13 năm điều trị hiếm muộn, 18 lần chuyển phôi thất bại, chị Nguyệt Thu (38 tuổi, TPHCM, tên nhân vật được thay đổi) nhiều lần định bỏ nhà đi hoặc tìm đến cái chết. 10 năm nay chị Thu từ chối tất cả các cuộc hội họp, những buổi giao lưu, thu mình đi làm rồi về nhà. Chị kể, nhiều đêm tỉnh dậy thấy ướt gối và nhận ra trong mơ vẫn khóc.
Sức khoẻ thể chất và tinh thần ngày càng suy kiệt, đi khám chị Thu được bác sĩ chẩn đoán mắc chứng trầm cảm do điều trị vô sinh quá lâu, thất bại nhiều lần. “Tôi không nhận ra mình bị trầm cảm”, chị Thu chia sẻ với bác sĩ.
Thầy thuốc nhân dân - PGS.TS Lê Hoàng - Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh nhận thấy chị Thanh có dấu hiệu bất thường, PGS Hoàng khuyên gặp bác sĩ tâm lý trước khi điều trị vô sinh.
Sau đó, chị Thu được ThS.BSNT Phạm Văn Dương - bác sĩ tâm lý - tâm thần, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, hỗ trợ theo dõi điều trị.
Trầm cảm được coi là một trong những rối loạn tâm lý chính liên quan đến vô sinh, ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống của người bệnh và hiệu quả điều trị. Áp lực từ xã hội, gia đình và chính người bệnh trong việc mang thai là nguyên nhân gây ra tình trạng này.
So với nam giới, phụ nữ vô sinh thường gặp áp lực nặng nề hơn và có xu hướng không muốn chia sẻ với gia đình và bạn bè, làm tăng khả năng tổn thương tâm lý.
Bác sĩ Phạm Văn Dương cho biết, nhiều nghiên cứu cho thấy vô sinh gây stress, trầm cảm. Một đánh giá tổng hợp đăng trên Thư viện Y học quốc gia Mỹ liên quan tới hơn 9.600 phụ nữ vô sinh cho thấy, 44,32% có các triệu chứng rối loạn tâm lý, lo âu, trầm cảm và xu hướng cô lập.
Ngược lại, các nghiên cứu cũng cho thấy tâm lý ảnh hưởng tới khả năng sinh sản ở nhiều mức độ khác nhau. Tuy nhiên, về mặt sinh lý, stress ảnh hưởng tới nội tiết và hệ sinh dục. Lo âu, trầm cảm có thể gây tăng hormone prolactin, rối loạn trục dưới đồi, tuyến yên, tuyến thượng thận, rối loạn phóng noãn, làm giảm khả năng sinh sản.
Mức độ trầm cảm, lo lắng tăng lên ở những trường hợp vô sinh nhiều năm, điều trị hỗ trợ sinh sản kéo dài hay chuyển phôi nhiều lần thất bại.
Chị Thu được điều trị tâm lý theo phác đồ của bác sĩ Phạm Văn Dương. Qua các buổi trao đổi tâm lý, bác sĩ trò chuyện giúp chị giải quyết bế tắc trong tư duy, suy nghĩ tích cực. Chị đồng thời được hướng dẫn tập thở, tập yoga và dùng thuốc, dần lạc quan hơn, cởi mở hơn, bớt cảm giác tội lỗi và áp lực.
Sau 3 tháng trị liệu tâm lý, chị Thu tiếp tục điều trị vô sinh. Chị được mổ nội soi gỡ tách dính buồng tử cung. Bác sĩ dùng thuốc kích trứng, tạo phôi, chuyển phôi thành công ngay lần đầu, giúp chị đậu thai.
Bác sĩ Phạm Văn Dương khuyên phụ nữ hiếm muộn nên tránh căng thẳng, cân bằng cảm xúc. Duy trì các bài tập phù hợp, kết nối chia sẻ với mọi người là biện pháp hữu ích. Trong quá trình điều trị vô sinh, người chồng cần đồng hành cùng vợ; gia đình cảm thông, khích lệ để giảm áp lực tâm lý.
Nếu gặp vấn đề tâm lý, bệnh nhân cần được các chuyên gia hỗ trợ giải tỏa cảm xúc; tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ. Bệnh nhân có thể điều trị bệnh tâm lý - tâm thần trước hoặc kết hợp chữa vô sinh.
