Người tiền nhiệm của ông Joe Biden trên cương vị Tổng thống Mỹ là ông Donald Trump (Đảng Cộng hoà) đã phủ quyết việc các thành viên khác của WTO nhất trí bầu bà Ngozi Okonjo-Iweala, người Nigeria, làm Tổng Giám đốc mới của WTO và bất hợp tác với WTO trong việc bầu nhân sự bổ sung và thay thế cho toà án trọng tài của WTO khiến cho toà án này không thể hoạt động bình thường được. Ông Trump chủ trương bảo hộ thương mại, dùng thoả thuận thương mại song phương thay thế các thoả thuận thương mại song phương, kích hoạt xung khắc thương mại với nhiều đối tác, cáo buộc WTO gây thiệt hại cho Mỹ.
Sau khi thay thế ông Donald Trump lãnh đạo nước Mỹ, ông Joe Biden đã thay đổi cơ bản quan điểm chính sách của Mỹ đối với WTO. Nhờ đấy mà bà Okonjo-Iweala được bầu làm người đứng đầu mới của WTO. Chính quyền mới ở Mỹ tuyên bố sẽ hợp tác xây dựng với WTO để hoàn tất việc bố trí nhân sự cho toà án trọng tài của WTO. Ông Joe Biden được tiếng là người thúc đẩy chủ nghĩa đa phương và tự do hoá mậu dịch trong thế giới toàn cầu hoá. Người này lại còn không giấu giếm chủ ý lật ngược nhiều quyết sách của ông Donald Trump.
Ông Joe Biden chủ ý dùng việc đưa "nước Mỹ trở lại với thế giới" để khôi phục uy tín, vai trò và ảnh hưởng của Mỹ trên thế giới, nhưng đồng thời cũng còn mưu tính không để cho nước nào độc tôn ảnh hưởng ở WTO.
Sự trở lại này của Mỹ trước hết có lợi cho WTO trên phương diện ổn định nhân sự trong tổ chức để tổ chức có thể hoạt động bình thường. Chỉ như thế thì WTO mới có thể thông qua các cuộc cải cách sâu rộng về thể chế, tổ chức, định hướng chiến lược và nguyên tắc hoạt động để dần thoát ra khỏi tình trạng khủng hoảng hiện tại về uy danh và hiệu quả thiết thực của hoạt động.
Tổ chức lớn này bây giờ có cơ hội tự thay đổi và nỗ lực đúng hướng để tìm lại vai trò và ảnh hưởng quyết định trên phương diện thúc đẩy tự do hoá thương mại, toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế, thương mại quốc tế của các nước thành viên.
Kinh tế và thương mại thế giới hiện bị ảnh hưởng tiêu cực nặng nề bởi dịch bệnh COVID-19 do virus SARS-CoV-2 gây ra, bởi những xung khắc và tranh chấp thương mại giữa các thành viên, bởi chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch cũng như bởi trào lưu dùng thoả thuận thương mại song phương thay thế thoả thuận thương mại đa phương.
WTO bị đẩy vào nguy cơ trở thành chỉ còn là cái bóng của chính mình. Ấy là còn chưa kể đến nhu cầu cấp thiết phải ổn định bền vững hệ thống thương mại thế giới đồng thời có được sự nhất trí chung giữa tất cả các thành viên về quy định, tiêu chí và chế tài đối với hoạt động thương mại, kinh doanh trực tuyến đang phát triển rất mạnh mẽ nhờ tiến trình chuyển đổi số trong nền kinh tế và xã hội ở các nước thành viên.
Vì thế, sứ mệnh của bà Tổng Giám đốc mới của WTO thật sự rất nặng nề. Sự trở lại của Mỹ nhắc nhở WTO phải ý thức đầy đủ hơn về việc nhanh chóng tự cải tổ để tổ chức không trở thành con tin của chính sách thương mại hay lợi ích chính trị của thành viên nào đấy. WTO hiện đã có được người đứng đầu mới và đang chờ người này cùng các thành viên mở ra vận hội mới cho tổ chức.
Tiến sĩ Ngozi Okonjo-Iweala đã đi vào lịch sử khi trở thành người phụ nữ đầu tiên, công dân Châu Phi đầu tiên giữ cương vị Tổng Giám đốc WTO trong nhiệm kỳ từ ngày 1.3.2021 đến ngày 31.8.2025.
Bà Okonjo-Iweala là một nhà kinh tế và là một chuyên gia phát triển quốc tế, có bằng kinh tế của Đại học Harvard và bằng Tiến sĩ Kinh tế khu vực và Phát triển của Viện Công nghệ Massachusetts. Bà từng làm việc tại Ngân hàng Thế giới trong 25 năm, vươn lên vị trí giám đốc điều hành số hai vào năm 2007. Các hoạt động hiện tại của bà bao gồm Chủ tịch hội đồng quản trị Liên minh toàn cầu về vaccine và tiêm chủng (GAVI) và đang đồng lãnh đạo chương trình COVAX - sáng kiến để thúc đẩy tiếp cận bình đẳng với vaccine COVID-19.
