Nguy cơ xung đột leo thang ở Syria

Quyết định chiến thuật gây hậu quả chiến lược

Vụ việc quân đội Mỹ hôm 18.6 bắn hạ máy bay chiến đấu Su-22 của Syria là sự cố hiếm gặp trong chiến tranh hiện đại, được xem là lần đầu tiên trong 18 năm qua, nhưng đây lại không phải là một sự cố
độc nhất.

Trong 3 tháng gần đây, Mỹ đã thực hiện một loạt hành động chứng tỏ sẵn sàng tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào lực lượng của Chính phủ Syria và những người ủng hộ, bao gồm cả Iran. Hồi tháng 4, ông Donald Trump ra lệnh tấn công bằng tên lửa hành trình vào một sân bay của Syria, mà Mỹ cáo buộc vụ tấn công hoá học được tiến hành từ sân bay này. Kể từ đó, Mỹ nhiều lần tấn công lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn, và tuần trước thậm chí còn bắn hạ một máy bay không người lái đe doạ lực lượng liên quân do Mỹ dẫn đầu.

Tuy nhiên, theo giới phân tích, những sự cố này mang tính chiến thuật chứ không phải là một phần trong chiến lược của Mỹ ở Syria. Cả chính quyền của cựu Tổng thống Barack Obama và đương kim Tổng thống Donald Trump đều chỉ tập trung vào việc đánh bại IS, nhưng với sự sụp đổ dần của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng này, các lực lượng do Mỹ và Syria hậu thuẫn dường như đang cạnh tranh giành lãnh thổ. “Mỹ không có một chiến lược toàn diện nào. Đây chỉ là kết quả của những quyết định mang tính chiến thuật của một người chỉ huy trên mặt đất, mà chỉ tập trung đặc biệt vào Syria. Hàng loạt quyết định thuần tuý mang tính chiến thuật này đang gây ra những hậu quả chiến lược nghiêm trọng” - Reuters dẫn lời ông Charles Lister (Viện Trung Đông) cho hay.

Giới bình luận nhận định, vấn đề lớn hơn là chính quyền của ông Donald Trump và đội ngũ cố vấn an ninh quốc gia Mỹ không đưa ra một chiến lược chính trị dài hạn cho tương lai của Syria. Giống như người tiền nhiệm Barack Obama, ông Donald Trump chỉ tập trung vào IS, để ngỏ vấn đề tương lai của Tổng thống Syria Bashar al-Assad và đồng minh. Một quan chức cao cấp Nhà Trắng cho hay: “Chiến lược đầu tiên và trước hết của Mỹ ở Syria là đánh bại IS, giảm nguy cơ leo thang xung đột, để có thể tiến tới một giải pháp chính trị. Chúng ta chưa gần đến đích, nhưng đó là chiến lược”.

Đối đầu Mỹ - Nga - Iran

Sự cố bắn hạ máy bay cũng khiến Nga, Iran và Mỹ tìm cách phân chia ranh giới ở Syria. Nga cảnh báo sẽ xem bất kỳ máy bay nào của liên quân do Mỹ đứng đầu bay trong khu vực hoạt động của Nga về phía tây sông Euphrates đều là các mục tiêu tiềm năng, và theo dõi các mục tiêu này bằng hệ thống tên lửa, máy bay quân sự.

Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố ngừng hợp tác với Mỹ nhằm tránh các sự cố trên không ở Syria. Nga cáo buộc Mỹ không tuân thủ thỏa thuận này khi không thông báo về quyết định bắn rơi máy bay của Syria. Về phần mình, Iran đã phóng tên lửa vào các mục tiêu IS ở miền đông Syria. Đây là lần đầu tiên các quốc gia này thực hiện những hành động như vậy trong cuộc chiến tranh đa diện của Syria.

Trong khi đó, Mỹ đáp trả “sẽ làm những gì có thể để bảo vệ lợi ích của mình”. Phát ngôn viên Nhà Trắng Sean Spicer cho hay: “Sự leo thang căng thẳng giữa các bên đang hoạt động ở khu vực này không có lợi cho bên nào. Chính quyền Syria cũng như các bên khác cần hiểu rằng, chúng tôi sẽ tiếp tục giữ quyền tự vệ của liên minh tham gia chống IS”.

Những động thái trên cho thấy cuộc xung đột ở Syria có nguy cơ chuyển sang một tình huống không thể duy trì được. Giờ đây, nhiệm vụ khả thi nhất mà Mỹ có thể thực hiện được là phải tìm cách làm dịu cuộc đối đầu leo thang với Tổng thống Syria Bashar al-Assad, cùng với hai đồng minh của Syria và Nga và Iran, đồng thời cùng hợp tác để quay trở lại trọng tâm của cuộc chiến ở Syria mà Mỹ muốn tham gia, đó là cuộc chiến chống IS.