Tại hội nghị cấp bộ trưởng lần thứ 13 của WTO (MC13), WTO hy vọng đạt được tiến bộ, đặc biệt là về đánh bắt cá, nông nghiệp và thương mại điện tử. Tuy nhiên, những đột phá lớn khó có thể xảy ra vì các quy tắc của tổ chức này đòi hỏi sự đồng thuận hoàn toàn của tất cả 164 quốc gia và vùng lãnh thổ thành viên - một đòi hỏi cao trong bối cảnh hiện nay.
AFP dẫn lời Giáo sư Kinh tế Marcelo Olarreaga tại Đại học Geneva, cho biết: “Tôi không hy vọng một thỏa thuận thực chất sẽ được công bố. Ấn tượng của tôi là các nhà đàm phán đang giải quyết các quan điểm chiến thuật - làm thế nào để khiến có vẻ như chính bên kia đang cản trở đàm phán”.
Ngay cả Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala cũng dự đoán hội nghị sẽ gặp nhiều thách thức do "những cơn gió ngược về kinh tế và chính trị" - từ xung đột ở Ukraina, các cuộc tấn công ở Biển Đỏ, lạm phát, giá lương thực tăng và những khó khăn kinh tế ở châu Âu và Trung Quốc. Bà đồng thời cho biết, "các quan điểm đàm phán vẫn còn khá khó khăn", đặc biệt là về nông nghiệp.
Trong cuộc họp cấp bộ trưởng gần đây nhất của WTO, được tổ chức ở Geneva (Thụy Sĩ) vào tháng 6.2022, các bộ trưởng thương mại đã đạt được một thỏa thuận lịch sử cấm các khoản trợ cấp, vốn bị những người bảo vệ môi trường coi là yếu tố góp phần lớn nhất vào việc làm suy giảm quần thể cá trên toàn cầu và đồng ý miễn trừ bằng sáng chế tạm thời đối với vaccine COVID-19. Các bộ trưởng cũng cam kết thiết lập lại hệ thống giải quyết tranh chấp mà Mỹ đã tạm dừng vào năm 2019 sau nhiều năm ngăn chặn việc bổ nhiệm các thẩm phán mới cho tòa phúc thẩm của WTO.
Ủy viên Thương mại châu Âu Valdis Dombrovskis cho biết trong tháng này rằng, việc lặp lại thành công của MC12 vào năm 2022 sẽ vô cùng thách thức. Các cuộc đàm phán về các mặt hàng có giá trị lớn - chẳng hạn như thủy sản, nông nghiệp và lệnh tạm dừng thương mại điện tử - sẽ vẫn để ngỏ cho đến cuối hội nghị. Các cuộc đàm phán về cải cách giải quyết tranh chấp cũng sẽ gặp nhiều thách thức.
Tuy nhiên, WTO đối mặt với áp lực phải đạt được tiến bộ trong cải cách ở Abu Dhabi trước khả năng ông Donald Trump tái đắc cử Tổng thống Mỹ. Trong 4 năm cầm quyền từ 2017 đến 2021, ông Donald Trump dọa sẽ rút Mỹ ra khỏi WTO và cản trở khả năng giải quyết tranh chấp của tổ chức này. Một nguồn tin ngoại giao ở Geneva nói với AFP, sẽ có cuộc bầu cử ở Mỹ vào tháng 11, vì vậy đây là cơ hội cuối cùng. Hoãn lại mọi việc cho đến sau MC13 không phải là một chiến lược hay.
Đầu tháng 2, Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai nhấn mạnh “cam kết cải cách WTO và tạo ra một hệ thống thương mại đa phương bền vững hơn” của Washington. Nhưng Giáo sư Olarreaga thuộc Đại học Geneva cho biết, các thành viên khác của WTO “không thể mong đợi những nhượng bộ lớn” từ chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden trong một năm bầu cử.
Theo một nhà ngoại giao châu Âu, căng thẳng địa chính trị, kỳ vọng cao từ các quốc gia đang phát triển sau cuộc khủng hoảng tài chính và đại dịch COVID-19, cũng như căng thẳng kinh tế do lạm phát càng làm tăng nguy cơ phân mảnh của nền kinh tế toàn cầu.
Mặc dù khó đạt đột phá tại WTO trong các vấn đề lớn như nông nghiệp nhưng vẫn có hy vọng về những tiến bộ nhỏ trên các mặt khác, đặc biệt là viện trợ cho các nước đang phát triển.
Hai quốc gia mới là Comoros và Đông Timor dự kiến sẽ được chấp nhận làm thành viên WTO vào ngày 26.2.
Hơn 120 quốc gia và vùng lãnh thổ, bao gồm cả Trung Quốc và Liên minh châu Âu, chứ không phải Mỹ, đã ra tuyên bố cấp bộ trưởng vào sáng sớm 26.2, đánh dấu việc hoàn tất thỏa thuận nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư quốc tế vào phát triển. Họ cũng đệ trình yêu cầu chính thức hội nhập thỏa thuận vào WTO.
