Có những năm, dường như các cơn bão nối tiếp nhau bất tận, gây hậu quả nghiêm trọng về người và của.
Chẳng hạn, mùa đông bão tố nhất được ghi nhận ở Ireland cho đến nay là năm 2013-2014. Trong khi đó, cơn bão Ophelia năm 2017 đã để lại thiệt hại trị giá 70 triệu euro.
Vậy tại sao có năm lại có vô số cơn bão? Nếu nhìn về quá khứ, đã có thời điểm nào bão có cường độ và tần suất tương tự hoặc lớn hơn chưa? Và tại sao lại có những thay đổi xảy ra?
Cách để biết về những thay đổi gần đây của bão là xem xét các phép đo thời tiết được thực hiện từ cuối thế kỷ 19. Những điều này cho chúng ta biết rằng, đã có một số thập kỷ, chẳng hạn như những năm 1910-1920 và 1980-1990, có nhiều cơn bão dữ dội hơn những năm khác.
Một trong những nguyên nhân gây ra bão lớn trong những thời kỳ này là kiểu hoàn lưu khí quyển được gọi là Dao động Bắc Đại Tây Dương (NAO). Hiện tượng khí hậu này xuất hiện do những thay đổi trong sự lưu thông không khí, từ đó tạo ra sự biến thiên nhiệt độ, khiến cho một số mùa đông ở vùng cực lạnh và khô, một số thì ấm và ẩm ướt.
Khi chênh lệch áp suất cao (được gọi là chỉ số NAO dương), luồng không khí hướng tây qua Đại Tây Dương mạnh lên và một loạt cơn bão hướng vào Bắc Âu. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây ra lượng bão lớn trong những năm 1910-1920 và 1980-1990, đồng thời là yếu tố tiếp tục ảnh hưởng đến sự biến đổi của bão hàng năm và hàng thập kỷ.
Ngược dòng thời gian xa hơn, có bằng chứng cho thấy, những cơn bão có cường độ mạnh hơn chúng ta từng thấy trong những năm gần đây. Khoảng thời gian từ năm 1400 đến 1850 sau Công nguyên được gọi là Kỷ băng hà nhỏ vì thời tiết ở châu Âu lạnh hơn, nhưng đây cũng là thời điểm có nhiều bão dữ dội hơn. Ví dụ, các cồn cát ở Bắc Ireland trở nên kém ổn định hơn do sự xáo trộn của gió lớn hơn.
Một trong những cơn bão dữ dội nhất vào cuối Kỷ băng hà nhỏ diễn ra vào năm 1839 và được biết đến với cái tên Đêm gió lớn. Cơn bão này đã gây ra sự tàn phá trên khắp Ireland, với các tòa nhà bị hư hại và phá hủy, có tới 300 người thiệt mạng và 42 tàu bị đắm.
Những đợt sóng khổng lồ do cơn bão tạo ra đã đẩy những tảng đá trên quần đảo Aran lên những đỉnh vách đá cao 30 mét, nơi chúng vẫn tồn tại cho đến ngày nay. Vì vậy, đây được coi là cơn bão tồi tệ nhất trong 300 năm qua.
Nguyên nhân gây ra lượng bão lớn trong Kỷ băng hà nhỏ tiếp tục được tranh luận, nhưng có một giả thuyết cho rằng, những cơn bão mạnh được tạo ra do sự lạnh đi mạnh mẽ của Bắc Đại Tây Dương.
Có một số bằng chứng ủng hộ sự lạnh đi ở Bắc Đại Tây Dương này. Hồ sơ từ Iceland cho thấy, băng biển quanh bờ tồn tại nhiều hơn vào thời điểm này. Đã có nhiều lần ngành đánh bắt cá tuyết trên quần đảo Faroe bị sụp đổ trong Kỷ băng hà nhỏ, đây là dấu hiệu cho thấy nhiệt độ lạnh hơn vì cá tuyết không thể tồn tại trong nước có nhiệt độ dưới 2 độ C.
Phân tích trầm tích đại dương tại các địa điểm trên khắp Bắc Đại Tây Dương cho thấy trầm tích lắng đọng trong Kỷ băng hà nhỏ bao gồm cát thô và sỏi rơi xuống do các tảng băng trôi tan chảy.
Vì các tảng băng trôi không còn có thể tiếp cận các địa điểm xa xôi về phía nam nên nhiệt độ đại dương trong quá khứ hẳn đã mát hơn.
Sự chênh lệch nhiệt độ lớn hơn giữa vùng Bắc Đại Tây Dương lạnh giá và các vĩ độ thấp hơn có thể đã tạo điều kiện cho các cơn bão dữ dội của Kỷ băng hà nhỏ hình thành.
Nếu xem xét 10.000 năm qua, rõ ràng Kỷ băng hà nhỏ không phải là một sự kiện bất thường. Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy một số bằng chứng cho thấy khí hậu tương tự như Kỷ băng hà nhỏ vào khoảng 1.500, 2.800, 4.200 và 8.200 năm trước, với điều kiện lạnh hơn và nhiều bão hơn ở châu Âu.
Giống như Kỷ băng hà nhỏ, những thời kỳ này dường như cũng có điều kiện lạnh hơn ở Bắc Đại Tây Dương, với phạm vi rộng hơn của các tảng băng trôi về phía nam.
Ngày nay, theo một nghiên cứu của các nhà khoa học ở Trung Quốc và Mỹ, nhiệt độ đại dương tăng cao đã khiến các cơn bão mạnh xuất hiện trung bình sớm hơn khoảng hai tuần so với 40 năm trước.
Nhóm tác giả từ Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh, Đại học Khoa học và Công nghệ phương Nam ở Thâm Quyến, Đại học Hải dương Trung Quốc ở Thanh Đảo và Đại học Hawaii ở Manoa đã phân tích dữ liệu vệ tinh từ năm 1981 đến năm 2017 và kết luận rằng, các cơn bão nhiệt đới dữ dội, với tốc độ gió tối đa lớn hơn 203 km/h, đã xảy ra sớm hơn ở cả bán cầu Bắc và Nam.
Trong mỗi thập kỷ kể từ những năm 1980, những cơn bão này đã dịch chuyển sớm hơn trung bình 3,7 ngày ở Bắc bán cầu và sớm hơn 3,2 ngày ở Nam bán cầu.
