chạp ở Trung Quốc và tăng trưởng nhu cầu trên toàn thế giới cận biên đã giữ giá dầu dao động trong khoảng 75 - 85 USD/thùng.
Đợt tăng giá gần đây có thể từ các yếu tố không liên quan đến các hành động của Saudi Arabia, chẳng hạn như rút bớt hàng tồn kho và giảm nỗi lo về suy thoái kinh tế toàn cầu.
Tiến bộ của Saudi Arabia trong các dự án đa dạng hóa kinh tế cần có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cao hơn. Báo cáo của IMF đã đặt ra một số nghi vấn về điều này.
Việc khu vực Trung Đông - Bắc Phi (MENA) có dự báo tăng trưởng GDP thấp hơn và một số quốc gia đang đối mặt với khủng hoảng tài chính, Saudi Arabia có thể phải đánh giá lại các chiến lược kinh tế ngắn hạn của mình. Mặc dù tăng trưởng GDP phi dầu mỏ cao, nhưng nó không thể bù đắp hoàn toàn cho sự phụ thuộc hiện tại vào nguồn thu từ dầu mỏ. Dòng vốn FDI thấp trong quý I năm 2023 làm dấy lên lo ngại, đặc biệt khi so sánh với kỳ vọng đặt ra trong Tầm nhìn 2030.
IMF cho rằng, các nhà phân tích thị trường và phương tiện truyền thông cần giám sát chặt chẽ các hành động của Riyadh trong những tuần tới, vì một sự thay đổi đáng kể có thể ập tới bất cứ lúc nào.
Một động thái bất ngờ nhằm ngăn chặn giá dầu vượt mức 90 - 100 USD/thùng trong quý IV có thể đang được thực hiện.
Cùng với đó, rất có thể Thái tử Mohammed bin Salman và anh trai của mình đang chuẩn bị một kế hoạch mới ở Saudi Arabia sau khi mùa hạ kết thúc.
