Năm ngoái, anh đến Hà Giang. Tiết đầu đông, hoa tam giác mạch nở tràn trên những phiến đá tai mèo, màu phơn phớt hồng, đặc sản riêng của vùng đất cực bắc tổ quốc. Ngắm phong cảnh hùng vĩ, hút hồn ấy chỉ được thoảng chốc, thì bắt gặp đoàn người du lịch trên xe đổ bộ xuống, mang theo quà cho trẻ em nơi đây, là quần áo, giày dép, sách vở, kẹo bánh... và có cả tiền mặt. Họ kiếm thôn bản, trường học gần đường, chỗ có phong cảnh đẹp để phân phát nhanh chóng, để còn chụp hình với trời mây, hoa cỏ, đá núi, còn phải nuôi con “Phây”.
Anh cũng nhìn thấy cảnh có người thò tay qua cửa kính ôtô ném kẹo xuống cho lũ trẻ, vì rằng lịch trình gấp gáp, không thể chỗ nào cũng dừng được. Những đứa trẻ người Mông, vốn trước đây hằng ngày đi học về thì cùng cha mẹ vun ngô, cắt cỏ, se lanh… giờ thì lượn lờ dọc quốc lộ, đuổi theo hoặc chặn đường xe du lịch, xòe tay xin kẹo, vòi tiền, có đứa còn ném đá hoặc chửi với theo du khách khi không được cho quà.
Bên rìa khung cảnh láo nháo ấy, bỗng nghe cất lên bản nhạc khèn theo điệu “ gầu phềnh” quen thuộc: “Mặt trời đã xế bên núi/Đôi ta như chim khướu lạc đàn/Mặt trời đã xế bên đèo/Đôi ta như chim mi lạc bạn…”, nghe bồng bềnh, chập chờn, hơi buồn, nhất là lúc xế chiều. A Páo (tên thằng bé thổi khèn) ngồi trên mỏm đá, quần áo lanh nhuộm chàm, mắt nhìn xa bên kia núi. Tuyệt nhiên A Páo không xòe tay xin tiền hay mặc cả với du khách khi có người ngỏ ý chụp hình cùng. Nó cũng chẳng mảy may bận tâm tới những đồng bạc lẻ dưới chân mà du khách để lại. Dường như nó ngồi đây chỉ là để trình diễn cây khèn Mèo cho những ai yêu mến núi non này. Nghe nói, cây khèn của A Páo do ông nội để lại, quý hiếm lắm, bầu là loại gỗ của cây thông đá chỉ có vùng núi Lao Và Chải, giờ thì chả còn.
Nắng sắp tắt, hoàng hôn trên núi đá có vẻ đẹp rất lạ, lại được tiếng khèn của A Páo làm nền, rất chau chuốt so với độ tuổi của nó, quyến rũ và hoang dại. May mà đoàn khách du lịch đã lên xe mang theo những no đủ, xa xỉ phù du của thị thành, trả lại cho nơi đây một hoàng hôn yên bình muôn thuở.
Trên núi cao, thảo nguyên bát ngát, tiếng khèn của A Páo vẫn giữ nguyên vẻ nguyên sơ của xứ sở người Mèo, ai từng đến dù một lần, cũng không sao quên được.
Chiều nay, nhớ ông bạn nghệ sĩ A Páo quá chừng…
