Khi các đợt nắng nóng quét qua phần lớn Trái đất trong mùa hè năm ngoái, ở nhiều nơi, thời tiết ngột ngạt kéo dài nhiều ngày hoặc nhiều tuần, New York Times thông tin.
Theo nghiên cứu công bố ngày 29.3, biến đổi khí hậu đang làm Trái đất nóng lên, các đợt nắng nóng ngày càng di chuyển chậm hơn và kéo dài hơn.
Nghiên cứu chỉ ra, trong mỗi thập kỷ từ năm 1979 đến 2020, tốc độ di chuyển của sóng nhiệt, do sự lưu thông không khí thúc đẩy, đã chậm lại khoảng 8 km mỗi ngày. Các đợt nắng nóng hiện cũng kéo dài trung bình thêm khoảng 4 ngày.
"Điều này thực sự có tác động mạnh mẽ tới sức khỏe cộng đồng" - Wei Zhang, nhà khoa học khí hậu tại Đại học bang Utah, Mỹ, 1 trong những tác giả nghiên cứu, chia sẻ.
Sóng nhiệt kéo dài ở một nơi càng lâu thì con người càng đối mặt với nhiệt độ nguy hiểm ở ngưỡng đe dọa tính mạng. Trong sóng nhiệt cực đoan, khi người lao động buộc phải giảm số giờ làm việc, năng suất kinh tế cũng giảm theo.
Sóng nhiệt cũng gây khô đất và thảm thực vật, gây hại cho cây trồng và làm tăng nguy cơ cháy rừng.
Tiến sĩ Zhang chỉ ra, những thay đổi về tính chất của sóng nhiệt ngày càng dễ nhận thấy hơn kể từ cuối những năm 1990. Những thay đổi này phần lớn là bởi biến đổi khí hậu do con người gây ra nhưng cũng có một phần là biến đổi khí hậu của tự nhiên.
Nghiên cứu này cũng là một trong những nghiên cứu đầu tiên theo dõi cách sóng nhiệt di chuyển cả trong không gian và thời gian.
Tiến sĩ Zhang và cộng sự đã phân tích nhiệt độ trên khắp thế giới từ năm 1979 đến năm 2020. Nhóm nghiên cứu xác định các đợt sóng nhiệt là những khu vực liền kề có tổng diện tích từ 1 triệu km2 trở lên, có nhiệt độ tăng lên ít nhất là 95% so với nhiệt độ tối đa cục bộ trong lịch sử. Về cơ bản, đây là những khối không khí nóng bất thường khổng lồ. Các đợt sóng nhiệt cũng phải kéo dài ít nhất 3 ngày.
Sau đó, các nhà nghiên cứu đo xem những khối không khí khổng lồ này di chuyển bao xa theo thời gian để tính tốc độ của chúng.
Trong suốt những năm nghiên cứu, các đợt nắng nóng chậm lại khoảng 8 km mỗi ngày trong mỗi thập kỷ.
Độ dài của các đợt nắng nóng cũng tăng thêm: Từ năm 2016-2020, nắng nóng tồn tại trung bình 12 ngày, trong khi từ 1979 - 1983, các đợt nắng nóng kéo dài 8 ngày. Những đợt nắng nóng kéo dài hơn cũng đang di chuyển xa hơn, tăng khoảng cách di chuyển khoảng 226 km mỗi thập kỷ.
Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra các đợt nắng nóng đang thường xuyên hơn, trung bình 98 đợt mỗi năm trong khoảng thời gian từ 2016-2020, tăng từ mức 75 đợt mỗi năm trong khoảng thời gian từ 1979 -1983.
Về khu vực, các đợt nắng nóng kéo dài hơn ở Á - Âu và Bắc Mỹ trong khi đi xa hơn ở Nam Mỹ.
Để xem xét tác động của biến đổi khí hậu với các đợt nắng nóng, các nhà nghiên cứu dùng mô hình mô phỏng nhiệt độ trong các tình huống có và không có nóng lên do phát thải khí nhà kính của con người.
Nhóm nghiên cứu nhận thấy kịch bản có khí thải nhà kính phù hợp nhất với những gì thực sự xảy ra với hiện tượng sóng nhiệt, cho thấy biến đổi khí hậu là nguyên nhân chính của xu hướng này.
